Librat fetarë, gjithmonë një burim i pashtershëm për studiuesit, kanë mbërritur në ditët tona pas një sërë ndryshimesh, rindërtimesh dhe përkthimesh të panumërta. Janë të shumta studimet gjatë shekujve në nivel botëror që janë përpjekur të rindërtojnë me metoda shkencore shumëllojshmërinë e ngjarjeve të përshkruara në to, duke na ofruar në këtë mënyrë versione alternative në krahasim me versionin dominues që na është imponuar në një moment të veçantë historik. Një pjesë e mirë e elementeve fetare të trashëguara nga paraardhësit tanë – shumica në formë gojore – pavarësisht përshtatjeve dhe modifikimeve të ndryshme, kanë mundur të ruajnë një fizionomi të caktuar e të dallueshme. Nëpërmjet dëshmive të ndryshme të ofruara si nga tekstet fetare ashtu edhe nga ato jo fetare, mund të kuptojmë një sfond të unifikuar që nxjerr në dritë dy paradigma: atë teologjik dhe atë shkencor.
Profesor Mauro Biglino është eksegjet biblik, redaktor i produkteve multimediale me karakter historik, kulturor dhe arsimor për shtëpi të rëndësishme botuese italiane, bashkëpunëtor i shumë revistave, historian i feve, përkthyes i gjuhës hebraishte të lashtë për Edizioni San Paolo (sh. botuese e themeluar më 1914 nga kongregacioni klerikal i Paolinëve) etj. Prej 30 vjetësh merret me të ashtuquajturat “tekstet e shenjta” dhe prej më shumë se 10 vjetësh merret me argumentet mbi Masonerinë. Sipas studiuesit, libri i Zanafillës, në kuptimin literal të termave në hebraisht, na tregon formimin e njeriut me anë të inxhinierisë gjenetike, ngjarje kjo e herëpashershme në histori dhe e kudogjendshme në fetë e të gjithë botës. Profesor Biglino me punën e tij si përkthyes i fjalëpërfjalshëm i Dhjatës së Vjetër është me të vërtetë një zbulim në këtë fushë, duke përmbysur versionet zyrtare. Ndër librat e tij përmendim: “Ringjallje rimishërim. Përralla ngushëlluese apo realitet?” (ita. Resurrezione reincarnazione. Favole consolatorie o realtà?- Infinito Records, 2009), “Kisha romane katolike dhe masoneria. Me të vërtetë kaq të ndryshme?” (ita. Chiesa romana cattolica e massoneria. Realmente cosى diverse? - Infinito Records, 2009), “Libri që do të ndryshojë përgjithmonë idetë tona për Biblën” (ita. Il libro che cambierà per sempre le nostre idee sulla Bibbia - Uno Editori, 2010), “Zoti Jashtëtokësor i Biblës” (ita. Il Dio Alieno della Bibbia - Uno Editori, 2011), etj.
Brunilda Ternova: Tema kap një shtrirje shumë të gjerë argumentesh, që sigurisht nuk mund të trajtohen të gjitha e në mënyrë të plotë në një intervistë të vetme, megjithatë ne do përpiqemi të ndihmojmë lexuesin të kuptojë më mirë perspektivën e punës suaj. Së pari, çfarë e nxiti te ju idenë për të marrë këtë rrugë dhe kur ju lindi kjo shtysë?
Mauro Biglino: Kam nisur të interesohem mbi historinë e feve që në shkollë të mesme dhe vendosa të studioja gjuhën hebraishte për arsye se doja të kisha një njohje të drejtpërdrejtë me burimet e fesë më të përhapur në Perëndim, në të cilën jam rritur. Kryeja përkthime në mënyrë private deri në momentin kur shtëpia botuese “San Paolo” ra në kontakt me punimet e mia - të cilat i konsideruan shumë pozitive - aq sa më dhanë detyrën e përkthimit të fjalëpërfjalshëm të librave të ndryshëm të Dhjatës së Vjetër. Kam përkthyer 23 libra, nga të cilat, kjo shtëpi botuese deri tani ka botuar 17 në koleksionin e Biblës Hebraishte Interlineare.
Gjatë punës së përkthimit “literal” – pra të fjalëpërfjalshëm – vura re se kodi hebraik paraqiste tema dhe përmbajtje që kishin vlera dhe kuptime të ndryshme nga ato të transmetuara normalisht nga mësimet e katekizmit. Për këtë arsye, pas 10 vjet pune, vendosa të filloj e të tregoj atë se çfarë me të vërtetë gjeja unë në ato tekste. Prej këtu kanë lindur ato libra që ju përmendet më lart, që përmbajnë një histori të ndryshme e të cilat nuk nënkuptojnë domosdoshmërish një gjykim mbi ekzistencën ose jo të Zotit, pasi ky aspekt lidhet me besimin individual që është e duhet të mbetet i padiskutueshëm në natyrën e zgjedhjes personale.
Brunilda Ternova: Gjatë përkthimit nga hebraishtja keni përdorur si bazë të punës suaj Codex Leningradensis (Kodi Masoretik i Leningradit). Mund t’i shpjegojmë lexuesit se çfarë është ky Kod dhe pse është kaq i rëndësishëm?
