WxP
Staf në FV.AL
Në të përfunduar zgjedhjet vitin e ardhshëm, Qeveria e sapoformuar e Shqipërisë mund të gjendet në një situatë absurde. Do të ketë dalë nga një fushatë intensive; nëse do matur temperatura e saj prej ditëve të sotme, atëherë do të ketë shumë më tepër emocione dhe para të shpenzuara se deri tani. Investimi i interesave të grupeve mediatike, të biznesit, qoftë atij që shërbehet me mjete legale, qoftë atij me mjete ilegale, i miqve dhe dashamirëve të partive dhe liderëve të tyre - që të gjithë kanë mundësi ta ngrehin artificialisht këtë fushatë në dilemë hamletiane: të jesh apo jo. Progresioni gjeometrik i pasurimit të vendit do të reflektohet në progresionin gjeometrik të shpenzimit të parasë dhe emocioneve në fushatë. Në këtë progresion, ajo çka do të mungojë është caku, jo për partitë politike, por për vendin. Sepse, në të përfunduar fushata, dhe zgjedhjet, cilado forcë që të zgjidhet e të formojë qeverinë (e ky proces mund të jetë më i ndërlikuar se herët e kaluara, për shkak të mungesës së një force politike me qartësi mandati), do të gjendet në një kontekst të ri regjional. Diku në mesin e vitit të ardhshëm, kur parashikohet formimi i qeverisë së re të Shqipërisë, qytetarët e Serbisë, Maqedonisë e Malit të Zi mund të gjenden në situatë para vendimit që, me pasaportat e tyre të udhëtojnë pa viza në shtetet e BE-së. Për më tepër, qytetarët e Serbisë ka gjasa që, pasi që të formohet qeveria e re e Shqipërisë, të kalojnë pjesën e dytë të vitit 2009, duke pritur lajmin e ri të mirë të radhës, statusin e kandidatit për Serbinë, me një date të përafërt të anëtarësimit.
Në këso konteksti regjional, qeveria e re e Shqipërisë do të zotohet se do "të vazhdojë me përpjekje të pakursyera për integrime euroatlantike". Qytetarët e saj, ndërkaq, do të kenë të njëjtin trajtim të nëpërkëmbjes në sportelet për viza, ndërsa shteti do të hyjë në kategorinë e tretë të shteteve të Ballkanit Përëndimor, së bashku me Bosnjë-Hercegovinën, për sa i përket ritmit të anëtarësimit. Në të parën do të jetë Kroacia, e cila pothuajse vetëm pret datën e anëtarësimit (mbase 2010), në të dytën grupi i udhëhequr nga Serbia e në të katërtën, Kosova, e cila as që ka emër normal për procesin e Stabilizim-Asociimit, por trajtohet me diçka të quajtur "Tracking mechanism" me bazë juridike për këtë ende Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB.
2.
Si është e mundur që Serbia, burim i luftërave të ish-Jugosllavisë të marrë vitin e ardhshëm statusin e kandidatit, ndërsa Shqipëria, e cila nuk ka luftuar kundër kujt (pos vetes) të shikojë se si ecin të tjerët drejt cakut evropian?
Përgjigjja për Shqipërinë është vënë në kllapat e pyetjes. Pra, fakti që ka luftuar kundër vetes më 1997, duke e shkrirë shtetin edhe ashtu të dobët, është pengesë edhe sot.
Po Serbia atëherë? Përgjigjja për të po ashtu qëndron në pyetjen. Meqë për pothuaj njëzet vjet ishte burim jostabiliteti për tërë regjionin, interesi politik i BE-së është që, nëpërmjet integrimit të shpejtuar të këtij vendi, të stabilizohet regjioni.
Me këto dy përgjigje rrjedh konkludimi i thjeshtëzuar se, nëse krijon telashe për fqinjët, BE-ja do të ketë më shumë kujdes ndaj teje.
Ky konkludim edhe mund të ketë pasur vlerë, posaçërisht për Serbinë sot, por nuk është me shumë ndihmesë për Shqipërinë sot. Tashmë ka kaluar koha e vëmendjes ndaj jofunksionalitetit të shteteve që krijojnë telashe: për to është gjetur formula e protektorateve, si në Bosnjë e Kosovë. Fokusi tash është te funksionaliteti i shteteve që shpejtojnë hapin drejt Evropës, dhe këtu prin Serbia me transformimin e vet shoqëror.
