Gjarperesha
Anëtar i Respektuar
Pasuria e Zotit apo e njeriut
Dashuria dhe sinqeriteti, bujaria dhe sakrifica, fryt i lidhjeve mes Zotit dhe robit… Nëse vërejmë lidhjen mes Zotit dhe robit, do të zbulojmë një lidhje të rrallë dhe të pashoqe.
Asnjë lloj lidhjeje nuk mund të krahasohet me të në aspektin e origjinalitetit dhe thellësisë, gjerësisë, gjithëpërfshirjes dhe multidimensionalitetit. Përshkrimi më i thjeshtë që mund t'i bëhet kësaj lidhjeje është lidhja mes Krijuesit dhe krijesës, Zotit dhe robit, Mbretëruesit dhe të mbretëruarit, Gjykuesit Sovran dhe të nwnshtruarit ndaj ligjit tw Tij. ثshtë lidhje mes Zotit Bujar, e të Mëshirshëm dhe njeriut të nevojshwm për bujarinë e Tij dhe robit të dobët. Atributet e plota të këtij Zoti Bujar, veprimet e tij të mrekullueshme, sundimi i tij i urtë dhe i mëshirshëm dhe përkujdesja e tij e matur dhe e përpiktë, e bëjnë Atë të meritueshëm për një dashuri të sinqertë dhe për një ashk që pushton zemrën. Siç e bën të meritueshëm që për hir të tij të sakrifikohet gjaku dhe shpirti e jo më pasuritë dhe pronat.
Shfaqjet e përkujdesjes gjithpërfshirëse, hyjnore ndaj njeriut.
Nëse do të vërejmë gjithashtu manifestimet e përkujdesjes hyjnore dhe udhëzimin e Tij të pakufishëm të kësaj bote dhe përkujdesjen e Tij të përsosur ndaj njeriut, do të vërtetojmë se Allahu është Ai që i veshi njeriut rrobën e përshtatshme të ekzistencës. ثshtë ai që e ka bërë njeriun të aftë në formën ekzakte dhe të përsosur, për të shfrytëzuar dobitë dhe të mirat e kësaj toke, burimet, thesaret, mjetet dhe energjitë e saj. Ai ia ka inspiruar dashurinë për këto të mira, kërkimin e tyre, sakrificën për hir të tyre dhe rrugët e përdorimit të tyre. Siç ua ka mësuar njerëzve mënyrën e administrimit dhe të shkëmbimit të tyre në bashkëpunim me njëri-tjetrin. Cilësia hyjnore e përkujdesjes dhe e udhëzimit është reflektuar ndaj të gjitha llojeve dhe kategorive të krijesave.
"Zoti ynë është ai që ç'do sendi i dha formën e vet, pastaj e udhëzoi atë" (Taha: 50).
Njeriu, si mëkëmbës i Allahut të Madhëruar në tokë, gëzon pjesën më të madhe të kësaj përkujdesjeje dhe është në qendër të kësaj vëmendjeje hyjnore. "Ne më të vërtetë i nderuam pasardhësit e Ademit (njerëzit), u mundësuam të udhëtojnë hipur në tokë dhe det, i begatuam me ushqime të mira e i vlerësuam ata (i lartësuam) ndaj shumicës së krijesave që Ne i krijuam" (Isra: 70).
Allahu ia ka lehtësuar njeriut edhe majat dhe luginat e kësaj toke, ia ka përulur kreshtat e saj, e ka nxitur që të nxjerrë thesaret dhe të fshehtat e saj dhe të shfrytëzojë të mirat e saj. "Allahu është ai i cili jua nënshtroi tokën, prandaj ecni nëpër të dhe hani nga furnizimi i Tij" (Mulk: 15). Siç ia ka nënshtruar burimet e ushqimit dhe përbërësit bazë të jetës dhe mjetet e natyrshme e origjinale, mbi të cilat ngrihet jeta primitive dhe e modernizuar: farërat, ujin dhe zjarrin. "A nuk e shihni atë që mbillni? A ju e bëni të mbijë ajo, apo Ne e bëjmë të mbijë? Sikur Ne të dëshironim, do ta bënim atë të thyer (të shkatërruar) e ju do të mbeteshit gjithmonë të habitur (duke thënë). S'ka dyshim se ne mbetëm të dëmtuar. Po jo, ne mbetëm pa të (të varfëruar). A e shihni ujin që po e pini? A ju e lëshoni atë prej reve, apo Ne jemi që e lëshojmë? Sikur Ne të dëshirojmë, e bëjmë atë të njelmët, përse nuk falënderoni? A e keni parë zjarrin që ju e ndizni? A ju krijuat drurin e tij, apo Ne jemi Krijues? Ne e bëmë atë si përkujtim (për zjarrin e xhehenemit) dhe të nevojshëm për ata në vende të pabanuara (në shkretëtirë). (Kuran, 56: 63-73)
Natyra njerëzore dhe ndikimi i s aj në jetë dhe civilizim
Allahu i Madhëruar ka krijuar në natyrën njerëzore, ndryshe nga natyra e sendeve të ngurta dhe e kafshëve, dëshirën e zbukurimit, elegancës, hijeshisë, pastërtisë, variacionit, bollëkut në të ngrënë e të pirë e shumimin në pasuri e fëmijë, mirësi me të cilat jeta njerëzore fiton nxehtësinë, dinamizmin, entuziazmin dhe rezistencën e saj. Me ta kjo botë fiton pasionin e përparimit e të zhvillimit, të ndryshimit dhe të zbukurimit. "Ne secilit prej atyre i japim nga të mirat e Zotit tënd dhe dhënia e Zotit tënd nuk është e kufizuar. Shiko se si Ne i kemi dalluar disa prej të tjerëve, po dallimi në botën tjetër është më i madh dhe është përparësi më e madhe". (Isra: 20-21)
Allahu i Madhëruar ka bërë pjesë të kësaj natyre njerëzore edhe bashkëpunimin, garancinë e të drejtave, përkujdesjen ndaj rendit dhe komunikacionit, dëshirën për të udhëtuar dhe për të ndërmarrë aventura për hir të riskut të bollshëm e të ndershëm dhe për hir të përvetësimit të dobive të përbashkëta. Allahu i ka bërë të gjithë këta elementë me rolet e tyre të ndryshme, pjesë të natyrës njerëzore. "Për hir të garantimit që e gëzojnë kurejshitët! Garantimin e udhëtimit të tyre të lirë dimrit dhe verës! Pra, le ta adhurojnë Zotin e kësaj shtëpie, i cili i ushqeu pas urisë dhe i siguroi prej çdo frike!" (Sure Kurejsh).