Mauro Biglino: Codex Leningradensis është versioni hebraik i tekstit biblik i realizuar në pergamenë e që daton rreth 1008 pas Krishtit. Ёshtë përgatitur nga Masoretët - dijetarë çifutë dhe skribë kujdestarë të traditës - të shkollës mësimdhënëse të Tiberiadës (qytet me të njëjtin emër në Izrael), të cilët ishin një nga grupet studimore që merreshin me botimin e kopjes përfundimtare të Biblës hebraike. Meqenëse teksti origjinal i Biblës ishte shkruar në një varg të vazhdueshëm dhe të pandërprerë bashkëtingëlloresh, puna e këtyre skribëve ishte identifikimi i fjalëve të veçanta dhe futja e tingujve të zanoreve për t’i dhënë atyre një kuptim të caktuar. Rëndësia e Codex Leningradensis qëndron te fakti se ai është kodi, i cili është pranuar universalisht si kanonik nga kisha. Pra, është teksti zyrtar nga i cili është nxjerrë Bibla që ne posedojmë dhe përdorim sot, përkthimi i së cilës është kushtëzuar dukshëm nga mendimi teologjik i zhvilluar gjatë shekujve, përpunimit të vazhdueshëm dhe kontrasteve të rrymave të ndryshme fetare.
Brunilda Ternova: Cilat janë metodat dhe teknikat me të cilat i përqaseni zakonisht aktivitetit të përkthimit të hebraishtes së lashtë?
Mauro Biglino: Teknikat janë ato që kam përftuar gjatë viteve të eksperiencës sime në fushën e përkthimeve profesionale. Kam shfrytëzuar fjalorë të ndryshëm biblik të gjuhës hebraishte dhe aramaike të botuara në SHBA dhe Izrael, të administruara nga rabinë hebrenj, për të gjetur kuptimin origjinal të çdo rrënje të fjalëve hebraike - një zonë semantike, e cila dihet që është sa e madhe po aq edhe komplekse. Kam zgjedhur t’i mbetem besnik udhëzimeve të njërit prej eksegjeteve më të mëdhenj hebrenj, Rashi de Toyes, i cili shprehej se fjalëve të Biblës mund t’u atribuosh shumë kuptime të ndryshme, por ekziston vetëm një kuptim, të cilin e kanë detyrimisht të gjitha fjalët dhe ai është pikërisht kuptimi i fjalëpërfjalshëm (hebr. peshàt). Unë përpiqem t’i qëndroj besnik kuptimit të fjalëpërfjalshëm, sepse gjatë gjithë këtyre viteve kam zhvilluar vetëdijen se është i vetmi kuptim i vërtetë që historia përmban e që autorët biblikë kanë dashur të na transmetojnë. Një vetëdije kjo që dalëngadalë po shndërrohet në një bindje, sidomos kur kuptimi letrar gjen korrespondenca shumë të rëndësishme dhe paralelizma në gojëdhënat që hasen ndër popujt e të gjitha kontinenteve.
Brunilda Ternova: A mund të na jepni disa shembuj praktikë të përkthimit të fjalëpërfjalshëm të tekstit biblik, duke vënë në dukje edhe vështirësitë?
Mauro Biglino: Për shqyrtim le të marrim për shembull termin [nefilىm, mbi të cilin janë duke argumentuar prej vitesh shumë studiues pa mbërritur asnjëri prej tyre në një përfundim të kënaqshëm. Sipas studiuesit të mirënjohur z. Sitchin, ky term e ka prejardhjen nga fjala [nafàl] dhe do të thotë “ata që kanë rënë”, por ne e dimë shumë mirë se ka një dallim të madh semantik midis fjalës “të rrëzohesh” dhe fjalës “të zbresësh, të vish poshtë”: folja “zbres” mban në vetvete në mënyrë të qartë karakteristikën e qëllimit, i cili nuk është i pranishëm në aktin e “rënies”, pasi ky i fundit është një veprim që normalisht tregon pësimin e aktit. Dhe pikërisht në këtë aspekt e vë theksin edhe Michael Heiser i Universitetit Wisconsin (SHBA). Ai argumenton se [nephilىm] nuk rrjedh nga [nafàl], sepse vokalizimi (shndërrimi në zanore) i saj ndryshon nga prejardhja e zakonshme e rrënjës së fjalës dhe, rrjedhimisht, nuk mund t’i atribuohet qëllimi i qenësishëm në “zbres”.
Në këtë çështje është përfshirë edhe profesori Ronald S. Hendel i Universitetit të Berkley, i cili na dokumenton se si përdorimi i foljes [nafàl] në kuptimin e “rënies” është i pranishëm disa herë të tjera në Bibël; ai na pohon se [nephilىm] përfaqëson në hebraisht formën “qatil” të foljes, e që mund të shihet si mbiemër pësor i rrënjës [nafàl] me kuptimin e “rënies”: me pak fjalë ky është një lloj mbiemri zgjedhor.
Nga ana tjetër, studiuesi citon një pasazh nga kapitulli 32 i Ezekielit, në të cilën folja [nafàl] tregon qartë një zbritje vullnetare të kryer nga luftëtarët. Pra, nuk e paraqet si një sforcim zgjerimin e kuptimit të [nephilىm] dhe i jep, si në rastin e [yaràd], qoftë vlerat e një “rënie të pavullnetshme” ashtu edhe të një “zbritjeje në mënyrë të qëllimshme”.
Siç mund ta shikoni, filologjia mbart në vetvete çështje jo të vogla. Në rastin konkret unë në librin tim kam propozuar një zgjidhje alternative që rrjedh nga kuptimi aramaik i termit. Në librin “Zoti Jashtëtokësor i Biblës” (ita. Il Dio Alieno Della Bibbia) kam vënë gjithashtu theksin mbi vështirësitë që lidhen me termin Elohىm, duke shpjeguar se kuptimin mund t’ia nxjerrim më lehtë nga konteksti dhe jo nga analiza e pastër filologjike.