E në këtë fushë ka pak moralitet: është krejtësisht e mundur që një i ri serb 30-vjeçar, që ka luftuar me pushkë kundër aspiratave të popullit kroat, boshnjak a shqiptar për jetë e liri, të jetë i mirëseardhur pa vizë vitin e ardhshëm në Bashkimin Evropian, ndërsa i riu 30-vjeçar nga Shkodra e Gjirokastra, që nuk ka ushtruar dhunë në jetën e tij, të zgjedhë njërën prej formave, me shkallë të ndryshme vështirësie e poshtëërimi, për të hyrë në vendet e BE-së: aplikimi për vizë, dhiaret e Jugut apo konvertimi prej Shabanit e Ilirit në Elefteros.
Argumenti se Shqipëria ka qenë faktor stabiliteti (dhe eksportues, me ushtarët e vet në misionet paqeruajtëse në Bosnjë, Afganistan, Irak) ndërsa Serbia ka qenë, dhe në një masë me veprimin e saj në Kosovë ende është, faktor jostabiliteti, nuk do ta ndryshojë rrjedhën e ngjarjeve në favor të Shqipërisë. اfarëdo që të ndodhë në Serbi, pra edhe veprimet më ekstreme, si mos-arrestimi i Mlladiçit apo përpjekja për të aneksuar edhe juridikisht Veriun e Kosovës, nuk do ta ndihmojnë shpejtimin e hapit të Shqipërisë ndaj BE-së. Mund të tërheqin, eventualisht, më shumë premtime të BE-së ndaj Serbisë, gjykuar në sjelljet e viteve të fundit, për të joshur Serbinë më fortë nga BE-ja.
Por, as ndonjë veprim negativ regjional i Shqipërisë sot, si për shembull kërcënimi me përkrahje të veprimeve irredentiste shqiptare në fqinjësi, nuk do ta sillte në të njëjtën gjendje me Serbinë. Udhëheqja shqiptare do të rrezikonte rrugën e vet integruese për në NATO dhe mbështetjen që po i bëhet për të nga shtetet e fuqishme, në radhë të parë SHBA-të.
Vendimi për shpejtim të integrimit, siç e dëshmon Serbia me BE-në apo Shqipëria me NATO-n (dhe siç e kanë dëshmuar shumë integrime më herët, që prej Turqisë në NATO e Greqisë në NATO dhe BE) është politik. Teknokratët e Brukselit bëjnë vlerësimet e tyre për funksionalitetin e këtij apo atij dikasteri të pushtetit, por në fund, vendimi është politik, dhe është i bazuar në një interes më të gjerë sesa vlerësimi bazik teknokratik.
3.
Zgjedhjet e vitit të ardhshëm në Shqipëri duhet të shfrytëzohen si një hap vendimtar drejt Bashkimit Evropian, në vend të drejtimit tradicional në të cilin janë nisur.
Drejtimi tradicional është ky në të cilin gjendemi dhe në të cilin qeveria do të premtojë zgjedhje të lira e të drejta, punë të palodhshme që të dihet saktësisht se sa votues ka vendi e ku jetojnë ata (që dëshmohet me kartë identiteti). Opozita do të fillojë që tani të shpallë dyshime në këtë punë. Vrojtuesit, në radhë të parë BE-ja në Tiranë, do të nuancojë politikisht vlerësimet e veta, për të mbërritur, pas zgjedhjeve të gjejnë emërtuesin e përbashkët: "Zgjedhjet në Shqipëri ishin edhe një hap përpara drejt përmbushjes së standardeve politike". E tëra do të përmbyllet, edhe një herë, në vlerësimin e vendit në sajë të mirëmbajtjes së zgjedhjeve, gjë që e kthen vendin në dioptrinë e kritereve të Kopenhagës, të demokracisë iniciale e të tranzicionit.
Shqipëria ka nevojë për një kapërcim cilësor, jo drejtim tradicional, e zgjedhjet në vend se të jenë shkas për rivlerësimin e shtetit në bazë të dioptrisë së Kopenhagës, mund të jenë shkas për krijimin e një konsensusi për Evropën në Shqipëri, dhe anasjelltas.