Gjendja dhe realiteti vërtetojnë se mbretërimi i njeriut është i përkohshëm dhe se mbretërimi absolut është i Allahut.
Gjendja e natyrshme e njeriut dhe ky realitet, në të cilin vërehet dukshëm pamundësia e njeriut dhe nevoja e tij, dobësia dhe naiviteti i tij, siç vërehet përkujdesja dhe njëshmëria hyjnore në format më të përsosura, të gjitha këto në bazë të logjikës dhe racionales dhe në bazë të koshiencës së rregullt, vërtetojnë se njeriu në aspektin e meritës dhe të aftësisë për të qenë pronar real, në krahasim me këtë gjithësi gjigante dhe Zotit të madhëruar e të plotfuqishëm, është si fëmija i vogël apo foshnja që rrokulliset në dhembshurinë dhe butësinë e prindërve të tij, tërhiqet dhe mbështillet në mirësinë e tyre, argëtohet dhe dëfrehet nën hijen e përpjekjes dhe lodhjes së tyre. Madje ai është më i vogël dhe më i dobët se kaq. "Shëmbëlltyra më e lartë është vetëm e Tij në qiej e në tokë dhe Ai është Mbizotëruesi, i Urti" (Rrum: 27). Që do të thotë se gjithçka që njeriu posedon, dhe të gjitha fitimet dhe pasuritë që me padije ia ka atribuar vetes, duhet t'i atribuohen Atij që i ka krijuar, i ka shtuar, i ka ruajtur dhe mbrojtur dhe ia ka lehtësuar njeriut t'i përdorë për një qëllim, kohë dhe mënyrë të kufizuar: Allahut, Zotit të gjithësisë.
Parimi: "Pronësia reale dhe absolute i takon Allahut" ,është ideja bazë e sistemit ekonomik islam".
Për shkak të kësaj të vërtete që sundon të gjithë të vërtetat dhe për faktin se ajo mbisundon të gjitha sistemet fetare, morale dhe ekonomike, Kurani ia atribuon të gjitha gjendjet dhe situatat njerëzore Allahut të Madhëruar dhe nuk ia ka pohuar njeriut, përveç pozitës së amanetit dhe mëkëmbjes (Halife). Kështu që Kurani herë u drejtohet myslimanëve "dhe jepuni atyre nga pasuria e Allahut që iu ka dhënë" (Nur27) dhe herë "dhe jepni nga ajo që Ai u bëri trashëgues në të" (Hadid: 7).
Kur'ani pohon se vetëm Allahu është Pronari dhe Trashëguesi i vërtetë.
Dhënia e ndonjë pjese të pasurisë nuk konsiderohet favor apo nder nga ana e njeriut e as nuk e bën të meritueshëm për lavdi dhe mburrje. Allahu i madhëruar thotë: "E, ç'keni ju që nuk jepni për në rrugën e Allahut, kur dihet se Allahut i mbesin trashëgim qiej e tokë?" (Hadid: 10)
Sekreti dhe dobia i dhënies së të drejtës së pronësisë për njeriun
Në bazë të kësaj gjendjeje duhej që t'i kërkohej njeriut të zhvishej nga ç'do pronë , të mos i jepej e drejta e veprimit qoftë edhe në pjesën më të vogël të pasurisë së tij dhe të lihej duarlidhur, vullnetkycur dhe me liri të paralizuar.
Megjithatë Allahu i madhëruar nuk e privoi njeriun nga e drejta e pasurisë dhe e pronësisë. Kurani gjithashtu, jo ç'do herë, ia atribuon vetëm Allahut pasuritë, rezultatet e përpjekjeve njerëzore dhe frytet e lodhjes së njeriut. Nëse do ta kishte bërë një gjë të tillë do t'ia kishte humbur njeriut besimin në veten e tij, të krenuarit me dinjitetin e tij dhe mbështetjen në forcat dhe energjitë e tij. Siç do ta kishte privuar nga pasioni i përpjekjes së fortë, nga ngazëllimi i ambicies, nga stimuli i konkurrencës si dhe nga kënaqësia e jetës që krijohet kur gjërat i atribuohen njeriut dhe kur njeriu shikon frytet e përpjekjes dhe lodhjes së tij. I asaj kwnaqwsie qw i ngjan asaj që ndiejnë fëmijët kur sendet e shtëpisë apo pasuria e prindërve u atribuohet atyre. Siç do ta kishte privuar njeriun nga motivi i dashurisë dhe i keqardhjes, i sinqeritetit dhe përkujdesjes për ruajtjen e këtyre pasurive dhe pronave për pastrimin dhe shtimin e tyre. Siç do ishte zhveshur jeta nga faktori më i fuqishëm i avancimit të saj, i konkurrencës, përpjekjes dhe rezistencës dhe bota do të ishte shndërruar në një fabrikë të madhe ku bijtë e Ademit do lëviznin në të si vegla të ngurta, pa zemër, pa ndërgjegje, të cilat nuk shijojnë kurrfarë kënaqësie. Për këtë arsye Kurani ia bashkëngjit pronat dhe pasuritë atyre që i fitojnë, i prodhojnë, i përdorin dhe posedojnë, pra njerëzve, më shumë se Krijuesit dhe Furnizuesit të vërtetë, Allahut të Madhëruar. Ai thotë: "Dhe mos e hani pasurinë e njëri-tjetrit në mënyrë të palejuar, e as mos u paraqitni me të (me ryshfet) te gjykatësit për të grabitur në mënyrë të padrejtë një pjesë të pasurisë së njerëzve, kur ju e dini (se pa të drejtë po e hani atë)." (Bekare: 188)
Ai thotë gjithashtu: "Ata që për hir të Allahut e japin pasurinë e tyre, e pastaj atë që e dhanë nuk e përcjellin me të përmendur e me mburrje, ata e kanë shpërblimin e vet te Zoti i tyre, për ata nuk ka frikë, ata as që do të brengosen." (Bekare: 262)
"O ju që besuat, jepni nga më e mira e asaj që e fituat dhe nga ajo që u dhamë prej tokës, e mos nxitoni ta jepni atë më të pavlefshmen nga ajo, e që ju nuk do ta pranonit për vete vetëm symbyllas. E, dijeni se All-llahu s'ka nevojë për ju, është i madhëruar". (Bekare: 267)
"Mendjelehtëve (të papjekurve) mos u jepni pasurinë tuaj që Allahu e bëri për ju mëkamje". (Nisa: 5)
"Vërtet, jeta e kësaj bote është vetëm lojë e dëfrim, e nëse besoni dhe ruheni prej të këqijave, Ai u jep shpërblimin tuaj dhe nuk kërkon pre jush tërë pasurinë tuaj (por një pjesë) ". (Muhamed: 36)
Këto dhe shumë ajete të tjera kuranore ia bashkëngjisin njeriut pasurinë dhe fitimin.