Brunilda Ternova: Zakonisht hyjnitë mbërrijnë në mënyrë të përpiktë nga qielli dhe shpesh mbi “karroca të zjarrta”, duke kryer akte mjaft të pashpjegueshme për qeniet njerëzore dhe popujt e antikitetit. Edhe poemat homerike janë të mbushura plot me referenca në lidhje me teknologjitë e fluturimit, të cilat edhe sot hasim vështirësi për t’i kuptuar. Ju si i shpjegoni këto aspekte?
Mauro Biglino: Shpjegimi për mendimin tim, ashtu siç e kam përmendur edhe më parë, qëndron në faktin se të gjitha “legjendat” e popujve të çdo kontinenti i referohen së njëjtës histori: individë të cilët zbresin nga qielli, “krijojnë” njeriun, duke i ofruar qytetërimin, gjuhën, kulturën, etj., e gjithashtu luftojnë ndër mes veti për dominimin e zonave të ndryshme planetare etj. Dhe të gjitha këto “legjenda” na tregojnë edhe për makina fluturuese, por unë besoj se ne nuk mund të pretendojmë se këto janë përralla apo mite, por duhet të fillojmë t’i konceptojmë si histori të vërteta të treguara me mjetet kulturore, konceptet dhe gjuhën që kishin në dispozicion të tyre autorët e teksteve të lashta. Ata kishin nevojë t’u tregonin lexuesve të tyre ngjarje që kishin një rend të ndryshëm në krahasim me normalitetin e që ishin fenomene të cilat kapërcenin njohuritë dhe aftësitë e tyre për të kuptuar. Ne e dimë për shembull se gjithçka që kishte lidhje me fluturimin nuk mund të mos përshkruhej ndryshe, përveçse me terminologjinë e botës së shpendëve fluturues; gjithçka që lëshonte një formë energjie të dukshme përcaktohej si diçka përvëluese që digjte apo e zjarrtë; breshëritë e papritura të dritës ose reflekset e lehta konsideroheshin domosdoshmërish vetëtima; çdo gjëmim, potere ose zhurmë e prodhuar nga çdo mjet identifikohej me bubullimat ose me tingujt e prodhuar nga masa të mëdha uji; çdo instrument vëzhgimi, sidomos me një formë të rrumbullakët, konsiderohej në mënyrë të qartë si një sy etj. Në çdo rast, me përjashtim të dallimeve gjuhësore, kemi të bëjmë me histori koherente dhe paralele midis tyre e për të cilat kemi dëshmitë e popujve të ndryshëm të të gjithë planetit: sumerë, hebrenj, hindu, grekë, maja, aztekë, keltë, hopi, kinezë, japonezë, zulu, dogon, maorë, etj.
Brunilda Ternova: Ju shpreheni në studimet tuaja se kur Moisiu largohet nga Egjipti, nuk ekzistonte gjuha hebraishte, por ekzistonte gjuha egjiptiane e lashtë, gjuha e amorejve, gjuha aramaike ose ndonjë gjuhë tjetër. Në cilat burime e bazoni dhe e argumentoni këtë tezë? Kur fillojnë dëshmitë e para të ekzistencës së gjuhës hebraishte?
Mauro Biglino: Burimet janë akademike dhe përbëhen në veçanti nga studimet e Departamentit të Filologjisë Semite në Universitetin La Sapienza të Romës, e konkretisht nga studimet e botuara nga docentët: prof. Giovanni Garbini (anëtar i Akademisë së Lincei) dhe prof. Olivier Durand sipas të cilëve “Hebraishtja nuk është gjuha origjinale e fiseve izraelite ... dhe sipas të gjitha gjasave është formuar rreth shekullit X para Krishtit” (rif. Hyrje në gjuhët semite - Sh. Botuese Paideia). Dimë që periudha e largimit të Moisiut nga Egjipti u përcaktua nga studiues të ndryshëm aty rreth shekujve XVI dhe XIII para Krishtit, prandaj gjuha e tij dhe e atyre që e ndoqën atë nuk mund të ishte hebraishtja – kjo e fundit lindi dhe u zhvillua si përpunim i një dialekti të fenikasve jugorë dhe të dhënat e para epigrafike i përkasin shekullit VIII para Krishtit. Meqenëse këta njerëz mbërritën nga Egjipti, skenari më i mundshëm na bën të mendojmë se ata flisnin gjuhën egjiptiane.
Brunilda Ternova: Nëpërmjet një rindërtimi besnik të origjinalit biblik, ju keni shkruar një seri librash që flasin për teorinë e astronautëve të lashtë. Mund të na ilustroni tematikat për të cilat flasin librat tuaj?
Mauro Biglino: Në mënyrë sintetike mund të them se në vëllimet e para zgjodha për të trajtuar disa nga temat kryesore që përbëjnë thelbin e origjinës së kësaj bërthame të mendimit fetar dhe nga e cila lindën tri fetë kryesore: judaizmi, islamizmi dhe krishterimi. Studimet trajtojnë natyrën e Yahwèh, veprat e tij, makinat fluturuese me të cilat zhvendosej bashkërisht me kolegët e tij Elohىm, të cilët, ashtu si edhe Yahwèh, ishin njerëz të vdekshëm dhe jo hyni - dhe këtë të vërtetë e thotë vetë Bibla. Në libra flas për përvojat që profetë të ndryshëm kishin me këto makina fluturuese, mbi teknologjinë dhe sistemet e komunikimit radio të përdorura, arkën e besëlidhjes, formimin e njeriut me anë të inxhinierisë gjenetike, natyrën e vërtetë të engjëjve dhe kerubinëve në veçanti – që nuk ishin individë por objekte teknologjike; Trajtoj gjithashtu historinë e Adamit dhe të Eves dhe të mosekzistencës së mëkatit origjinal, çështjen e gjigantëve, figurën e Satanait dhe Luciferit etj. Pra, shkurtimisht, jam marrë me të gjitha ato elementë që tradita fetare ka transformuar dhe ka idealizuar në mënyrë që të krijonte dhe të përhapte konceptin monoteist të fesë – i cili në Dhiatën e Vjetër as që nuk ekziston. Dhiatës së Vjetër, meqenëse është veçanërisht e rëndësishme, i kam kushtuar një kapitull specifik.
