D.
.
Takikardia, shqetësime në gjoks, rrahje të zemrës, djersë, janë disa nga simptomat më të shpeshta të sulmeve të panikut. Ja se si t’i dallosh dhe çfarë të bësh.
Shiko fotografinë 1766881
Ata janë të papritur, vijnë kur e pret më pak dhe krijojnë frikë dhe ankth: ato janë sulme paniku, ose episode me intensitet të madh që prekin një numër të madh njerëzish. Shkaqet mund të lidhen me përvojën historike të dikujt, me kushte të veçanta stresuese që përjetohen, me pak fjalë, për arsye rreptësisht personale. Dhe është pikërisht kjo që i bën sulmet e panikut një gjendje subjektive që duhet të trajtohet si e tillë, veçanërisht nga një këndvështrim terapeutik.
Për të thelluar këtë temë flet psikologia Sara Baldrighi, e cila ndihmon të sqarojmë një çështje shumë delikate.
Cilat janë sulmet e panikut
“Sulmet e panikut janë episode që ndodhin kur ekziston një frikë shumë e fortë ose një përshkallëzim i shpejtë i ankthit, që zakonisht ndodh kur jeni në një situatë të rrezikshme – përgjigjet ekspertja. Shpesh ato shfaqen papritur dhe kjo është arsyeja pse gjenerojnë edhe më shumë frikë. Vetë ideja e të mos qenit në gjendje të kontrollojmë një ngjarje ose që mund të vijë pa paralajmërim, na bën të konsiderojmë sulmet e panikut si një përvojë shumë të vështirë apo edhe të tmerrshme. Dhe kjo pasqyrohet në një mënyrë të rëndësishme edhe në jetën e përditshme”.
Sulmet e panikut janë më të zakonshme në kohë stresi në rritje, por ngjarje specifike të jetës mund të kthehen gjithashtu në shkaktarë. Për shembull, trauma, pikëllimi, të qënit viktimë e një forme dhune, apo edhe probleme të një natyre pune dhe financiare.
Si manifestohen
Simptomat e përsëritura të sulmeve të panikut përfshijnë rrahje zemre, takikardi, gulçim dhe duket sikur të keni një gungë në fyt, djersë, ndjesi shpimi gjilpërash, dhimbje gjoksi ose shqetësim. Sidomos në rastin e fundit, ne priremi të mendojmë për një atak në zemër, më shumë sesa për një sulm paniku.
“Megjithatë nuk është e sigurt që të gjitha këto simptoma bashkohen, me të vërtetë çdo sulm paniku është i pavarur: edhe ata që vuajnë nga sulme paniku të përsëritura jo gjithmonë i përjetojnë ato në të njëjtën mënyrë, dhe me të njëjtat simptoma. Rrethanat në të cilat ndodhin, për shembull, mund të përcaktojnë modalitetin dhe simptomat me të cilat ato manifestohen”, thekson Dr. Baldrighi.
Përveç shfaqjes së simptomave që kemi renditur më sipër, është gjithashtu mirë të merret parasysh një pjesë që lidhet me mendimet negative që mund të vijnë në mendje, gjatë një sulmi paniku, dhe që mund të lëvizin shpejt në kokë pa patur kontroll. Në fakt, mendimet negative mund të shfaqen papritmas dhe në mënyrë të pakontrollueshme.
“Ajo që e bën përvojën e sulmeve të panikut edhe më të tmerrshme, sidoqoftë, është ideja se ato mund të ndodhin përsëri në një moment tjetër po aq të papritur, plotësisht jashtë kontrollit tonë. Në thelb, një frikë nga frika që shpesh çon në shmangien e situatave në të cilat jemi vetëm – të tilla si të ngarit e një makine – sepse një sulm paniku mund të ndodhë”, shpjegon psikologia.
Çfarë të bëjmë
Fillojmë nga një koncept i rëndësishëm, sipas të cilit çdo person është unik, pra të gjithë mund të përjetojnë një sulm paniku në një mënyrë të caktuar, të kenë simptoma të caktuara dhe të reagojnë në një mënyrë të ndryshme sesa një person tjetër. Në fakt, ka nga ata që përballen me sulme paniku duke shkuar për vrap, ata që bëjnë yoga, ata që zëvendësojnë mendimet negative me ato pozitive.
“Shpesh gjëja e parë që bëni kur keni një sulm paniku është të shkoni në urgjencë sepse nuk njihet menjëherë si i tillë nëse nuk e keni pasur kurrë, përveç faktit që simptomat fizike mund t’ju bëjnë të besoni se është një atak në zemër – thotë ekspertja. Frika mund të theksohet edhe nga fakti se ata që po përjetojnë një sulm paniku nuk mund të heqin qafe mendimin që “unë do të vdes”, duke besuar se kanë një atak në zemër”.
Thënë kjo, herën e parë që keni një sulm paniku, duhet të merrni masa (megjithëse mund të jetë e vështirë) duke bërë një pushim dhe duke ngadalësuar frymëmarrjen, dhe më pas duke u përpjekur të kontrolloni mendimet për të rimarrë kontrollin e situatës.