Allahu i madhëruar ka toleruar në lidhje me këtë çështje deri në atë masë, saqë e ka quajtur shpenzimin e myslimanit në rrugën e Allahut dhe në nevoja të myslimanëve si një hua që po ia jep Allahut: "Kush është ai që i huazon Allahut një hua të hijshme e Ai t'ia shtojë atij shumëfish ". (Bekare: 245)
"Nëse Allahut i huazoni diçka të mirë, Ai juve ua shumëfishon atë dhe ju falë; All-llahu është shumë mirënjohës, i Butë". (Tegabun: 17)
"Pra faluni dhe lexoni sa të jetë më lehtë prej tij dhe kryejeni me rregull faljen, jepeni zeqatin, huazoni (jepni sadaka) për hir të Allahut hua të mirë, se çka të përgatitni për veten tuaj prej të mirave, atë do ta gjeni te Allahu edhe më të mirë, dhe shpërblim më të madh, e kërkoni falje prej Allahut, se Allahu është mëkatfalës, mëshirues!". (Muzemmil: 20)
Njeriu është thjesht kujdestar dhe mëkëmbës
Si e ka mbjellë Kurani këtë ide në shpirtrat e myslimanëve?
Pohimi kuranor, i cili konsiston në atë që mbretëria absolute i takon vetëm Allahut dhe se Allahu është Mbretëruesi i vërtetë i gjithçkaje në tokë, dhe i gjithçkaje që posedon njeriu dhe e fiton, dominonte në mendimin e myslimanëve të parë si dhe kontrollonte jetën e tyre. Ata nuk e shihnin veten e tyre veçse si përkujdesës dhe mëkëmbës ndaj këtyre pasurive. Të menduarit despotik, liria absolute në administrim, dyfaqësia, mburrja, kryeneçësia dhe mendjemadhësia, nuk zinin vend askund në marrëdhëniet e këtij brezi me pasuritë e tyre.
Për mbjelljen dhe thellimin e idesë së përkujdesjes dhe mëkëmbjes në shpirtrat dhe mendjet e myslimanëve, Kurani ndoqi rrugë të ndryshme dhe mënyra edukative të urta. Ai u bëri të ditur myslimanëve se edhe pse këto pasuri i kanë fituar dhe poseduar me krahun e tyre dhe djersën e ballit, apo me profesionalizmin e tyre në rrugët e fitimit dhe me aftësitë e tyre në llojet e tregtive dhe industrive, tashmë i kanë kaluar përsëri Allahut në bazë të besës islame, pjesë e së cilës është tërheqja për hir të Allahut nga ç'do e drejtë dhe pretendim.
Kjo është ajo me të cilën myslimani obligon veten e tij kur hyn në Islam dhe shqipton dy dëshmitë (shehadetit). ثshtë në të drejtën e Allahut që ta kthejë furnizimin e tij kur të dojë dhe të kërkojë mallin e tij, që ka blerë kur të dojë. Allahu thotë: "Allahu bleu prej besimtarëve shpirtrat dhe pasurinë e tyre me xhenet". (Teube: 111)
Kur'ani qorton njëkohësisht ata që i ka pushtuar dashuria për pasurinë, që preferojnë egot, rahatitë dhe epshet e tyre, para luftës në rrugë të Allahut dhe para realizimit të drejtave të Tij. Ata të cilët mendojnë se kanë të drejtën dhe lirinë absolute në menaxhimin e kësaj pasurie, u vjen keq dhe ngurrojnë në dhënien e saj. Allahu i madhëruar thotë: "Thuaj (o i dërguar): "Në qoftë se etërit tuaj, djemtë tuaj, vëllezërit tuaj, bashkëshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria që e fituat, tregtia që frikoheni se do të dështojë, vendbanimet me të cilat jeni të kënaqur, (të gjitha këto) janë më të dashura për ju se Allahu, se i dërguari i Tij dhe se lufta për në rrugën e Tij, atëherë, pritni derisa Allahu nuk vë në rrugën e drejtë njerëzit e prishur". (Teube: 24)
Kurani gjithashtu u tërheq vëmendjen myslimanëve se tërheqja nga shpenzimi bujar dhe fisnik në rrugë të Allahut të madhëruar, vënia e gjithçkaje të shtrenjtë në dispozicion të Allahut dhe lënia në baltë e kësaj feje, e cila është baza e jetës dhe e ekzistencës së tyre, e triumfit dhe e përparimit të tyre, janë në vetvete përpjekje për shkatërrimin e vetes dhe sinonim i vetëvrasjes. Allahu i madhëruar ka thënë: "Dhe jepni për në rrugë të Allahut e mos e hidhni veten në rrezik dhe bëni mirë, se me të vërtetë Allahu i do bamirësit". (Bekare: 195)
Si besuan myslimanët e parë në idenë e përkujdesjes dhe mëkëmbjes dhe si iu nënshtruan asaj?!