Brunilda Ternova: Këto argumente janë tronditëse për njerëzit fetarë të cilët besojnë verbërisht në librat e fesë. اfarë mendoni në lidhje me reagimet që kanë krijuar dhe vazhdojnë të ndezin studimet tuaja?
Mauro Biglino: Unë e kuptoj se argumentet mund të jenë tronditëse. E kam të qartë që nuk është e lehtë të pohosh se monoteizmi nuk ekzistonte në Dhiatën e Vjetër, që Satanai është një shpikje teologjike, që emri Jahwèh nuk do të thotë Zot, që Elohىm së bashku me Anunaki dhe Nephilim përfaqësojnë të njëjtën gjë, që njerëzit janë rezultat i inxhinierisë gjenetike, që kerubinët në të vërtetë nuk duhen kuptuar si “hierarki engjëllore” por si “makina fluturuese”, e kështu me radhë... Megjithatë mendoj se një individ që beson “vërtet” nuk duhet të gërvishtet nga ajo që unë shkruaj. Për njeriun e fesë, ndërhyrja e Elohىmëve – bashkërisht me gjithçka që kjo ndërhyrje ka përcaktuar - mund të jetë i mishëruar në planin e shumëpritur të Zotit në të cilin ai beson; edhe Elohimët janë fëmijë të të njëjtit Krijues dhe aktet e tyre janë rezultat i të njëjtit vullnet hyjnor, por Bibla do të mbetet - madje edhe e rishikuar në përmbajtjen e saj - një libër me anë të të cilit Krijuesi dëshironte t’i mundësonte njeriut njohjen e prezencës së tij në histori.
Brunilda Ternova: Cilat mendoni se janë risitë e veprave tuaja të fundit në nivel filologjik, teologjik dhe shkencor?
Mauro Biglino: Nuk mund të jap një përgjigje të saktë duke dëftuar këtë apo atë përmbajtje, kështu që mendoj se mund të nxjerr në pah si një element inovator, vizionin total që ofron një imazh krejtësisht të ndryshëm të strukturës biblike dhe përmbajtjes së saj. Një tablo e përgjithshme që paraqitet koherente e që vë në dukje se autorët biblikë, me të gjitha gjasat, kanë dashur të na tregojnë ngjarje precize në formën e një kronike, e cila më pas është përthithur dhe shtrembëruar nga mendimi teologjik. Risia e vërtetë qëndron pikërisht në këtë vizion të ri të këtij teksti që unë përpiqem ta shfaqos e t’ia paraqes lexuesit njësoj si të ishte një nga librat e historisë së shkruar nga njeriu dhe, ashtu si shumë libra të tjerë që posedojmë, të shkruar nga autorë të cilët kanë përdorur natyrisht kategori kulturore, konceptuale dhe gjuhësore të kohës në të cilën ata jetonin.
Brunilda Ternova: Leximet tradicionale dhe të shtrembëruara të teksteve fetare kanë formuar përmbajtjet psikike dhe arketipat e pavetëdijes sonë kolektive dhe individuale, duke na i ngurtësuar. Cili është ndryshimi ndaj të cilit kemi nevojë të hapemi qoftë si individë, ashtu edhe si shoqëri njerëzore?
Mauro Biglino: Unë dua t’i referohem sërish atyre që përmenda pak më lartë në përgjigjen e mëparshme për të qartësuar se: ndryshimi konsiston në një hapje mendore të nevojshme për t’iu përqasur tekstit biblik në një formë të re, të çliruar nga kufizimet e dogmatizmave që për shekuj ka kushtëzuar leximin dhe kuptimin e saktë. Pra shkurtimisht na nevojitet gatishmëri për të përshkuar rrugë të ndryshme e për të ndjekur hipoteza alternative në lidhje me mundësinë e studimit biblik dhe, me të njëjtin mentalitet me të cilin studiojmë tekstet “e shenjta” të feve të tjera. E kuptoj se nuk është e lehtë, por ama e di po aq mirë se është e mundur sepse janë të shumtë individët që janë duke e përshkuar këtë rrugë tashme.
Brunilda Ternova: Në nivel personal dhe intim, si i keni përballur pasojat e ideve që dalin në pah nga leximi i teksteve tuaja?
Mauro Biglino: Mendoj dhe shpresoj se ato janë çliruese, sepse unë jam plotësisht i bindur se kur njeriu i shtron pyetje vetvetes dhe aplikon kategorinë e analizës për gjithçka që dëgjon, merr përsipër një hap të madh drejt dijes. Kategoria e dyshimit është thelbësore për çdo individ të pajisur me arsye dhe sigurisht duhet aplikuar për gjithçka, përfshi edhe ato që shkruaj unë, sepse unë nuk jam një zotërues i së vërtetës, por vetëm një person, i cili studion dhe kultivon seriozisht kuriozitetin e tij të thellë. Nuk është rastësi që në studimet e mia publikoj edhe vargjet në gjuhën hebraishte bashkërisht me përkthimet. Duke vepruar kështu u jap të gjithëve mundësi të kontrollojnë (ose t’ua kontrollojnë ekspertët e tjerë të fushës) atë që unë mbështes, e mbi të gjitha, vendos në dyshim në mënyrë serioze dhe vullnetarisht të gjitha hipotezat e mia.