Si është e mundur kjo?
Duke i shndërruar zgjedhjet, fillimisht, në shkas për një pakt trepalësh. Vendi ka nevojë jo vetëm për zgjedhje demokratike, por edhe për gjendjen ku zgjedhjet demokratike të mos jenë më objekt debati e vlerësimi as në rrafshin e brendshëm politik e as në rrafshin e komunikimin Tiranë-Bruksel. Për të mbërritur këtë, ekziston nevoja për një pakt trepalësh, të pushtetit, opozitës dhe BE-së. Në këtë pakt bazik politik, të tri palët marrin obligim që të ndihmojnë, mbikëqyrin dhe në fund certifikojnë tërë procesin e krijimit të një liste të besueshme zgjedhore, duke nënkuptuar këtu edhe kartat e identitetit si mostër themeltare se shteti ka bazë shënimesh të verifikueshme për qytetarët e vet.
Rrafshi i parë i këtij pakti, pra zgjedhjet, do të kërkonin që Sali Berisha në emër të pushtetit e partisë në pushtet, Edi Rama e Ilir Meta, me pozitat e tyre respektive asimetrike në opozitë dhe Oli Rehn, si komisioner i zgjerimit, të akordonin një metodë pune, e cila në fund të saj, do të rezultonte me zgjedhje të cilat tejkaluan pragun e nevojës së të trajtuarit të tyre si pjesë problematike të demokracisë në Shqipëri.
Përderisa është e nënkuptueshme që pjesëmarrësit e Paktit të jenë pushteti dhe opozita, prania e komisionerit Rehn, personalitet padyshimtë i përkushtuar për Ballkanin dhe posti i tij për zgjerim, do të jepte kontekstin real e të nevojshëm të këtij pakti: zgjedhjet mbahen jo vetëm për të përcaktuar se kush do ta udhëheq vendin në mandatin e ardhshëm, por edhe për të përcaktuar shpejtësinë me të cilin ky vend mund të integrohet në BE.
Por, marrëveshja trepalëshe nuk është vetëm për zgjedhjet, ndonëse shkasi fillestar janë ato, gjegjësisht pjesa organizative e tyre. Marrëveshja, duke vendosur konsensusin e nevojshëm për zgjedhjet duhet të përcaktojë në formë bazike edhe dy pika të tjera. Ato, në vija të trasha, duhet të jenë liria e lëvizjes për qytetarët e Shqipërisë në BE (pra qarkullimi pa viza) dhe data e mbërritjes së Shqipërisë në kategorinë e shtetit kandidat anëtarësimi për në BE.
Pushteti i tanishëm dhe opozita e tanishme, pa marrë parasysh se çfarë do të jenë rezultatet në zgjedhjet e vitit 2009 do të merreshin vesh për punë të përbashkët, edhe pas zgjedhjeve, për të arritur dy objektivat. Pala e tretë, komisioneri Rehn në emër të BE-së, do të artikulonte listën e kërkesave që do të duheshin përmbushur para dhe pas zgjedhjeve, në mënyrë që këto objektiva të mbërrihen sa më parë.
Do të ishte e qartë pushtet dhe opozitë sot se çdo hap është i lidhur me tjetrin: nëse nuk i ke në rregull listat zgjedhore, atëherë nuk ke në rregull bazën e të dhënave për qytetarët e vendit tënd dhe atëherë për shkaqe elementare sigurie nuk do të jetë e mundur që të liberalizohet hyrja e qytetarëve të vendit tënd në BE dhe kështu nuk do të mund të afrohet as data e të fituarit e statusit të kandidatit.
Por, po ashtu do të mund të kundrohej ndryshe, për BE-në: duke ofruar perspektive të qartë dhe të prekshme të integrimit në BE, veprimet politike në Shqipëri, drejt zgjedhjeve dhe pas tyre, do të kundroheshin prej këndvështrimit të integrimit evropian, e jo vetëm të luftës bazike për pushtet brenda vendit. Në këtë kut, lista zgjedhore është baras me pasaportën biometrike pa vizë dhe është baras me një date kur Shqipëria bëhet kandidate për anëtarësim.
