Tonyss
G!
Dr. Milazim Krasniqi
ROLI I ISLAMIT Nث TROJET SHQIPTARE
Islami ndër shqiptarë ka traditë disa shekullore, e cila është zhvilluar pa ndërprerje që nga shekulli XV e deri në ditët tona, duke ushtruar një ndikim esencial në mbijetesën dhe në formësimin e identitetit fetar, kulturor dhe kombëtar. Mund të bëhen gjithfarë hamendësimesh se cila do të ishte rruga jetësore dhe fati historik i shqiptarëve si kolektivitet, po të mbeteshin jashtë rrezes së mesazhit Hyjnor Islam, në darat e hekurta të ordodoksisë bizantino-greke e serbe, të cilat aq sa është parë në disa shekuj pushtimi, synonin asimilimin dhe zhdukjen e plotë kulturore dhe etnike të shqiptarëve. Pra, po qe se mirret si pikënisje e vlerësimit të perspektivës së shqiptarëve në sfondin bizantino-grek e sllav gjendja në të cilën ishin ata kur erdhi më trojet e tyre mesazhi islam, është krejt e qartë se ajo gjendje do të çonte më tutje zvogëlimin numerik dhe asimilimin e vazhdueshëm gjuhësor e kulturor të shqiptarëve. Mungesa e plotë e dëshmive të shkrimeve shqipe, madje mungesa e gjurmëve kulturore në shekujve VII- XIV, ku bie edhe sllavizimi i plotë i toponimeve në trojet shqiptare dhe madje edhe sllavizimi i patronimeve të vetë shqiptarëve, zbulojnë qartë atë katandisje etnike, që vazhdonte përgjatë shekujve të sundimeve bizantine e sllave, e të cilat vetëm sa e thellonin asimilimin që kishte përhapur romanizimi nga pushtimi i gjatë romak që nga shekulli II para Isait, a.s. e deri në shekullin e V pas Isait a.s. Prandaj, po të vazhdonte ajo tkurrje dhe ai shfytyrim kulturor nën presionin e sundimit bizantin e sllav, më afërmendësh është se asimilimi do të intensifikohej.
Shenjë e mëshirës së Krijuesit
Por, pranimi i mesazhit hyjnor të Islamit nga ana e një pjese të madhe të shqiptarëve, që kur ranë në kontakt direkt me të, dhe veçmas pas Betejës së Kosovës të vititi 1389, e ndali trendin negativ të tkurrjes e të asimilimit të shqiptarëve dhe i dha një drejtim të ri zhvillimit të tyre. Pranimi i Islamit nga shqiptarët, që pa dyshim është shenjë e mëshirës së Krijuesit ndaj këtij populli, e ndërpreu procesin tragjik të shfarosjes e të asimilimit dhe solli ndriçimin e ri moral dhe shpirtëror, solli një hov të ri në zhvillimin e tij demografik e kulturor.
Islami u ofroi shqiptarëve të Mesjetës së errët europiane një vision të ri për për misionin e njeriut në këtë botë, para së gjithash duke ua fiksuar në ndërgjejen e tyre të vërtetën për njëshmërinë e Krijuesit të Botërave. Të ndërgjegjësuar nga kjo aksiomë për njëshmërinë e Krijuesit, shqiptarët muslimanë u larguan nga konceptimi shizofrenik për Krijuesin. Ky largim nga konceptimi shizofrenik për Krijuesin u dha një kompaktësim në ndërgjegje, i bëri më të durueshëm e më të qëndrueshëm në furtunat jetësore e historike, që do të përplaseshin mbi fatet e tyre si sprovë e re e aftësisë së mbijetesës fizike dhe kombëtare, pas daljes me përdhunë nga ombrella e hilafetit Islam. Edhe besimi i patundur në botën e amshueshme, në Ahiret, si vazhdimësi e jetës në nivel dhe në përmbajtje më të lartë për besimtarët që e gjejnë mëshirën e Krijuesit të Botërave, u ndihmoi që të dilnin nga vorbullat e nihilizmit të të ashtuquajturit faj fillestar, i cili ushtron ndikim të fuqishëm në ndërgjegjen e të krishterëve. Ndërsa, namazi dhe agjërimi i ramazanit, u sollën atyre shqiptarëve që përqafuan Islamin, një botëkuptim të ri për adhurimin ndaj Krijuesit të tyre, duke u edukuar me disiplinë, durim dhe sakrificë. Edhe praktika e zekatit u dha besimtarëve muslimanë një vizion të ri të solidaritetit me njëri –tjetrin, duke e hequr bamirësinë nga niveli i përkatësisë fisnore, e duke e bërë atë obligim për hir të Allahut, ndaj të gjithë nevojtarëve. Ky horizont i ri i bamirësisë dhe solidaritetit, ka pasur ndikime pozitive në zgjerimin e njohjeve dhe të komunikimeve brendashqiptare, të cilat me shekuj kanë qenë të konservuara në korniza të ngushta fisnore.