Brunilda Ternova: Duke ju falënderuar për kohën që na kushtuat dhe duke ju uruar punë të mbarë, desha t’ju pyes se me çfarë tematike do të merreni në veprën tuaj të ardhshme?
Mauro Biglino: Do të vazhdoj të merrem si gjithmonë me studimin dhe analizën e Dhiatës së Vjetër. Ju falënderoj për vëmendjen tuaj ndaj studimeve të mia dhe shfrytëzoj rastin t’u dërgoj një përshëndetje të përzemërt lexuesve shqiptarë.
(Itali, 23.12.2011)
B:gazetashqip
Profesor Mauro Biglino është eksegjet biblik, redaktor i produkteve multimediale me karakter historik, kulturor dhe arsimor për shtëpi të rëndësishme botuese italiane, bashkëpunëtor i shumë revistave, historian i feve, përkthyes i gjuhës hebraishte të lashtë për Edizioni San Paolo (sh. botuese e themeluar më 1914 nga kongregacioni klerikal i Paolinëve) etj. Prej 30 vjetësh merret me të ashtuquajturat “tekstet e shenjta” dhe prej më shumë se 10 vjetësh merret me argumentet mbi Masonerinë. Sipas studiuesit, libri i Zanafillës, në kuptimin literal të termave në hebraisht, na tregon formimin e njeriut me anë të inxhinierisë gjenetike, ngjarje kjo e herëpashershme në histori dhe e kudogjendshme në fetë e të gjithë botës. Profesor Biglino me punën e tij si përkthyes i fjalëpërfjalshëm i Dhjatës së Vjetër është me të vërtetë një zbulim në këtë fushë, duke përmbysur versionet zyrtare. Ndër librat e tij përmendim: “Ringjallje rimishërim. Përralla ngushëlluese apo realitet?” (ita. Resurrezione reincarnazione. Favole consolatorie o realtà?- Infinito Records, 2009), “Kisha romane katolike dhe masoneria. Me të vërtetë kaq të ndryshme?” (ita. Chiesa romana cattolica e massoneria. Realmente cosى diverse? - Infinito Records, 2009), “Libri që do të ndryshojë përgjithmonë idetë tona për Biblën” (ita. Il libro che cambierà per sempre le nostre idee sulla Bibbia - Uno Editori, 2010), “Zoti Jashtëtokësor i Biblës” (ita. Il Dio Alieno della Bibbia - Uno Editori, 2011), etj.
Brunilda Ternova: Tema kap një shtrirje shumë të gjerë argumentesh, që sigurisht nuk mund të trajtohen të gjitha e në mënyrë të plotë në një intervistë të vetme, megjithatë ne do përpiqemi të ndihmojmë lexuesin të kuptojë më mirë perspektivën e punës suaj. Së pari, çfarë e nxiti te ju idenë për të marrë këtë rrugë dhe kur ju lindi kjo shtysë?
Mauro Biglino: Kam nisur të interesohem mbi historinë e feve që në shkollë të mesme dhe vendosa të studioja gjuhën hebraishte për arsye se doja të kisha një njohje të drejtpërdrejtë me burimet e fesë më të përhapur në Perëndim, në të cilën jam rritur. Kryeja përkthime në mënyrë private deri në momentin kur shtëpia botuese “San Paolo” ra në kontakt me punimet e mia - të cilat i konsideruan shumë pozitive - aq sa më dhanë detyrën e përkthimit të fjalëpërfjalshëm të librave të ndryshëm të Dhjatës së Vjetër. Kam përkthyer 23 libra, nga të cilat, kjo shtëpi botuese deri tani ka botuar 17 në koleksionin e Biblës Hebraishte Interlineare.
Gjatë punës së përkthimit “literal” – pra të fjalëpërfjalshëm – vura re se kodi hebraik paraqiste tema dhe përmbajtje që kishin vlera dhe kuptime të ndryshme nga ato të transmetuara normalisht nga mësimet e katekizmit. Për këtë arsye, pas 10 vjet pune, vendosa të filloj e të tregoj atë se çfarë me të vërtetë gjeja unë në ato tekste. Prej këtu kanë lindur ato libra që ju përmendet më lart, që përmbajnë një histori të ndryshme e të cilat nuk nënkuptojnë domosdoshmërish një gjykim mbi ekzistencën ose jo të Zotit, pasi ky aspekt lidhet me besimin individual që është e duhet të mbetet i padiskutueshëm në natyrën e zgjedhjes personale.
Brunilda Ternova: Gjatë përkthimit nga hebraishtja keni përdorur si bazë të punës suaj Codex Leningradensis (Kodi Masoretik i Leningradit). Mund t’i shpjegojmë lexuesit se çfarë është ky Kod dhe pse është kaq i rëndësishëm?
Mauro Biglino: Codex Leningradensis është versioni hebraik i tekstit biblik i realizuar në pergamenë e që daton rreth 1008 pas Krishtit. Ёshtë përgatitur nga Masoretët - dijetarë çifutë dhe skribë kujdestarë të traditës - të shkollës mësimdhënëse të Tiberiadës (qytet me të njëjtin emër në Izrael), të cilët ishin një nga grupet studimore që merreshin me botimin e kopjes përfundimtare të Biblës hebraike. Meqenëse teksti origjinal i Biblës ishte shkruar në një varg të vazhdueshëm dhe të pandërprerë bashkëtingëlloresh, puna e këtyre skribëve ishte identifikimi i fjalëve të veçanta dhe futja e tingujve të zanoreve për t’i dhënë atyre një kuptim të caktuar. Rëndësia e Codex Leningradensis qëndron te fakti se ai është kodi, i cili është pranuar universalisht si kanonik nga kisha. Pra, është teksti zyrtar nga i cili është nxjerrë Bibla që ne posedojmë dhe përdorim sot, përkthimi i së cilës është kushtëzuar dukshëm nga mendimi teologjik i zhvilluar gjatë shekujve, përpunimit të vazhdueshëm dhe kontrasteve të rrymave të ndryshme fetare.