Jeta dhe vepra e bashkëkohësve të profetit (a.s.) e reflekton fuqishëm besimin dhe nënshtrimin e tyre ndaj këtij parimi, nëpërmjet mënyrës së sjelljes së tyre ndaj gjithçkaje që posedonin, pasuri, mall, pasuri të patundshme, prona, drithëra, e gjithçka poseidonin. Të gjitha këto i vunë nën administrimin e Profetit (a.s.) dhe interesave të Islamit. Ky ishte pozicionimi i tyre gjatë jetës në Mekë para emigrimit për në Medinë. Ebu Bekër Siddiku, Othman ibn Afan, Abdu-Rrahman ibn Auf , Suhejb Rumiu dhe Ebu Seleme ishin disa prej shumë atyre muhaxhirëve dhe pasanikëve që më së miri e përfaqësuan këtë pozicionim. Ky ishte pozicionimi i tyre, por edhe i përkrahësve medinas (ensar) në Medinë.
Kjo ide dhe ndjenjë reflektoi me të gjithë forcën dhe qartësinë e saj në fjalën e Sad ibn Muadhit, para betejës së Bedrit. Transmetohet se: "Kur Profetit (a.s.) i arriti lajmi i nisjes së Kurejshëve për të luftuar myslimanët, ai u konsultua me shokët e tij. Muhaxhirët folën dhe dhanë mendime të mira. Profeti (a.s.) u kërkoi sërish mendim, e muhaxhirët folën përsëri e dhanë mendime të mira. Përsëri Profeti (a.s.) kërkoi mendim. Ensarët e kuptuan se Profeti (a.s.) kërkonte mendimin e tyre. Sad ibn Muadhi mori iniciativën dhe tha: "Mendoj se me fjalën tënde ke për qëllim ensarët ( medinasit ), o i dërguari i Allahut". Në të vërtetë ashtu ishte, Profeti ( a.s. ) kishte për qëllim mendimin e tyre, sepse ata realisht ia kishin dhënë besën Profetit (a.s.) që ta mbronin nga ç'do armik brenda vendit të tyre, ndërsa Bedri ishte jashtë Medinës. E kur Profeti (a.s.) vendosi të dilte nga Medina për në Bedër u kërkoi të dinte se cili ishte qëndrimi i tyre. Sadi tha: "Mos vallë ke frikë se medinasit mendojnë se e kanë për detyrë të të mbrojnë vetëm brenda Medinës e jo jashtë saj? Unë po të flas dhe përgjigjem në emër të medinasve. Nisu me ne për ku të duash. Largo kë të duash e afro kë të duash. Merr çfarë të duash prej pasurive tona dhe na jep çfarë të duash. Ajo pjesë që ti e merr është më e dashur për ne sesa ajo që na le. Në ç'do lloj situate ne jemi nën urdhrat tuaj. Betohemi në Allah se nëse do t'i futeshe këtij deti për ta kaluar do të futeshim me ty!".
Nxitja për dhënien në rrugë të Allahut të asaj pjese të pasurisë, që është tepër nevojave bazë
Kur ky besim u rrënjos e zuri vend në zemrat e myslimanëve e kur kjo ide u mishërua me ta, kur këndvështrimi i veçantë ndaj pasurisë dhe konsiderimi i saj pronë e Allahut ndaj të cilës na ka emëruar përkujdesës dhe mëkëmbës u ngulit thellë brenda tyre, Allahu i Madhëruar u kërkoi atyre të jepnin prej pasurive të tyre, atë pjesë që ishte tepër nevojave bazë, të ligjshme. Për këtë zbriti ajeti kuranor: "Të pyesin ty o Muhamed se çfarë duhet të japin prej pasurive të tyre? Thuaj , tepricën". (Bekare 291)1
Ata e zbatuan dhe demonstruan këtë kërkesë hyjnore me zell dhe entuziazëm, pasi realisht pohuan se pasuria është e Allahut të Madhëruar dhe se ata janë thjesht përkujdesës dhe mëkëmbës ndaj saj. ا'do gjë u dukej e thjeshtë, derisa arritën të jepnin dhe të shpenzonin edhe kur kulmi i nevojave dhe varfërisë ishin të lidhura me ato pasuri. Madje dhe u dhanë përparësi të tjerëve ndaj vetes dhe fëmijëve të tyre. Ngjarja e Ebu Talha Ensariut që e ka regjistruar lapsi i historisë është një shembull i mrekullueshëm i bujarisë dhe sakrificës, i rrallë në historinë e shoqërive njerëzore. Imam Buhariu transmeton se Ebu Hurejre (r.a.) ka thënë: "Një burrë shkoi te Profeti (a.s.) dhe i tha: "Më ka rraskapitur uria". Profeti (a.s.) kërkoi ushqim nga gratë e tij, por nuk gjeti gjë. Profeti tha: "A ka mundësi ndonjëri ta marrë këtë person sonte për darkë, Allahu e mëshiroftë?" Një burrë nga ensarët u ngrit dhe tha: "E marr unë , o i dërguari i Allahut". Shkuan në shtëpi dhe i tha gruas së tij: "Ky është miku i Profetit (a.s.) prandaj mos kurse gjë". Ajo tha: "Për zotin nuk kam gjë tjetër veç ushqimit të fëmijëve". Ai i tha: "Kur fëmijët të kërkojnë ushqim vëri në gjumë dhe eja dhe fike kandilin, ndërsa ne do t'i lidhim barqet tona". Gruaja ashtu bëri.
Të nesërmen kur Profeti u takua me këtë burrë i tha: "Mbrëmë Allahu është habitur - ka qeshur (në një transmetim tjetër) – nga ky burrë dhe gruaja e tij.
Për këtë veprim Allahu zbriti ajetin kuranor "madje edhe sikur të kishin vetë nevojë për të ( pasurinë ), ata u jepnin përparësi atyre para vetvetes" . (Hashr: 9)
--------------------------------------------------
1 Ibn Kethiri komenton se " Teprica" " Af'ui" i përmendur në këtë ajet ka për qëllim atë që është tepër nevojave të familjes tënde. Kështu transmetohet të ketë thënë ibn Ummeri, Muxhahidi, Ikrima, Seid ibn Xhubejri, Muhammed ibn Keab, Hasan Basriu, Katade, al – Kasim, Salim, Ata Hurasani, Rebi Ibn Enes, e të tjerë.
Ibn Betali në tefsirin e tij komenton se kjo fjalë ka për qëllim: Atë pjesë të pasurisë që është tepër nevoja optimale.
Emri i këtij sahabiu është përmendur në veprën e haditheve të sakta të imam Muslimit me emrin "Ebu Talha".