4.
Shqipëria ka nevojë të dalë nga mendësia e tranzicionit, të lodhshëm e të gjatë. Pakti evropian do të mund t‘i ndihmonte, në mënyrë që zgjedhjet e ardhshme të ndryshojnë këndvështrimin e vendit, që këto zgjedhje të mos konsiderohen si edhe një ritual tranzicioni. Qytetarët e Shqipërisë kanë nevojë të dëgjojnë, në konstatime të matshme e të verifikueshme, me afatizime, se çfarë është fati i integrimit të vendit. Po ashtu, kanë të drejtë që brenda këtij konteksti të dëgjojnë prej partive politike se çka është ajo që këto mund të bëjnë në mënyrë që të shpejtohet ky integrim.
Natyrisht, është edhe ana tjetër, ajo e BE-së. Ka brenda BE-së njerëz që do të thonë se Evropa nuk është gati për të menduar për zgjerim, e aq më pak për Shqipërinë, e cila nuk ka nam aq të mirë. Por, argumentet flasin tjetërsoj. Së paku, një e katërta e Shqipërisë është edhe ashtu në BE, dhe duke qenë aty, ka transformuar Shqipërinë jo vetëm me paratë, por edhe me njohurinë, në të kthyer në vend.
Shqiptarët, me liri lëvizjeje brenda BE-së, do të ishin faktor pozitiv për vetë BE-në, ashtu siç është dëshmuar ka kohë. Në Greqi, atje ku ka më së shumti, kjo fuqi punëtore ka mbushur fondet pensionale dhe ka kontribuar në ngritjen më të lartë zhvillimore që mban mend vendi. Në Itali, ekonomia me të madhe alarmon për nevojën e importit të fuqisë punëtore. Punëtorët shqiptarë kanë qenë dhe janë pjesë e vyeshme e fuqisë së re punëtore, duke respektuar rendin dhe ligjin. ثshtë dëshmuar një dhe njëmijë herë në statistikat italiane se shqiptarët që jetojnë në formë legale në vend kanë shkallë më të ulët kriminaliteti se vet italianët; ata që gjenden ilegalisht kanë shkallë po aq të lartë kriminaliteti sa edhe ilegalët tjerë. Bashkimi Evropian, duke e thelluar marrëdhënien me Shqipërinë, shndërron në kontratë ligjore qarkullimin që do të ekzistojë mes shqiptarëve dhe vendeve të tjera evropiane, legalisht, apo ilegalisht.
Bashkimi Evropian mund të lozë një rol vendimtar për ndryshimin e paradigmës politike në Shqipëri. Ekziston mundësia reale që politika të marrë një kut të ri vlerësues, atë evropian, dhe këto zgjedhje, duke adoptuar kritere të këtilla të vlerësimit të bëjnë atë kthesë vendimtare që i nevojitet vendit, pa paragjykuar se kush do të fitojë në to.
Gazeta Shqip
Në këso konteksti regjional, qeveria e re e Shqipërisë do të zotohet se do "të vazhdojë me përpjekje të pakursyera për integrime euroatlantike". Qytetarët e saj, ndërkaq, do të kenë të njëjtin trajtim të nëpërkëmbjes në sportelet për viza, ndërsa shteti do të hyjë në kategorinë e tretë të shteteve të Ballkanit Përëndimor, së bashku me Bosnjë-Hercegovinën, për sa i përket ritmit të anëtarësimit. Në të parën do të jetë Kroacia, e cila pothuajse vetëm pret datën e anëtarësimit (mbase 2010), në të dytën grupi i udhëhequr nga Serbia e në të katërtën, Kosova, e cila as që ka emër normal për procesin e Stabilizim-Asociimit, por trajtohet me diçka të quajtur "Tracking mechanism" me bazë juridike për këtë ende Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB.
2.
Si është e mundur që Serbia, burim i luftërave të ish-Jugosllavisë të marrë vitin e ardhshëm statusin e kandidatit, ndërsa Shqipëria, e cila nuk ka luftuar kundër kujt (pos vetes) të shikojë se si ecin të tjerët drejt cakut evropian?
