Shtat vite pritje

13.08.2008
nga Xhevdet Pozhari
Politikanët e përgjegjshëm dhe të ndërgjegjshëm, bëjnë vepra të mira për popullin e vetë pa pasur nevojë për marrëveshje të nënshkruara mes veti. Ata të pamarrunit veshtë, nënshkruajnë mes veti marrëveshje.
E marrëveshjet mes palëve politike, shpeshherë janë vetëm listë që ua rikujton politikanëve se ku nuk duhet t’i lëshojnë pe palës tjetër. Ndoshta e tillë është edhe Marrëveshje e Ohrit, e cila u nënshkrua para plotë shtatë viteve dhe në fillim ishte shpresë e madhe për shqiptarët e Maqedonisë, pastaj morri përmasat e pritjes që të realizohet, e kohëve të fundit thuajse nuk është asgjë tjetër përpos edhe një sintagmë më shumë në fjalorin e politikanëve të këtushëm. Marrëveshja e Ohrit është edhe hije që shtrihet mbi Maqedoninë që nga dita e nënshkrimit të sajë, ajo është edhe “përmendore” e vetme të cilës deklarativisht i përkulen edhe “mbrojtësit” e etnitetit maqedonas edhe “çlirimtarët” shqiptarë, pjesëtarë të UاK-së së dikurshme.

Marrëveshja e Ohrit shpëtoi Maqedoninë nga shpërbërja e saj. Ajo duhej të ishte udhëtreguese nga duhet të ecë në të ardhmen ky shtet. Por, pas nënshkrimit të saj, çdo gjë u zhvillua ashtu siç i ka hije Maqedonisë, këtij shteti që ngadalë bëhet i padurueshëm për qytetarin e rëndomtë, por njëkohësisht parajsë për politikanët e gjindshëm që nënshkruajnë mes veti marrëveshje, të cilat nuk i respekton askush. Andaj Marrëveshja e Ohrit u bë parullë fitimprurëse gjatë fushatave parazgjedhore për partitë shqiptare, e për ato të etnitetit maqedonas emërtim që duhet heshtur.

Sa i përket Marrëveshjes së Ohrit, qysh pas nënshkrimit të saj, ende pa u thar ngjyra e stilolapsave, disa nga nënshkruesit, publikisht thoni nese ajo është e dëmshme për Maqedoninë. Dhe pohonin se kjo Marrëveshje shënon fillimin e federalizmit të Maqedonisë. Menjëherë pas nënshkrimit të sajë, pjesa më e madhe etnitetit maqedonas, atë e përjetoi si dokument që shënon dështimin e tyre, ndërsa shqiptarët e ndjenin si shenjë të një fitoreje gjatë vite të ëndërruar. Kështu që, nga viti 2001 e deri në zgjedhjet parlamentare të 2002, partitë politike maqedonase e shqiptare, thuajse u humbën në përkthimin e sajë, dhe nuk bënë asgjë për implementimin e pikave që ishin obliguese dhe kishin afate të caktuar që të realizoheshin.

Me ardhjen në pushtet të koalicionit qeveritarë LSDM-BDI, në vitin 2002, gjërat filluan të lëviznin. Por, thuajse vetëm aq sa u nevojitej qarqeve maqedonase t’i dëshmonin botës se nuk kanë harruar obligimet që kanë marrë përpara institucioneve ndërkombëtare. Pra, vetëm aq sa të hapen dyert për Maqedoninë të merrte statusin e kandidates për anëtarësim në Bashkimin Evropian dhe kandidate për anëtarësim në NATO. Gjë që i çoi shqiptarët e këtushëm të mos jenë aq të vëmendshëm se sa realizohej kjo Marrëveshje dhe të kënaqen me realizimin e idealit për bashkim mbarëkombëtarë në Evropën pa kufij.