Dashuria dhe sinqeriteti, bujaria dhe sakrifica, fryt i lidhjeve mes Zotit dhe robit… Nëse vërejmë lidhjen mes Zotit dhe robit, do të zbulojmë një lidhje të rrallë dhe të pashoqe.
Asnjë lloj lidhjeje nuk mund të krahasohet me të në aspektin e origjinalitetit dhe thellësisë, gjerësisë, gjithëpërfshirjes dhe multidimensionalitetit. Përshkrimi më i thjeshtë që mund t'i bëhet kësaj lidhjeje është lidhja mes Krijuesit dhe krijesës, Zotit dhe robit, Mbretëruesit dhe të mbretëruarit, Gjykuesit Sovran dhe të nwnshtruarit ndaj ligjit tw Tij. ثshtë lidhje mes Zotit Bujar, e të Mëshirshëm dhe njeriut të nevojshwm për bujarinë e Tij dhe robit të dobët. Atributet e plota të këtij Zoti Bujar, veprimet e tij të mrekullueshme, sundimi i tij i urtë dhe i mëshirshëm dhe përkujdesja e tij e matur dhe e përpiktë, e bëjnë Atë të meritueshëm për një dashuri të sinqertë dhe për një ashk që pushton zemrën. Siç e bën të meritueshëm që për hir të tij të sakrifikohet gjaku dhe shpirti e jo më pasuritë dhe pronat.
Shfaqjet e përkujdesjes gjithpërfshirëse, hyjnore ndaj njeriut.
Nëse do të vërejmë gjithashtu manifestimet e përkujdesjes hyjnore dhe udhëzimin e Tij të pakufishëm të kësaj bote dhe përkujdesjen e Tij të përsosur ndaj njeriut, do të vërtetojmë se Allahu është Ai që i veshi njeriut rrobën e përshtatshme të ekzistencës. ثshtë ai që e ka bërë njeriun të aftë në formën ekzakte dhe të përsosur, për të shfrytëzuar dobitë dhe të mirat e kësaj toke, burimet, thesaret, mjetet dhe energjitë e saj. Ai ia ka inspiruar dashurinë për këto të mira, kërkimin e tyre, sakrificën për hir të tyre dhe rrugët e përdorimit të tyre. Siç ua ka mësuar njerëzve mënyrën e administrimit dhe të shkëmbimit të tyre në bashkëpunim me njëri-tjetrin. Cilësia hyjnore e përkujdesjes dhe e udhëzimit është reflektuar ndaj të gjitha llojeve dhe kategorive të krijesave.
"Zoti ynë është ai që ç'do sendi i dha formën e vet, pastaj e udhëzoi atë" (Taha: 50).
Njeriu, si mëkëmbës i Allahut të Madhëruar në tokë, gëzon pjesën më të madhe të kësaj përkujdesjeje dhe është në qendër të kësaj vëmendjeje hyjnore. "Ne më të vërtetë i nderuam pasardhësit e Ademit (njerëzit), u mundësuam të udhëtojnë hipur në tokë dhe det, i begatuam me ushqime të mira e i vlerësuam ata (i lartësuam) ndaj shumicës së krijesave që Ne i krijuam" (Isra: 70).
Allahu ia ka lehtësuar njeriut edhe majat dhe luginat e kësaj toke, ia ka përulur kreshtat e saj, e ka nxitur që të nxjerrë thesaret dhe të fshehtat e saj dhe të shfrytëzojë të mirat e saj. "Allahu është ai i cili jua nënshtroi tokën, prandaj ecni nëpër të dhe hani nga furnizimi i Tij" (Mulk: 15). Siç ia ka nënshtruar burimet e ushqimit dhe përbërësit bazë të jetës dhe mjetet e natyrshme e origjinale, mbi të cilat ngrihet jeta primitive dhe e modernizuar: farërat, ujin dhe zjarrin. "A nuk e shihni atë që mbillni? A ju e bëni të mbijë ajo, apo Ne e bëjmë të mbijë? Sikur Ne të dëshironim, do ta bënim atë të thyer (të shkatërruar) e ju do të mbeteshit gjithmonë të habitur (duke thënë). S'ka dyshim se ne mbetëm të dëmtuar. Po jo, ne mbetëm pa të (të varfëruar). A e shihni ujin që po e pini? A ju e lëshoni atë prej reve, apo Ne jemi që e lëshojmë? Sikur Ne të dëshirojmë, e bëjmë atë të njelmët, përse nuk falënderoni? A e keni parë zjarrin që ju e ndizni? A ju krijuat drurin e tij, apo Ne jemi Krijues? Ne e bëmë atë si përkujtim (për zjarrin e xhehenemit) dhe të nevojshëm për ata në vende të pabanuara (në shkretëtirë). (Kuran, 56: 63-73)
Natyra njerëzore dhe ndikimi i s aj në jetë dhe civilizim
Allahu i Madhëruar ka krijuar në natyrën njerëzore, ndryshe nga natyra e sendeve të ngurta dhe e kafshëve, dëshirën e zbukurimit, elegancës, hijeshisë, pastërtisë, variacionit, bollëkut në të ngrënë e të pirë e shumimin në pasuri e fëmijë, mirësi me të cilat jeta njerëzore fiton nxehtësinë, dinamizmin, entuziazmin dhe rezistencën e saj. Me ta kjo botë fiton pasionin e përparimit e të zhvillimit, të ndryshimit dhe të zbukurimit. "Ne secilit prej atyre i japim nga të mirat e Zotit tënd dhe dhënia e Zotit tënd nuk është e kufizuar. Shiko se si Ne i kemi dalluar disa prej të tjerëve, po dallimi në botën tjetër është më i madh dhe është përparësi më e madhe". (Isra: 20-21)
Allahu i Madhëruar ka bërë pjesë të kësaj natyre njerëzore edhe bashkëpunimin, garancinë e të drejtave, përkujdesjen ndaj rendit dhe komunikacionit, dëshirën për të udhëtuar dhe për të ndërmarrë aventura për hir të riskut të bollshëm e të ndershëm dhe për hir të përvetësimit të dobive të përbashkëta. Allahu i ka bërë të gjithë këta elementë me rolet e tyre të ndryshme, pjesë të natyrës njerëzore. "Për hir të garantimit që e gëzojnë kurejshitët! Garantimin e udhëtimit të tyre të lirë dimrit dhe verës! Pra, le ta adhurojnë Zotin e kësaj shtëpie, i cili i ushqeu pas urisë dhe i siguroi prej çdo frike!" (Sure Kurejsh).