Brunilda Ternova: Cilat janë metodat dhe teknikat me të cilat i përqaseni zakonisht aktivitetit të përkthimit të hebraishtes së lashtë?
Mauro Biglino: Teknikat janë ato që kam përftuar gjatë viteve të eksperiencës sime në fushën e përkthimeve profesionale. Kam shfrytëzuar fjalorë të ndryshëm biblik të gjuhës hebraishte dhe aramaike të botuara në SHBA dhe Izrael, të administruara nga rabinë hebrenj, për të gjetur kuptimin origjinal të çdo rrënje të fjalëve hebraike - një zonë semantike, e cila dihet që është sa e madhe po aq edhe komplekse. Kam zgjedhur t’i mbetem besnik udhëzimeve të njërit prej eksegjeteve më të mëdhenj hebrenj, Rashi de Toyes, i cili shprehej se fjalëve të Biblës mund t’u atribuosh shumë kuptime të ndryshme, por ekziston vetëm një kuptim, të cilin e kanë detyrimisht të gjitha fjalët dhe ai është pikërisht kuptimi i fjalëpërfjalshëm (hebr. peshàt). Unë përpiqem t’i qëndroj besnik kuptimit të fjalëpërfjalshëm, sepse gjatë gjithë këtyre viteve kam zhvilluar vetëdijen se është i vetmi kuptim i vërtetë që historia përmban e që autorët biblikë kanë dashur të na transmetojnë. Një vetëdije kjo që dalëngadalë po shndërrohet në një bindje, sidomos kur kuptimi letrar gjen korrespondenca shumë të rëndësishme dhe paralelizma në gojëdhënat që hasen ndër popujt e të gjitha kontinenteve.
Brunilda Ternova: A mund të na jepni disa shembuj praktikë të përkthimit të fjalëpërfjalshëm të tekstit biblik, duke vënë në dukje edhe vështirësitë?
Mauro Biglino: Për shqyrtim le të marrim për shembull termin [nefilىm, mbi të cilin janë duke argumentuar prej vitesh shumë studiues pa mbërritur asnjëri prej tyre në një përfundim të kënaqshëm. Sipas studiuesit të mirënjohur z. Sitchin, ky term e ka prejardhjen nga fjala [nafàl] dhe do të thotë “ata që kanë rënë”, por ne e dimë shumë mirë se ka një dallim të madh semantik midis fjalës “të rrëzohesh” dhe fjalës “të zbresësh, të vish poshtë”: folja “zbres” mban në vetvete në mënyrë të qartë karakteristikën e qëllimit, i cili nuk është i pranishëm në aktin e “rënies”, pasi ky i fundit është një veprim që normalisht tregon pësimin e aktit. Dhe pikërisht në këtë aspekt e vë theksin edhe Michael Heiser i Universitetit Wisconsin (SHBA). Ai argumenton se [nephilىm] nuk rrjedh nga [nafàl], sepse vokalizimi (shndërrimi në zanore) i saj ndryshon nga prejardhja e zakonshme e rrënjës së fjalës dhe, rrjedhimisht, nuk mund t’i atribuohet qëllimi i qenësishëm në “zbres”.
Në këtë çështje është përfshirë edhe profesori Ronald S. Hendel i Universitetit të Berkley, i cili na dokumenton se si përdorimi i foljes [nafàl] në kuptimin e “rënies” është i pranishëm disa herë të tjera në Bibël; ai na pohon se [nephilىm] përfaqëson në hebraisht formën “qatil” të foljes, e që mund të shihet si mbiemër pësor i rrënjës [nafàl] me kuptimin e “rënies”: me pak fjalë ky është një lloj mbiemri zgjedhor.
Nga ana tjetër, studiuesi citon një pasazh nga kapitulli 32 i Ezekielit, në të cilën folja [nafàl] tregon qartë një zbritje vullnetare të kryer nga luftëtarët. Pra, nuk e paraqet si një sforcim zgjerimin e kuptimit të [nephilىm] dhe i jep, si në rastin e [yaràd], qoftë vlerat e një “rënie të pavullnetshme” ashtu edhe të një “zbritjeje në mënyrë të qëllimshme”.
Siç mund ta shikoni, filologjia mbart në vetvete çështje jo të vogla. Në rastin konkret unë në librin tim kam propozuar një zgjidhje alternative që rrjedh nga kuptimi aramaik i termit. Në librin “Zoti Jashtëtokësor i Biblës” (ita. Il Dio Alieno Della Bibbia) kam vënë gjithashtu theksin mbi vështirësitë që lidhen me termin Elohىm, duke shpjeguar se kuptimin mund t’ia nxjerrim më lehtë nga konteksti dhe jo nga analiza e pastër filologjike.
Brunilda Ternova: Zakonisht hyjnitë mbërrijnë në mënyrë të përpiktë nga qielli dhe shpesh mbi “karroca të zjarrta”, duke kryer akte mjaft të pashpjegueshme për qeniet njerëzore dhe popujt e antikitetit. Edhe poemat homerike janë të mbushura plot me referenca në lidhje me teknologjitë e fluturimit, të cilat edhe sot hasim vështirësi për t’i kuptuar. Ju si i shpjegoni këto aspekte?