“Gjithashtu mund të provoni të numëroni duke thithur dhe nxjerrë frymë përmes hundës, vetëm për ta shpërqendruar trurin nga ajo që po ndodh. Një tjetër gjë që mund të bëni është të përqendroheni në një situatë pozitive, që mund t’ju japë një mënyrë për të reaguar si sugjerim. Frymëmarrja është pra diçka që ndihmon shumë dhe ju mund të aplikoni një teknikë relaksimi, shumë të dobishme në momentet më të mprehta, e cila përfshin frymëmarrjen duke numëruar, dmth thithni dhe numëroni deri në 2, nxjirrni frymë dhe numëroni deri në 2 e kështu me radhë”, sugjeron psikologia.
Në përgjithësi, pasi të keni bërë testet instrumentale të nevojshme për të përjashtuar arsye të një natyre tjetër përveç sulmit të panikut, një hap i madh (por i vështirë) është të njohësh atë që ka ndodhur dhe mbi të gjitha të kërkosh ndihmë.
“Në fakt, shpesh ndodh që ata që kanë një sulm paniku të ndjehen të brishtë dhe ta shohin atë që ka ndodhur si një dobësi. Në realitet, të kërkosh ndihmë është një akt force dhe guximi, sepse ne mësojmë të kujdesemi për veten tonë”, shton Dr. Baldrighi.
Cilat terapi janë të mundshme
Para së gjithash, ne duhet të marrim parasysh ndryshimin thelbësor midis sulmeve të panikut të përsëritura me kalimin e kohës, ku frika e frikës ndikon në jetën e përditshme dhe sulmit të izoluar të panikut. Bazuar në këtë, ndryshon edhe lloji i trajtimit që vlerësohet nga psikologu herë pas here.
Në këtë kuptim, roli i psikoterapisë është vendimtar ndërsa specialisti punon në përvojën e pacientit, në momentet historike që e bëjnë atë të prekshëm. Ai më pas rindërton historinë e tij, marrëdhëniet, momentet e rëndësishme, çdo traumë të hequr ose të fshehur duke gërmuar në thellësi. Psikoterapia mund të shoqërohet gjithashtu nga administrimi i barnave për çrregullimin e panikut.
“Mesazhi që unë do të doja të transmetoja është ky: po, ka udhëzime të përgjithshme, por secili prej nesh është unik dhe i veçantë. Për këtë arsye, në psikoterapi nuk ka një recetë që është e vlefshme për të gjithë, por një personale që duhet t’i përshtatet pacientit individual”, përfundon ekspertja.
bota.al
Shiko fotografinë 1766881
Ata janë të papritur, vijnë kur e pret më pak dhe krijojnë frikë dhe ankth: ato janë sulme paniku, ose episode me intensitet të madh që prekin një numër të madh njerëzish. Shkaqet mund të lidhen me përvojën historike të dikujt, me kushte të veçanta stresuese që përjetohen, me pak fjalë, për arsye rreptësisht personale. Dhe është pikërisht kjo që i bën sulmet e panikut një gjendje subjektive që duhet të trajtohet si e tillë, veçanërisht nga një këndvështrim terapeutik.
Për të thelluar këtë temë flet psikologia Sara Baldrighi, e cila ndihmon të sqarojmë një çështje shumë delikate.
Cilat janë sulmet e panikut
“Sulmet e panikut janë episode që ndodhin kur ekziston një frikë shumë e fortë ose një përshkallëzim i shpejtë i ankthit, që zakonisht ndodh kur jeni në një situatë të rrezikshme – përgjigjet ekspertja. Shpesh ato shfaqen papritur dhe kjo është arsyeja pse gjenerojnë edhe më shumë frikë. Vetë ideja e të mos qenit në gjendje të kontrollojmë një ngjarje ose që mund të vijë pa paralajmërim, na bën të konsiderojmë sulmet e panikut si një përvojë shumë të vështirë apo edhe të tmerrshme. Dhe kjo pasqyrohet në një mënyrë të rëndësishme edhe në jetën e përditshme”.
Sulmet e panikut janë më të zakonshme në kohë stresi në rritje, por ngjarje specifike të jetës mund të kthehen gjithashtu në shkaktarë. Për shembull, trauma, pikëllimi, të qënit viktimë e një forme dhune, apo edhe probleme të një natyre pune dhe financiare.
Si manifestohen
Simptomat e përsëritura të sulmeve të panikut përfshijnë rrahje zemre, takikardi, gulçim dhe duket sikur të keni një gungë në fyt, djersë, ndjesi shpimi gjilpërash, dhimbje gjoksi ose shqetësim. Sidomos në rastin e fundit, ne priremi të mendojmë për një atak në zemër, më shumë sesa për një sulm paniku.