ROLI I ISLAMIT Nث TROJET SHQIPTARE
Islami ndër shqiptarë ka traditë disa shekullore, e cila është zhvilluar pa ndërprerje që nga shekulli XV e deri në ditët tona, duke ushtruar një ndikim esencial në mbijetesën dhe në formësimin e identitetit fetar, kulturor dhe kombëtar. Mund të bëhen gjithfarë hamendësimesh se cila do të ishte rruga jetësore dhe fati historik i shqiptarëve si kolektivitet, po të mbeteshin jashtë rrezes së mesazhit Hyjnor Islam, në darat e hekurta të ordodoksisë bizantino-greke e serbe, të cilat aq sa është parë në disa shekuj pushtimi, synonin asimilimin dhe zhdukjen e plotë kulturore dhe etnike të shqiptarëve. Pra, po qe se mirret si pikënisje e vlerësimit të perspektivës së shqiptarëve në sfondin bizantino-grek e sllav gjendja në të cilën ishin ata kur erdhi më trojet e tyre mesazhi islam, është krejt e qartë se ajo gjendje do të çonte më tutje zvogëlimin numerik dhe asimilimin e vazhdueshëm gjuhësor e kulturor të shqiptarëve. Mungesa e plotë e dëshmive të shkrimeve shqipe, madje mungesa e gjurmëve kulturore në shekujve VII- XIV, ku bie edhe sllavizimi i plotë i toponimeve në trojet shqiptare dhe madje edhe sllavizimi i patronimeve të vetë shqiptarëve, zbulojnë qartë atë katandisje etnike, që vazhdonte përgjatë shekujve të sundimeve bizantine e sllave, e të cilat vetëm sa e thellonin asimilimin që kishte përhapur romanizimi nga pushtimi i gjatë romak që nga shekulli II para Isait, a.s. e deri në shekullin e V pas Isait a.s. Prandaj, po të vazhdonte ajo tkurrje dhe ai shfytyrim kulturor nën presionin e sundimit bizantin e sllav, më afërmendësh është se asimilimi do të intensifikohej.
Shenjë e mëshirës së Krijuesit
Por, pranimi i mesazhit hyjnor të Islamit nga ana e një pjese të madhe të shqiptarëve, që kur ranë në kontakt direkt me të, dhe veçmas pas Betejës së Kosovës të vititi 1389, e ndali trendin negativ të tkurrjes e të asimilimit të shqiptarëve dhe i dha një drejtim të ri zhvillimit të tyre. Pranimi i Islamit nga shqiptarët, që pa dyshim është shenjë e mëshirës së Krijuesit ndaj këtij populli, e ndërpreu procesin tragjik të shfarosjes e të asimilimit dhe solli ndriçimin e ri moral dhe shpirtëror, solli një hov të ri në zhvillimin e tij demografik e kulturor.
Islami u ofroi shqiptarëve të Mesjetës së errët europiane një vision të ri për për misionin e njeriut në këtë botë, para së gjithash duke ua fiksuar në ndërgjejen e tyre të vërtetën për njëshmërinë e Krijuesit të Botërave. Të ndërgjegjësuar nga kjo aksiomë për njëshmërinë e Krijuesit, shqiptarët muslimanë u larguan nga konceptimi shizofrenik për Krijuesin. Ky largim nga konceptimi shizofrenik për Krijuesin u dha një kompaktësim në ndërgjegje, i bëri më të durueshëm e më të qëndrueshëm në furtunat jetësore e historike, që do të përplaseshin mbi fatet e tyre si sprovë e re e aftësisë së mbijetesës fizike dhe kombëtare, pas daljes me përdhunë nga ombrella e hilafetit Islam. Edhe besimi i patundur në botën e amshueshme, në Ahiret, si vazhdimësi e jetës në nivel dhe në përmbajtje më të lartë për besimtarët që e gjejnë mëshirën e Krijuesit të Botërave, u ndihmoi që të dilnin nga vorbullat e nihilizmit të të ashtuquajturit faj fillestar, i cili ushtron ndikim të fuqishëm në ndërgjegjen e të krishterëve. Ndërsa, namazi dhe agjërimi i ramazanit, u sollën atyre shqiptarëve që përqafuan Islamin, një botëkuptim të ri për adhurimin ndaj Krijuesit të tyre, duke u edukuar me disiplinë, durim dhe sakrificë. Edhe praktika e zekatit u dha besimtarëve muslimanë një vizion të ri të solidaritetit me njëri –tjetrin, duke e hequr bamirësinë nga niveli i përkatësisë fisnore, e duke e bërë atë obligim për hir të Allahut, ndaj të gjithë nevojtarëve. Ky horizont i ri i bamirësisë dhe solidaritetit, ka pasur ndikime pozitive në zgjerimin e njohjeve dhe të komunikimeve brendashqiptare, të cilat me shekuj kanë qenë të konservuara në korniza të ngushta fisnore.