Përgjigjja për Shqipërinë është vënë në kllapat e pyetjes. Pra, fakti që ka luftuar kundër vetes më 1997, duke e shkrirë shtetin edhe ashtu të dobët, është pengesë edhe sot.
Po Serbia atëherë? Përgjigjja për të po ashtu qëndron në pyetjen. Meqë për pothuaj njëzet vjet ishte burim jostabiliteti për tërë regjionin, interesi politik i BE-së është që, nëpërmjet integrimit të shpejtuar të këtij vendi, të stabilizohet regjioni.
Me këto dy përgjigje rrjedh konkludimi i thjeshtëzuar se, nëse krijon telashe për fqinjët, BE-ja do të ketë më shumë kujdes ndaj teje.
Ky konkludim edhe mund të ketë pasur vlerë, posaçërisht për Serbinë sot, por nuk është me shumë ndihmesë për Shqipërinë sot. Tashmë ka kaluar koha e vëmendjes ndaj jofunksionalitetit të shteteve që krijojnë telashe: për to është gjetur formula e protektorateve, si në Bosnjë e Kosovë. Fokusi tash është te funksionaliteti i shteteve që shpejtojnë hapin drejt Evropës, dhe këtu prin Serbia me transformimin e vet shoqëror.
E në këtë fushë ka pak moralitet: është krejtësisht e mundur që një i ri serb 30-vjeçar, që ka luftuar me pushkë kundër aspiratave të popullit kroat, boshnjak a shqiptar për jetë e liri, të jetë i mirëseardhur pa vizë vitin e ardhshëm në Bashkimin Evropian, ndërsa i riu 30-vjeçar nga Shkodra e Gjirokastra, që nuk ka ushtruar dhunë në jetën e tij, të zgjedhë njërën prej formave, me shkallë të ndryshme vështirësie e poshtëërimi, për të hyrë në vendet e BE-së: aplikimi për vizë, dhiaret e Jugut apo konvertimi prej Shabanit e Ilirit në Elefteros.
Argumenti se Shqipëria ka qenë faktor stabiliteti (dhe eksportues, me ushtarët e vet në misionet paqeruajtëse në Bosnjë, Afganistan, Irak) ndërsa Serbia ka qenë, dhe në një masë me veprimin e saj në Kosovë ende është, faktor jostabiliteti, nuk do ta ndryshojë rrjedhën e ngjarjeve në favor të Shqipërisë. اfarëdo që të ndodhë në Serbi, pra edhe veprimet më ekstreme, si mos-arrestimi i Mlladiçit apo përpjekja për të aneksuar edhe juridikisht Veriun e Kosovës, nuk do ta ndihmojnë shpejtimin e hapit të Shqipërisë ndaj BE-së. Mund të tërheqin, eventualisht, më shumë premtime të BE-së ndaj Serbisë, gjykuar në sjelljet e viteve të fundit, për të joshur Serbinë më fortë nga BE-ja.
Por, as ndonjë veprim negativ regjional i Shqipërisë sot, si për shembull kërcënimi me përkrahje të veprimeve irredentiste shqiptare në fqinjësi, nuk do ta sillte në të njëjtën gjendje me Serbinë. Udhëheqja shqiptare do të rrezikonte rrugën e vet integruese për në NATO dhe mbështetjen që po i bëhet për të nga shtetet e fuqishme, në radhë të parë SHBA-të.
Vendimi për shpejtim të integrimit, siç e dëshmon Serbia me BE-në apo Shqipëria me NATO-n (dhe siç e kanë dëshmuar shumë integrime më herët, që prej Turqisë në NATO e Greqisë në NATO dhe BE) është politik. Teknokratët e Brukselit bëjnë vlerësimet e tyre për funksionalitetin e këtij apo atij dikasteri të pushtetit, por në fund, vendimi është politik, dhe është i bazuar në një interes më të gjerë sesa vlerësimi bazik teknokratik.
3.
Zgjedhjet e vitit të ardhshëm në Shqipëri duhet të shfrytëzohen si një hap vendimtar drejt Bashkimit Evropian, në vend të drejtimit tradicional në të cilin janë nisur.