“Megjithatë nuk është e sigurt që të gjitha këto simptoma bashkohen, me të vërtetë çdo sulm paniku është i pavarur: edhe ata që vuajnë nga sulme paniku të përsëritura jo gjithmonë i përjetojnë ato në të njëjtën mënyrë, dhe me të njëjtat simptoma. Rrethanat në të cilat ndodhin, për shembull, mund të përcaktojnë modalitetin dhe simptomat me të cilat ato manifestohen”, thekson Dr. Baldrighi.
Përveç shfaqjes së simptomave që kemi renditur më sipër, është gjithashtu mirë të merret parasysh një pjesë që lidhet me mendimet negative që mund të vijnë në mendje, gjatë një sulmi paniku, dhe që mund të lëvizin shpejt në kokë pa patur kontroll. Në fakt, mendimet negative mund të shfaqen papritmas dhe në mënyrë të pakontrollueshme.
“Ajo që e bën përvojën e sulmeve të panikut edhe më të tmerrshme, sidoqoftë, është ideja se ato mund të ndodhin përsëri në një moment tjetër po aq të papritur, plotësisht jashtë kontrollit tonë. Në thelb, një frikë nga frika që shpesh çon në shmangien e situatave në të cilat jemi vetëm – të tilla si të ngarit e një makine – sepse një sulm paniku mund të ndodhë”, shpjegon psikologia.
Çfarë të bëjmë
Fillojmë nga një koncept i rëndësishëm, sipas të cilit çdo person është unik, pra të gjithë mund të përjetojnë një sulm paniku në një mënyrë të caktuar, të kenë simptoma të caktuara dhe të reagojnë në një mënyrë të ndryshme sesa një person tjetër. Në fakt, ka nga ata që përballen me sulme paniku duke shkuar për vrap, ata që bëjnë yoga, ata që zëvendësojnë mendimet negative me ato pozitive.
“Shpesh gjëja e parë që bëni kur keni një sulm paniku është të shkoni në urgjencë sepse nuk njihet menjëherë si i tillë nëse nuk e keni pasur kurrë, përveç faktit që simptomat fizike mund t’ju bëjnë të besoni se është një atak në zemër – thotë ekspertja. Frika mund të theksohet edhe nga fakti se ata që po përjetojnë një sulm paniku nuk mund të heqin qafe mendimin që “unë do të vdes”, duke besuar se kanë një atak në zemër”.
Thënë kjo, herën e parë që keni një sulm paniku, duhet të merrni masa (megjithëse mund të jetë e vështirë) duke bërë një pushim dhe duke ngadalësuar frymëmarrjen, dhe më pas duke u përpjekur të kontrolloni mendimet për të rimarrë kontrollin e situatës.
“Gjithashtu mund të provoni të numëroni duke thithur dhe nxjerrë frymë përmes hundës, vetëm për ta shpërqendruar trurin nga ajo që po ndodh. Një tjetër gjë që mund të bëni është të përqendroheni në një situatë pozitive, që mund t’ju japë një mënyrë për të reaguar si sugjerim. Frymëmarrja është pra diçka që ndihmon shumë dhe ju mund të aplikoni një teknikë relaksimi, shumë të dobishme në momentet më të mprehta, e cila përfshin frymëmarrjen duke numëruar, dmth thithni dhe numëroni deri në 2, nxjirrni frymë dhe numëroni deri në 2 e kështu me radhë”, sugjeron psikologia.
Në përgjithësi, pasi të keni bërë testet instrumentale të nevojshme për të përjashtuar arsye të një natyre tjetër përveç sulmit të panikut, një hap i madh (por i vështirë) është të njohësh atë që ka ndodhur dhe mbi të gjitha të kërkosh ndihmë.
“Në fakt, shpesh ndodh që ata që kanë një sulm paniku të ndjehen të brishtë dhe ta shohin atë që ka ndodhur si një dobësi. Në realitet, të kërkosh ndihmë është një akt force dhe guximi, sepse ne mësojmë të kujdesemi për veten tonë”, shton Dr. Baldrighi.
Cilat terapi janë të mundshme
Para së gjithash, ne duhet të marrim parasysh ndryshimin thelbësor midis sulmeve të panikut të përsëritura me kalimin e kohës, ku frika e frikës ndikon në jetën e përditshme dhe sulmit të izoluar të panikut. Bazuar në këtë, ndryshon edhe lloji i trajtimit që vlerësohet nga psikologu herë pas here.
Në këtë kuptim, roli i psikoterapisë është vendimtar ndërsa specialisti punon në përvojën e pacientit, në momentet historike që e bëjnë atë të prekshëm. Ai më pas rindërton historinë e tij, marrëdhëniet, momentet e rëndësishme, çdo traumë të hequr ose të fshehur duke gërmuar në thellësi. Psikoterapia mund të shoqërohet gjithashtu nga administrimi i barnave për çrregullimin e panikut.
“Mesazhi që unë do të doja të transmetoja është ky: po, ka udhëzime të përgjithshme, por secili prej nesh është unik dhe i veçantë. Për këtë arsye, në psikoterapi nuk ka një recetë që është e vlefshme për të gjithë, por një personale që duhet t’i përshtatet pacientit individual”, përfundon ekspertja.
bota.al