Gjendja dhe realiteti vërtetojnë se mbretërimi i njeriut është i përkohshëm dhe se mbretërimi absolut është i Allahut.
Gjendja e natyrshme e njeriut dhe ky realitet, në të cilin vërehet dukshëm pamundësia e njeriut dhe nevoja e tij, dobësia dhe naiviteti i tij, siç vërehet përkujdesja dhe njëshmëria hyjnore në format më të përsosura, të gjitha këto në bazë të logjikës dhe racionales dhe në bazë të koshiencës së rregullt, vërtetojnë se njeriu në aspektin e meritës dhe të aftësisë për të qenë pronar real, në krahasim me këtë gjithësi gjigante dhe Zotit të madhëruar e të plotfuqishëm, është si fëmija i vogël apo foshnja që rrokulliset në dhembshurinë dhe butësinë e prindërve të tij, tërhiqet dhe mbështillet në mirësinë e tyre, argëtohet dhe dëfrehet nën hijen e përpjekjes dhe lodhjes së tyre. Madje ai është më i vogël dhe më i dobët se kaq. "Shëmbëlltyra më e lartë është vetëm e Tij në qiej e në tokë dhe Ai është Mbizotëruesi, i Urti" (Rrum: 27). Që do të thotë se gjithçka që njeriu posedon, dhe të gjitha fitimet dhe pasuritë që me padije ia ka atribuar vetes, duhet t'i atribuohen Atij që i ka krijuar, i ka shtuar, i ka ruajtur dhe mbrojtur dhe ia ka lehtësuar njeriut t'i përdorë për një qëllim, kohë dhe mënyrë të kufizuar: Allahut, Zotit të gjithësisë.
Parimi: "Pronësia reale dhe absolute i takon Allahut" ,është ideja bazë e sistemit ekonomik islam".
Për shkak të kësaj të vërtete që sundon të gjithë të vërtetat dhe për faktin se ajo mbisundon të gjitha sistemet fetare, morale dhe ekonomike, Kurani ia atribuon të gjitha gjendjet dhe situatat njerëzore Allahut të Madhëruar dhe nuk ia ka pohuar njeriut, përveç pozitës së amanetit dhe mëkëmbjes (Halife). Kështu që Kurani herë u drejtohet myslimanëve "dhe jepuni atyre nga pasuria e Allahut që iu ka dhënë" (Nur27) dhe herë "dhe jepni nga ajo që Ai u bëri trashëgues në të" (Hadid: 7).
Kur'ani pohon se vetëm Allahu është Pronari dhe Trashëguesi i vërtetë.
Dhënia e ndonjë pjese të pasurisë nuk konsiderohet favor apo nder nga ana e njeriut e as nuk e bën të meritueshëm për lavdi dhe mburrje. Allahu i madhëruar thotë: "E, ç'keni ju që nuk jepni për në rrugën e Allahut, kur dihet se Allahut i mbesin trashëgim qiej e tokë?" (Hadid: 10)
Sekreti dhe dobia i dhënies së të drejtës së pronësisë për njeriun
Në bazë të kësaj gjendjeje duhej që t'i kërkohej njeriut të zhvishej nga ç'do pronë , të mos i jepej e drejta e veprimit qoftë edhe në pjesën më të vogël të pasurisë së tij dhe të lihej duarlidhur, vullnetkycur dhe me liri të paralizuar.
Megjithatë Allahu i madhëruar nuk e privoi njeriun nga e drejta e pasurisë dhe e pronësisë. Kurani gjithashtu, jo ç'do herë, ia atribuon vetëm Allahut pasuritë, rezultatet e përpjekjeve njerëzore dhe frytet e lodhjes së njeriut. Nëse do ta kishte bërë një gjë të tillë do t'ia kishte humbur njeriut besimin në veten e tij, të krenuarit me dinjitetin e tij dhe mbështetjen në forcat dhe energjitë e tij. Siç do ta kishte privuar nga pasioni i përpjekjes së fortë, nga ngazëllimi i ambicies, nga stimuli i konkurrencës si dhe nga kënaqësia e jetës që krijohet kur gjërat i atribuohen njeriut dhe kur njeriu shikon frytet e përpjekjes dhe lodhjes së tij. I asaj kwnaqwsie qw i ngjan asaj që ndiejnë fëmijët kur sendet e shtëpisë apo pasuria e prindërve u atribuohet atyre. Siç do ta kishte privuar njeriun nga motivi i dashurisë dhe i keqardhjes, i sinqeritetit dhe përkujdesjes për ruajtjen e këtyre pasurive dhe pronave për pastrimin dhe shtimin e tyre. Siç do ishte zhveshur jeta nga faktori më i fuqishëm i avancimit të saj, i konkurrencës, përpjekjes dhe rezistencës dhe bota do të ishte shndërruar në një fabrikë të madhe ku bijtë e Ademit do lëviznin në të si vegla të ngurta, pa zemër, pa ndërgjegje, të cilat nuk shijojnë kurrfarë kënaqësie. Për këtë arsye Kurani ia bashkëngjit pronat dhe pasuritë atyre që i fitojnë, i prodhojnë, i përdorin dhe posedojnë, pra njerëzve, më shumë se Krijuesit dhe Furnizuesit të vërtetë, Allahut të Madhëruar. Ai thotë: "Dhe mos e hani pasurinë e njëri-tjetrit në mënyrë të palejuar, e as mos u paraqitni me të (me ryshfet) te gjykatësit për të grabitur në mënyrë të padrejtë një pjesë të pasurisë së njerëzve, kur ju e dini (se pa të drejtë po e hani atë)." (Bekare: 188)
Ai thotë gjithashtu: "Ata që për hir të Allahut e japin pasurinë e tyre, e pastaj atë që e dhanë nuk e përcjellin me të përmendur e me mburrje, ata e kanë shpërblimin e vet te Zoti i tyre, për ata nuk ka frikë, ata as që do të brengosen." (Bekare: 262)
"O ju që besuat, jepni nga më e mira e asaj që e fituat dhe nga ajo që u dhamë prej tokës, e mos nxitoni ta jepni atë më të pavlefshmen nga ajo, e që ju nuk do ta pranonit për vete vetëm symbyllas. E, dijeni se All-llahu s'ka nevojë për ju, është i madhëruar". (Bekare: 267)
"Mendjelehtëve (të papjekurve) mos u jepni pasurinë tuaj që Allahu e bëri për ju mëkamje". (Nisa: 5)
"Vërtet, jeta e kësaj bote është vetëm lojë e dëfrim, e nëse besoni dhe ruheni prej të këqijave, Ai u jep shpërblimin tuaj dhe nuk kërkon pre jush tërë pasurinë tuaj (por një pjesë) ". (Muhamed: 36)
Këto dhe shumë ajete të tjera kuranore ia bashkëngjisin njeriut pasurinë dhe fitimin.