Drejtimi tradicional është ky në të cilin gjendemi dhe në të cilin qeveria do të premtojë zgjedhje të lira e të drejta, punë të palodhshme që të dihet saktësisht se sa votues ka vendi e ku jetojnë ata (që dëshmohet me kartë identiteti). Opozita do të fillojë që tani të shpallë dyshime në këtë punë. Vrojtuesit, në radhë të parë BE-ja në Tiranë, do të nuancojë politikisht vlerësimet e veta, për të mbërritur, pas zgjedhjeve të gjejnë emërtuesin e përbashkët: "Zgjedhjet në Shqipëri ishin edhe një hap përpara drejt përmbushjes së standardeve politike". E tëra do të përmbyllet, edhe një herë, në vlerësimin e vendit në sajë të mirëmbajtjes së zgjedhjeve, gjë që e kthen vendin në dioptrinë e kritereve të Kopenhagës, të demokracisë iniciale e të tranzicionit.
Shqipëria ka nevojë për një kapërcim cilësor, jo drejtim tradicional, e zgjedhjet në vend se të jenë shkas për rivlerësimin e shtetit në bazë të dioptrisë së Kopenhagës, mund të jenë shkas për krijimin e një konsensusi për Evropën në Shqipëri, dhe anasjelltas.
Si është e mundur kjo?
Duke i shndërruar zgjedhjet, fillimisht, në shkas për një pakt trepalësh. Vendi ka nevojë jo vetëm për zgjedhje demokratike, por edhe për gjendjen ku zgjedhjet demokratike të mos jenë më objekt debati e vlerësimi as në rrafshin e brendshëm politik e as në rrafshin e komunikimin Tiranë-Bruksel. Për të mbërritur këtë, ekziston nevoja për një pakt trepalësh, të pushtetit, opozitës dhe BE-së. Në këtë pakt bazik politik, të tri palët marrin obligim që të ndihmojnë, mbikëqyrin dhe në fund certifikojnë tërë procesin e krijimit të një liste të besueshme zgjedhore, duke nënkuptuar këtu edhe kartat e identitetit si mostër themeltare se shteti ka bazë shënimesh të verifikueshme për qytetarët e vet.
Rrafshi i parë i këtij pakti, pra zgjedhjet, do të kërkonin që Sali Berisha në emër të pushtetit e partisë në pushtet, Edi Rama e Ilir Meta, me pozitat e tyre respektive asimetrike në opozitë dhe Oli Rehn, si komisioner i zgjerimit, të akordonin një metodë pune, e cila në fund të saj, do të rezultonte me zgjedhje të cilat tejkaluan pragun e nevojës së të trajtuarit të tyre si pjesë problematike të demokracisë në Shqipëri.
Përderisa është e nënkuptueshme që pjesëmarrësit e Paktit të jenë pushteti dhe opozita, prania e komisionerit Rehn, personalitet padyshimtë i përkushtuar për Ballkanin dhe posti i tij për zgjerim, do të jepte kontekstin real e të nevojshëm të këtij pakti: zgjedhjet mbahen jo vetëm për të përcaktuar se kush do ta udhëheq vendin në mandatin e ardhshëm, por edhe për të përcaktuar shpejtësinë me të cilin ky vend mund të integrohet në BE.
Por, marrëveshja trepalëshe nuk është vetëm për zgjedhjet, ndonëse shkasi fillestar janë ato, gjegjësisht pjesa organizative e tyre. Marrëveshja, duke vendosur konsensusin e nevojshëm për zgjedhjet duhet të përcaktojë në formë bazike edhe dy pika të tjera. Ato, në vija të trasha, duhet të jenë liria e lëvizjes për qytetarët e Shqipërisë në BE (pra qarkullimi pa viza) dhe data e mbërritjes së Shqipërisë në kategorinë e shtetit kandidat anëtarësimi për në BE.
Pushteti i tanishëm dhe opozita e tanishme, pa marrë parasysh se çfarë do të jenë rezultatet në zgjedhjet e vitit 2009 do të merreshin vesh për punë të përbashkët, edhe pas zgjedhjeve, për të arritur dy objektivat. Pala e tretë, komisioneri Rehn në emër të BE-së, do të artikulonte listën e kërkesave që do të duheshin përmbushur para dhe pas zgjedhjeve, në mënyrë që këto objektiva të mbërrihen sa më parë.
