Një shpërthim i papritur në një yll të ri 5000 vite dritë larg, lajmëron lindjen e mundshme të planetëve gjigantë.
Teleskopi VLT dhe ALMA, të cilët ndodhen të dy në Andet e Kilit, në shkretëtirën Atacama dhe që janë pjesë e teleskopit jugor evropian, kapën imazhin spektakolar të kësaj ngjarjeje të paparë deri tani.
Rezultati është publikuar në The Astrophysical Journal Letters dhe është për shkak të hulumtimit të koordinuar nga Philipp Weber i Universitetit Kilian të Santiago.
Rreth yllit, i cili quhet V960 Mon dhe ndodhet në yjësinë e Njëbrirëshit, kanë filluar të shemben re të mëdha pluhuri, të përjetësuara nga instrumenti Sferë i Teleskopit Shumë të Madh. Ajo që tërhoqi vëmendjen e astronomëve ishte rritja e papritur e shkëlqimit të yllit dhe vëzhgimet e mëvonshme treguan vorbulla pluhuri që grumbulloheshin në mënyrë progresive në spirale të ndërlikuara me krahë më të mëdhenj se ato të Sistemit Diellor.
Zooming in on V960 Mon
This video takes us on a journey to the V960 Mon star, some 5000 light-years away from Earth.Credit:ESO, N. Risinger (skysurvey.org), DSS, ESO/ALMA (ESO/NAOJ...
youtu.be
Shfaqja intrigoi astronomët, të cilët donin të vëzhgonin atë që po ndodhte rreth yllit të ri edhe më në detaje duke përdorur teleskopin radio Alma. Kështu “u bë e qartë se krahët e spirales po copëtoheshin, duke shkaktuar formimin e agregateve me një masë të krahasueshme me atë të një planeti”, vëren Alice Zurlo, nga Universiteti Kilian Diego Portales, një nga autorët e kërkimit. “Askush nuk kishte vërejtur ndonjëherë një paqëndrueshmëri të tillë gravitacionale në një shkallë planetare,” thotë Weber.
ALMA drone footage compilation
Aerial views of the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) and the Chajnantor plateau in the Chilean Andes, taken in November 2022.Credit:ESO/AL...
youtu.be
Ekipi hulumtues kilian ka ndjekur imazhe të tilla për dhjetë vjet dhe hapi tjetër do të jetë studimi i procesit edhe më në detaje. Një ndihmë e madhe, thonë studiuesit, mund të vijë nga teleskopi i ri i fuqishëm i ESO-s, Teleskopi Extremely Large, aktualisht në ndërtim. “Teleskopi Elt do të na lejojë të eksplorojmë kompleksitetin kimik të agregateve dhe – përfundon Weber – mund të na ndihmojë të mësojmë më shumë rreth përbërjes së materialit të planetëve të ardhshëm”.
BW