Disa të folme karakteristike të trevës sime/tënde

Gi de Masha said:

E folmja është njësia më e vogël e ndarjes së një dialekti që karakterizon të folurit e një krahine, të një fshati a të një qyteti.

Këto të folme janë më shumë të theksuar në dialektin gegë. Ndodh që dy fshatra të jenë fqinj, por kanë disa shprehje që e dallojnë nga fshati tjetër.

Unë fillimisht, në këtë temë po marr të shtjelloj foljet ” kam ” dhe ”jam”, kryesisht në kohën e kryer të thjeshtë, sepse pikërisht këtu shihen ato shkarjet që i ikin gjuhës standarde.

Foljet jam dhe kam, të folme vendore, përdoren në këtë formë ”jum” dhe ”kum”.

Folja ”jam”, në formën ”jum”, kryesisht përdoret në kohën e kryer të thjeshtë, pra e shoqëruar me pjesoren dialektore ”kanë ” ( qenë ) ose ”kanun” (qenë)

P.sh. A je kanë/kanun naj ( ndonjë) her’ në kryeqytet?
- Po, jum kanë/jum kanun nja dy – tri herë ( kam qenë )

Zgjedhimi i kësaj forme dialktore në kohën e kryer të thjeshtë:

Unë: jum kanë/kanun ( kam qenë )
Ti: je kanë/kanun ( ke qenë )
Ai/ajo: u kanë/kanun ( ka qenë )
Na: jena kanë/kanun ( kemi qenë )
Ju: jini kanë/kanun ( keni qenë )
Ata/ato: janë kanë/kanun ( kanë qenë )

Folja ”kam” në të folmen e trevës sime ”kum” ka përdorim të kufizuar. Përdoret zakonisht vetëm në mënyrën dëftore, veta e parë. P.sh. Kum vetë kur ka tren. ( Kam pyetur kur ka tren )

Shënim: pjesorja e foljeve në të shumtën e rasteve merr mbaresën ”un” ose fare pa te. P.sh:
Sod gjithë ditën kum punu ( por edhe pununun ) - ( Sot gjithë ditën kam punuar )
Sod gjithë ditën nuk jum dalun pej shpije ( Sot gjithë ditën nuk kam dalë prej shtëpisë )

P.S: Do të ishte mirë që të gjithë të kontribuojmë në këtë drejtim. Sillni edhe ju shembuj nga treva juaj.

Respekt,

Click to expand...