Do të ishte e qartë pushtet dhe opozitë sot se çdo hap është i lidhur me tjetrin: nëse nuk i ke në rregull listat zgjedhore, atëherë nuk ke në rregull bazën e të dhënave për qytetarët e vendit tënd dhe atëherë për shkaqe elementare sigurie nuk do të jetë e mundur që të liberalizohet hyrja e qytetarëve të vendit tënd në BE dhe kështu nuk do të mund të afrohet as data e të fituarit e statusit të kandidatit.
Por, po ashtu do të mund të kundrohej ndryshe, për BE-në: duke ofruar perspektive të qartë dhe të prekshme të integrimit në BE, veprimet politike në Shqipëri, drejt zgjedhjeve dhe pas tyre, do të kundroheshin prej këndvështrimit të integrimit evropian, e jo vetëm të luftës bazike për pushtet brenda vendit. Në këtë kut, lista zgjedhore është baras me pasaportën biometrike pa vizë dhe është baras me një date kur Shqipëria bëhet kandidate për anëtarësim.
4.
Shqipëria ka nevojë të dalë nga mendësia e tranzicionit, të lodhshëm e të gjatë. Pakti evropian do të mund t‘i ndihmonte, në mënyrë që zgjedhjet e ardhshme të ndryshojnë këndvështrimin e vendit, që këto zgjedhje të mos konsiderohen si edhe një ritual tranzicioni. Qytetarët e Shqipërisë kanë nevojë të dëgjojnë, në konstatime të matshme e të verifikueshme, me afatizime, se çfarë është fati i integrimit të vendit. Po ashtu, kanë të drejtë që brenda këtij konteksti të dëgjojnë prej partive politike se çka është ajo që këto mund të bëjnë në mënyrë që të shpejtohet ky integrim.
Natyrisht, është edhe ana tjetër, ajo e BE-së. Ka brenda BE-së njerëz që do të thonë se Evropa nuk është gati për të menduar për zgjerim, e aq më pak për Shqipërinë, e cila nuk ka nam aq të mirë. Por, argumentet flasin tjetërsoj. Së paku, një e katërta e Shqipërisë është edhe ashtu në BE, dhe duke qenë aty, ka transformuar Shqipërinë jo vetëm me paratë, por edhe me njohurinë, në të kthyer në vend.
Shqiptarët, me liri lëvizjeje brenda BE-së, do të ishin faktor pozitiv për vetë BE-në, ashtu siç është dëshmuar ka kohë. Në Greqi, atje ku ka më së shumti, kjo fuqi punëtore ka mbushur fondet pensionale dhe ka kontribuar në ngritjen më të lartë zhvillimore që mban mend vendi. Në Itali, ekonomia me të madhe alarmon për nevojën e importit të fuqisë punëtore. Punëtorët shqiptarë kanë qenë dhe janë pjesë e vyeshme e fuqisë së re punëtore, duke respektuar rendin dhe ligjin. ثshtë dëshmuar një dhe njëmijë herë në statistikat italiane se shqiptarët që jetojnë në formë legale në vend kanë shkallë më të ulët kriminaliteti se vet italianët; ata që gjenden ilegalisht kanë shkallë po aq të lartë kriminaliteti sa edhe ilegalët tjerë. Bashkimi Evropian, duke e thelluar marrëdhënien me Shqipërinë, shndërron në kontratë ligjore qarkullimin që do të ekzistojë mes shqiptarëve dhe vendeve të tjera evropiane, legalisht, apo ilegalisht.
Bashkimi Evropian mund të lozë një rol vendimtar për ndryshimin e paradigmës politike në Shqipëri. Ekziston mundësia reale që politika të marrë një kut të ri vlerësues, atë evropian, dhe këto zgjedhje, duke adoptuar kritere të këtilla të vlerësimit të bëjnë atë kthesë vendimtare që i nevojitet vendit, pa paragjykuar se kush do të fitojë në to.
Gazeta Shqip
er arsye ekonomike dhe politike! Hyrja ne BE u jep mundesi shume shqiptareve te qarkullojne dhe punojne lirshem ne BE! Mendohet se kjo liri veprimi do sjelle edhe mirqenie ne ekonomine shqiptare! etj