Mauro Biglino: Shpjegimi për mendimin tim, ashtu siç e kam përmendur edhe më parë, qëndron në faktin se të gjitha “legjendat” e popujve të çdo kontinenti i referohen së njëjtës histori: individë të cilët zbresin nga qielli, “krijojnë” njeriun, duke i ofruar qytetërimin, gjuhën, kulturën, etj., e gjithashtu luftojnë ndër mes veti për dominimin e zonave të ndryshme planetare etj. Dhe të gjitha këto “legjenda” na tregojnë edhe për makina fluturuese, por unë besoj se ne nuk mund të pretendojmë se këto janë përralla apo mite, por duhet të fillojmë t’i konceptojmë si histori të vërteta të treguara me mjetet kulturore, konceptet dhe gjuhën që kishin në dispozicion të tyre autorët e teksteve të lashta. Ata kishin nevojë t’u tregonin lexuesve të tyre ngjarje që kishin një rend të ndryshëm në krahasim me normalitetin e që ishin fenomene të cilat kapërcenin njohuritë dhe aftësitë e tyre për të kuptuar. Ne e dimë për shembull se gjithçka që kishte lidhje me fluturimin nuk mund të mos përshkruhej ndryshe, përveçse me terminologjinë e botës së shpendëve fluturues; gjithçka që lëshonte një formë energjie të dukshme përcaktohej si diçka përvëluese që digjte apo e zjarrtë; breshëritë e papritura të dritës ose reflekset e lehta konsideroheshin domosdoshmërish vetëtima; çdo gjëmim, potere ose zhurmë e prodhuar nga çdo mjet identifikohej me bubullimat ose me tingujt e prodhuar nga masa të mëdha uji; çdo instrument vëzhgimi, sidomos me një formë të rrumbullakët, konsiderohej në mënyrë të qartë si një sy etj. Në çdo rast, me përjashtim të dallimeve gjuhësore, kemi të bëjmë me histori koherente dhe paralele midis tyre e për të cilat kemi dëshmitë e popujve të ndryshëm të të gjithë planetit: sumerë, hebrenj, hindu, grekë, maja, aztekë, keltë, hopi, kinezë, japonezë, zulu, dogon, maorë, etj.
Brunilda Ternova: Ju shpreheni në studimet tuaja se kur Moisiu largohet nga Egjipti, nuk ekzistonte gjuha hebraishte, por ekzistonte gjuha egjiptiane e lashtë, gjuha e amorejve, gjuha aramaike ose ndonjë gjuhë tjetër. Në cilat burime e bazoni dhe e argumentoni këtë tezë? Kur fillojnë dëshmitë e para të ekzistencës së gjuhës hebraishte?
Mauro Biglino: Burimet janë akademike dhe përbëhen në veçanti nga studimet e Departamentit të Filologjisë Semite në Universitetin La Sapienza të Romës, e konkretisht nga studimet e botuara nga docentët: prof. Giovanni Garbini (anëtar i Akademisë së Lincei) dhe prof. Olivier Durand sipas të cilëve “Hebraishtja nuk është gjuha origjinale e fiseve izraelite ... dhe sipas të gjitha gjasave është formuar rreth shekullit X para Krishtit” (rif. Hyrje në gjuhët semite - Sh. Botuese Paideia). Dimë që periudha e largimit të Moisiut nga Egjipti u përcaktua nga studiues të ndryshëm aty rreth shekujve XVI dhe XIII para Krishtit, prandaj gjuha e tij dhe e atyre që e ndoqën atë nuk mund të ishte hebraishtja – kjo e fundit lindi dhe u zhvillua si përpunim i një dialekti të fenikasve jugorë dhe të dhënat e para epigrafike i përkasin shekullit VIII para Krishtit. Meqenëse këta njerëz mbërritën nga Egjipti, skenari më i mundshëm na bën të mendojmë se ata flisnin gjuhën egjiptiane.
Brunilda Ternova: Nëpërmjet një rindërtimi besnik të origjinalit biblik, ju keni shkruar një seri librash që flasin për teorinë e astronautëve të lashtë. Mund të na ilustroni tematikat për të cilat flasin librat tuaj?
Mauro Biglino: Në mënyrë sintetike mund të them se në vëllimet e para zgjodha për të trajtuar disa nga temat kryesore që përbëjnë thelbin e origjinës së kësaj bërthame të mendimit fetar dhe nga e cila lindën tri fetë kryesore: judaizmi, islamizmi dhe krishterimi. Studimet trajtojnë natyrën e Yahwèh, veprat e tij, makinat fluturuese me të cilat zhvendosej bashkërisht me kolegët e tij Elohىm, të cilët, ashtu si edhe Yahwèh, ishin njerëz të vdekshëm dhe jo hyni - dhe këtë të vërtetë e thotë vetë Bibla. Në libra flas për përvojat që profetë të ndryshëm kishin me këto makina fluturuese, mbi teknologjinë dhe sistemet e komunikimit radio të përdorura, arkën e besëlidhjes, formimin e njeriut me anë të inxhinierisë gjenetike, natyrën e vërtetë të engjëjve dhe kerubinëve në veçanti – që nuk ishin individë por objekte teknologjike; Trajtoj gjithashtu historinë e Adamit dhe të Eves dhe të mosekzistencës së mëkatit origjinal, çështjen e gjigantëve, figurën e Satanait dhe Luciferit etj. Pra, shkurtimisht, jam marrë me të gjitha ato elementë që tradita fetare ka transformuar dhe ka idealizuar në mënyrë që të krijonte dhe të përhapte konceptin monoteist të fesë – i cili në Dhiatën e Vjetër as që nuk ekziston. Dhiatës së Vjetër, meqenëse është veçanërisht e rëndësishme, i kam kushtuar një kapitull specifik.
Brunilda Ternova: Këto argumente janë tronditëse për njerëzit fetarë të cilët besojnë verbërisht në librat e fesë. اfarë mendoni në lidhje me reagimet që kanë krijuar dhe vazhdojnë të ndezin studimet tuaja?