Allahu i madhëruar ka toleruar në lidhje me këtë çështje deri në atë masë, saqë e ka quajtur shpenzimin e myslimanit në rrugën e Allahut dhe në nevoja të myslimanëve si një hua që po ia jep Allahut: "Kush është ai që i huazon Allahut një hua të hijshme e Ai t'ia shtojë atij shumëfish ". (Bekare: 245)
"Nëse Allahut i huazoni diçka të mirë, Ai juve ua shumëfishon atë dhe ju falë; All-llahu është shumë mirënjohës, i Butë". (Tegabun: 17)
"Pra faluni dhe lexoni sa të jetë më lehtë prej tij dhe kryejeni me rregull faljen, jepeni zeqatin, huazoni (jepni sadaka) për hir të Allahut hua të mirë, se çka të përgatitni për veten tuaj prej të mirave, atë do ta gjeni te Allahu edhe më të mirë, dhe shpërblim më të madh, e kërkoni falje prej Allahut, se Allahu është mëkatfalës, mëshirues!". (Muzemmil: 20)
Njeriu është thjesht kujdestar dhe mëkëmbës
Si e ka mbjellë Kurani këtë ide në shpirtrat e myslimanëve?
Pohimi kuranor, i cili konsiston në atë që mbretëria absolute i takon vetëm Allahut dhe se Allahu është Mbretëruesi i vërtetë i gjithçkaje në tokë, dhe i gjithçkaje që posedon njeriu dhe e fiton, dominonte në mendimin e myslimanëve të parë si dhe kontrollonte jetën e tyre. Ata nuk e shihnin veten e tyre veçse si përkujdesës dhe mëkëmbës ndaj këtyre pasurive. Të menduarit despotik, liria absolute në administrim, dyfaqësia, mburrja, kryeneçësia dhe mendjemadhësia, nuk zinin vend askund në marrëdhëniet e këtij brezi me pasuritë e tyre.
Për mbjelljen dhe thellimin e idesë së përkujdesjes dhe mëkëmbjes në shpirtrat dhe mendjet e myslimanëve, Kurani ndoqi rrugë të ndryshme dhe mënyra edukative të urta. Ai u bëri të ditur myslimanëve se edhe pse këto pasuri i kanë fituar dhe poseduar me krahun e tyre dhe djersën e ballit, apo me profesionalizmin e tyre në rrugët e fitimit dhe me aftësitë e tyre në llojet e tregtive dhe industrive, tashmë i kanë kaluar përsëri Allahut në bazë të besës islame, pjesë e së cilës është tërheqja për hir të Allahut nga ç'do e drejtë dhe pretendim.
Kjo është ajo me të cilën myslimani obligon veten e tij kur hyn në Islam dhe shqipton dy dëshmitë (shehadetit). ثshtë në të drejtën e Allahut që ta kthejë furnizimin e tij kur të dojë dhe të kërkojë mallin e tij, që ka blerë kur të dojë. Allahu thotë: "Allahu bleu prej besimtarëve shpirtrat dhe pasurinë e tyre me xhenet". (Teube: 111)
Kur'ani qorton njëkohësisht ata që i ka pushtuar dashuria për pasurinë, që preferojnë egot, rahatitë dhe epshet e tyre, para luftës në rrugë të Allahut dhe para realizimit të drejtave të Tij. Ata të cilët mendojnë se kanë të drejtën dhe lirinë absolute në menaxhimin e kësaj pasurie, u vjen keq dhe ngurrojnë në dhënien e saj. Allahu i madhëruar thotë: "Thuaj (o i dërguar): "Në qoftë se etërit tuaj, djemtë tuaj, vëllezërit tuaj, bashkëshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria që e fituat, tregtia që frikoheni se do të dështojë, vendbanimet me të cilat jeni të kënaqur, (të gjitha këto) janë më të dashura për ju se Allahu, se i dërguari i Tij dhe se lufta për në rrugën e Tij, atëherë, pritni derisa Allahu nuk vë në rrugën e drejtë njerëzit e prishur". (Teube: 24)
Kurani gjithashtu u tërheq vëmendjen myslimanëve se tërheqja nga shpenzimi bujar dhe fisnik në rrugë të Allahut të madhëruar, vënia e gjithçkaje të shtrenjtë në dispozicion të Allahut dhe lënia në baltë e kësaj feje, e cila është baza e jetës dhe e ekzistencës së tyre, e triumfit dhe e përparimit të tyre, janë në vetvete përpjekje për shkatërrimin e vetes dhe sinonim i vetëvrasjes. Allahu i madhëruar ka thënë: "Dhe jepni për në rrugë të Allahut e mos e hidhni veten në rrezik dhe bëni mirë, se me të vërtetë Allahu i do bamirësit". (Bekare: 195)
Si besuan myslimanët e parë në idenë e përkujdesjes dhe mëkëmbjes dhe si iu nënshtruan asaj?!