Por, pas ardhjes së sërishme në pushtet të koalicionit qeveritarë VMRO-DPMNE-së dhe PDSH-së, përnjëherë doli në sipërfaqe se ende janë të gjalla ambiciet që kjo marrëveshje të asgjësohet. Kështu që pushtetarët e VMRO-DPMNE-së dhe ato të PDSH-së, filluan të manipulonin edhe me parimin e Badinterit, duke ua ndërruar përkatësinë etnike anëtarëve të Komitetit për Marrëdhënie Ndëretnike, gjithë me qëllim që të minimizonin ndikimin e faktorit politik shqiptarë në sjelljen e ligjeve për të cilat kërkohej votim i dyfishtë.

Pas zgjedhjeve të parakohshme parlamentare të këtij viti, Marrëveshja e Ohrit sërish bëhet aktuale. Ndoshta për shkak se në koalicionin qeveritarë, tani erdhi partia e Ali Ahmetit, partia e atij që i gjunjëzoi institucionet shtetërore në vitin 2001 dhe për here të parë i detyroi forcat politike të etnitetit maqedonas të pranonin palën shqiptare si partner të barabartë, e jo si asistent të dëgjueshëm në skenën politike të Maqedonisë. Pra, në koalicionin qeveritarë është partia e cila si asnjë tjetër, e ka për obligim të arsyetojë luftën e 2001 me realizimin e plotë të kësaj Marrëveshjeje.

Si di do rrjedhin punët më tej rreth realizimit të Marrëveshjes së Ohrit, është herët të paragjykohet. Ajo që mund të thuhet që tani, është e vërteta se qarqet politike maqedonase edhe më tej do bëjnë çmos që ajo të mos realizohet dhe të ngadalësohet implementimi i saj. Kështu që BDI-ja e Ali Ahmetit nuk do e ketë të lehtë të rrumbullakojë realizimin e kësaj Marrëveshjeje. Dhe do i duhet shumë mundim të bindë partnerin e vetë qeveritarë maqedonas se kjo Marrëveshje që tani i ngjanë një dokumenti të vjetruar, të mbetur jashtë realitetit të kësaj shoqërie. Dhe se kjo ndodhi shkaku se ata që duhej atë ta zbatonin, nuk e kuptuan me kohë se kjo Marrëveshje qëndron mbi dy shtylla bartëse të shtetit multietnik të quajtur Maqedoni: nga fryma e saj, dhe pikat konkrete që duhet te shndërrohen në ligje dhe zgjidhje juridike. Pra, Marrëveshja e Ohrit, ka frymën e sajë afatgjate dhe pjesët konkrete që duhej të realizoheshin vite më parë.

Duke mos e respektuar frymën e saj, që nënkupton përparimin e pandërprerë të marrëdhënieve ndëretnike në Maqedoni, duke mos realizuar në afatet e caktuara përcaktimet që dilnin nga kjo Marrëveshje, Maqedonia e humbi hapin me kohën dhe tani asaj thuajse i nevojitet një Marrëveshje e re e Ohrit, e cila do e plotësojë atë të 2001. Marrëveshje që do përcaktojë edhe zgjidhjet kushtetuese që kanë të bëjnë me të drejtën e shqiptarëve të jenë bartës të funksioneve më të larta shtetërore dhe do pamundësojnë majorizimin etnik kur bëhet fjalë për zgjedhjen e kryetarit të shtetit, kryeparlamentarit dhe kryeministrit.

Pa dyshim se e sotmja e Maqedonisë është përplot marrëveshje shqiptaro-maqedonase, të cilat vështirë realizohen. E kjo tregon atë se ky shtet udhëhiqet edhe nga politikanë që vështirë marrin veshtë dhe e kuptojnë se fati i këtij shteti nuk varet vetëm nga vullneti i një etniteti, por nga ajo se sa të gjithë atë e ndjejnë si të vetin. Andaj, ata që ia duan të mirën këtij shteti, duhet ta kenë kuptuar deri më tani se shtatë vitet e kaluara të Marrëveshjes së Ohrit, tregojnë se ky shtet ende nuk e ka definuar qartë të ardhmen e vet si shtet multietnik. (Lajm)