Mauro Biglino: Unë e kuptoj se argumentet mund të jenë tronditëse. E kam të qartë që nuk është e lehtë të pohosh se monoteizmi nuk ekzistonte në Dhiatën e Vjetër, që Satanai është një shpikje teologjike, që emri Jahwèh nuk do të thotë Zot, që Elohىm së bashku me Anunaki dhe Nephilim përfaqësojnë të njëjtën gjë, që njerëzit janë rezultat i inxhinierisë gjenetike, që kerubinët në të vërtetë nuk duhen kuptuar si “hierarki engjëllore” por si “makina fluturuese”, e kështu me radhë... Megjithatë mendoj se një individ që beson “vërtet” nuk duhet të gërvishtet nga ajo që unë shkruaj. Për njeriun e fesë, ndërhyrja e Elohىmëve – bashkërisht me gjithçka që kjo ndërhyrje ka përcaktuar - mund të jetë i mishëruar në planin e shumëpritur të Zotit në të cilin ai beson; edhe Elohimët janë fëmijë të të njëjtit Krijues dhe aktet e tyre janë rezultat i të njëjtit vullnet hyjnor, por Bibla do të mbetet - madje edhe e rishikuar në përmbajtjen e saj - një libër me anë të të cilit Krijuesi dëshironte t’i mundësonte njeriut njohjen e prezencës së tij në histori.
Brunilda Ternova: Cilat mendoni se janë risitë e veprave tuaja të fundit në nivel filologjik, teologjik dhe shkencor?
Mauro Biglino: Nuk mund të jap një përgjigje të saktë duke dëftuar këtë apo atë përmbajtje, kështu që mendoj se mund të nxjerr në pah si një element inovator, vizionin total që ofron një imazh krejtësisht të ndryshëm të strukturës biblike dhe përmbajtjes së saj. Një tablo e përgjithshme që paraqitet koherente e që vë në dukje se autorët biblikë, me të gjitha gjasat, kanë dashur të na tregojnë ngjarje precize në formën e një kronike, e cila më pas është përthithur dhe shtrembëruar nga mendimi teologjik. Risia e vërtetë qëndron pikërisht në këtë vizion të ri të këtij teksti që unë përpiqem ta shfaqos e t’ia paraqes lexuesit njësoj si të ishte një nga librat e historisë së shkruar nga njeriu dhe, ashtu si shumë libra të tjerë që posedojmë, të shkruar nga autorë të cilët kanë përdorur natyrisht kategori kulturore, konceptuale dhe gjuhësore të kohës në të cilën ata jetonin.
Brunilda Ternova: Leximet tradicionale dhe të shtrembëruara të teksteve fetare kanë formuar përmbajtjet psikike dhe arketipat e pavetëdijes sonë kolektive dhe individuale, duke na i ngurtësuar. Cili është ndryshimi ndaj të cilit kemi nevojë të hapemi qoftë si individë, ashtu edhe si shoqëri njerëzore?
Mauro Biglino: Unë dua t’i referohem sërish atyre që përmenda pak më lartë në përgjigjen e mëparshme për të qartësuar se: ndryshimi konsiston në një hapje mendore të nevojshme për t’iu përqasur tekstit biblik në një formë të re, të çliruar nga kufizimet e dogmatizmave që për shekuj ka kushtëzuar leximin dhe kuptimin e saktë. Pra shkurtimisht na nevojitet gatishmëri për të përshkuar rrugë të ndryshme e për të ndjekur hipoteza alternative në lidhje me mundësinë e studimit biblik dhe, me të njëjtin mentalitet me të cilin studiojmë tekstet “e shenjta” të feve të tjera. E kuptoj se nuk është e lehtë, por ama e di po aq mirë se është e mundur sepse janë të shumtë individët që janë duke e përshkuar këtë rrugë tashme.
Brunilda Ternova: Në nivel personal dhe intim, si i keni përballur pasojat e ideve që dalin në pah nga leximi i teksteve tuaja?
Mauro Biglino: Mendoj dhe shpresoj se ato janë çliruese, sepse unë jam plotësisht i bindur se kur njeriu i shtron pyetje vetvetes dhe aplikon kategorinë e analizës për gjithçka që dëgjon, merr përsipër një hap të madh drejt dijes. Kategoria e dyshimit është thelbësore për çdo individ të pajisur me arsye dhe sigurisht duhet aplikuar për gjithçka, përfshi edhe ato që shkruaj unë, sepse unë nuk jam një zotërues i së vërtetës, por vetëm një person, i cili studion dhe kultivon seriozisht kuriozitetin e tij të thellë. Nuk është rastësi që në studimet e mia publikoj edhe vargjet në gjuhën hebraishte bashkërisht me përkthimet. Duke vepruar kështu u jap të gjithëve mundësi të kontrollojnë (ose t’ua kontrollojnë ekspertët e tjerë të fushës) atë që unë mbështes, e mbi të gjitha, vendos në dyshim në mënyrë serioze dhe vullnetarisht të gjitha hipotezat e mia.
Brunilda Ternova: Duke ju falënderuar për kohën që na kushtuat dhe duke ju uruar punë të mbarë, desha t’ju pyes se me çfarë tematike do të merreni në veprën tuaj të ardhshme?
Mauro Biglino: Do të vazhdoj të merrem si gjithmonë me studimin dhe analizën e Dhiatës së Vjetër. Ju falënderoj për vëmendjen tuaj ndaj studimeve të mia dhe shfrytëzoj rastin t’u dërgoj një përshëndetje të përzemërt lexuesve shqiptarë.
(Itali, 23.12.2011)
B:gazetashqip