Jeta dhe vepra e bashkëkohësve të profetit (a.s.) e reflekton fuqishëm besimin dhe nënshtrimin e tyre ndaj këtij parimi, nëpërmjet mënyrës së sjelljes së tyre ndaj gjithçkaje që posedonin, pasuri, mall, pasuri të patundshme, prona, drithëra, e gjithçka poseidonin. Të gjitha këto i vunë nën administrimin e Profetit (a.s.) dhe interesave të Islamit. Ky ishte pozicionimi i tyre gjatë jetës në Mekë para emigrimit për në Medinë. Ebu Bekër Siddiku, Othman ibn Afan, Abdu-Rrahman ibn Auf , Suhejb Rumiu dhe Ebu Seleme ishin disa prej shumë atyre muhaxhirëve dhe pasanikëve që më së miri e përfaqësuan këtë pozicionim. Ky ishte pozicionimi i tyre, por edhe i përkrahësve medinas (ensar) në Medinë.
Kjo ide dhe ndjenjë reflektoi me të gjithë forcën dhe qartësinë e saj në fjalën e Sad ibn Muadhit, para betejës së Bedrit. Transmetohet se: "Kur Profetit (a.s.) i arriti lajmi i nisjes së Kurejshëve për të luftuar myslimanët, ai u konsultua me shokët e tij. Muhaxhirët folën dhe dhanë mendime të mira. Profeti (a.s.) u kërkoi sërish mendim, e muhaxhirët folën përsëri e dhanë mendime të mira. Përsëri Profeti (a.s.) kërkoi mendim. Ensarët e kuptuan se Profeti (a.s.) kërkonte mendimin e tyre. Sad ibn Muadhi mori iniciativën dhe tha: "Mendoj se me fjalën tënde ke për qëllim ensarët ( medinasit ), o i dërguari i Allahut". Në të vërtetë ashtu ishte, Profeti ( a.s. ) kishte për qëllim mendimin e tyre, sepse ata realisht ia kishin dhënë besën Profetit (a.s.) që ta mbronin nga ç'do armik brenda vendit të tyre, ndërsa Bedri ishte jashtë Medinës. E kur Profeti (a.s.) vendosi të dilte nga Medina për në Bedër u kërkoi të dinte se cili ishte qëndrimi i tyre. Sadi tha: "Mos vallë ke frikë se medinasit mendojnë se e kanë për detyrë të të mbrojnë vetëm brenda Medinës e jo jashtë saj? Unë po të flas dhe përgjigjem në emër të medinasve. Nisu me ne për ku të duash. Largo kë të duash e afro kë të duash. Merr çfarë të duash prej pasurive tona dhe na jep çfarë të duash. Ajo pjesë që ti e merr është më e dashur për ne sesa ajo që na le. Në ç'do lloj situate ne jemi nën urdhrat tuaj. Betohemi në Allah se nëse do t'i futeshe këtij deti për ta kaluar do të futeshim me ty!".
Nxitja për dhënien në rrugë të Allahut të asaj pjese të pasurisë, që është tepër nevojave bazë
Kur ky besim u rrënjos e zuri vend në zemrat e myslimanëve e kur kjo ide u mishërua me ta, kur këndvështrimi i veçantë ndaj pasurisë dhe konsiderimi i saj pronë e Allahut ndaj të cilës na ka emëruar përkujdesës dhe mëkëmbës u ngulit thellë brenda tyre, Allahu i Madhëruar u kërkoi atyre të jepnin prej pasurive të tyre, atë pjesë që ishte tepër nevojave bazë, të ligjshme. Për këtë zbriti ajeti kuranor: "Të pyesin ty o Muhamed se çfarë duhet të japin prej pasurive të tyre? Thuaj , tepricën". (Bekare 291)1
Ata e zbatuan dhe demonstruan këtë kërkesë hyjnore me zell dhe entuziazëm, pasi realisht pohuan se pasuria është e Allahut të Madhëruar dhe se ata janë thjesht përkujdesës dhe mëkëmbës ndaj saj. ا'do gjë u dukej e thjeshtë, derisa arritën të jepnin dhe të shpenzonin edhe kur kulmi i nevojave dhe varfërisë ishin të lidhura me ato pasuri. Madje dhe u dhanë përparësi të tjerëve ndaj vetes dhe fëmijëve të tyre. Ngjarja e Ebu Talha Ensariut që e ka regjistruar lapsi i historisë është një shembull i mrekullueshëm i bujarisë dhe sakrificës, i rrallë në historinë e shoqërive njerëzore. Imam Buhariu transmeton se Ebu Hurejre (r.a.) ka thënë: "Një burrë shkoi te Profeti (a.s.) dhe i tha: "Më ka rraskapitur uria". Profeti (a.s.) kërkoi ushqim nga gratë e tij, por nuk gjeti gjë. Profeti tha: "A ka mundësi ndonjëri ta marrë këtë person sonte për darkë, Allahu e mëshiroftë?" Një burrë nga ensarët u ngrit dhe tha: "E marr unë , o i dërguari i Allahut". Shkuan në shtëpi dhe i tha gruas së tij: "Ky është miku i Profetit (a.s.) prandaj mos kurse gjë". Ajo tha: "Për zotin nuk kam gjë tjetër veç ushqimit të fëmijëve". Ai i tha: "Kur fëmijët të kërkojnë ushqim vëri në gjumë dhe eja dhe fike kandilin, ndërsa ne do t'i lidhim barqet tona". Gruaja ashtu bëri.
Të nesërmen kur Profeti u takua me këtë burrë i tha: "Mbrëmë Allahu është habitur - ka qeshur (në një transmetim tjetër) – nga ky burrë dhe gruaja e tij.
Për këtë veprim Allahu zbriti ajetin kuranor "madje edhe sikur të kishin vetë nevojë për të ( pasurinë ), ata u jepnin përparësi atyre para vetvetes" . (Hashr: 9)
--------------------------------------------------
1 Ibn Kethiri komenton se " Teprica" " Af'ui" i përmendur në këtë ajet ka për qëllim atë që është tepër nevojave të familjes tënde. Kështu transmetohet të ketë thënë ibn Ummeri, Muxhahidi, Ikrima, Seid ibn Xhubejri, Muhammed ibn Keab, Hasan Basriu, Katade, al – Kasim, Salim, Ata Hurasani, Rebi Ibn Enes, e të tjerë.
Ibn Betali në tefsirin e tij komenton se kjo fjalë ka për qëllim: Atë pjesë të pasurisë që është tepër nevoja optimale.
Emri i këtij sahabiu është përmendur në veprën e haditheve të sakta të imam Muslimit me emrin "Ebu Talha".