Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Shkrimtar realist rus i shekullit 19. Flet per shoqerine ruse, moralin, denon paragjykimet dhe shfaq te mirat dhe te keqijat e rusise se atyre viteve. Pelqej shume vepren Krim dhe ndeshkim, Shenime nga shtepia e te vdekurve dhe Idioti. Madje ka qene nje frymezim shume i madh per shume psikologe te medhenj. I pershkruan personazhet e vet me detaje te jashtezakonshme, aq sa te ben te futesh ne ate bote sikur po jeton ne rusine e atyre viteve nderkohe qe lexon. Cmendim keni pe te??



Datat kryesore të jetës dhe veprimtarisë krijuese të Dostojevskit

30 tetor 1821- Lindja e Fyodor Mihajlloviqi Dostoevsky në ndërtesën e spitalit moskovit për të varfër, Mariinskaja, në familjen e mjekut ushtarak, Mihal Andrejeviç Dosotojevski.
1833-1837 Vitet e shkollës së Dosotojevskit në pensionet mekovike.
27 shkurt 1837- vdekja e nënës së Dosotojevskit ,Marie Fjodorovna Dosotojevskajas (mbiemri I vajzërisë, Naçajeva). Maj – shpërngulja e vëllezërve të rritur në Petërburg. Vjeshtë - Dosotojevski në pensionin përgatitor të kapitenit K.F.Kostomorov.
16 janar 1838 - hyrja e Dosotojevskit në shkollën e lartë të inxhinierisë.
8 qershor 1839 - vrasja e Mihal Andrejeviçit Dosotojevskit nga bujkërobërit e vet.
1840-1841. Dosotojevski punon mbi dramat historike “Maria Stjuart” dhe “Boris Godunov”.
1841 5 gusht - Dosotojevski bëhet officer.
1843 12 gusht- përfundimi I kursit të plotë të shkencave në klasën e lartë të oficerëve dhe regjistrimi I Dosotojevskit në korpusin e inxhinierisë.
1844 Qershor-korrik- në numrat 6 dhe 7 të revistës “Reporteri dhe Panteoni” u botua romani “Evgjeni Grande” I Balzakut, përkthyer nga Dosotojevski.
19 tetor – urdhër zyrtar për tërheqje nga detyra për arsye familjare të inxhinierit ushatrak F. Dosotojevski me gradën toger.
1845 Maj - Dosotojevski përfundon romanin “Njerëz të varfër”. Njohja e tij me Nekrasovin fhe Bjelinksin.
15 janar 1846 - botimi në “Kronikën Petërburgase” të N.A Nekrasoviti “Njerëz të varfër”.
1 shkurt – “Sozia” te revista “Shënime patriotike”
Tetor – “Zoti Proharçin”
1847 Fillmi I vitit - Dosotojevski ndahet me Bjelinksin.
Prill korrik – tek ‘Të rejat e Sankt Petërburgut” botohen 4 fejtone të Dostojevskit në rubrukën “Kronika e Petërburgut”.
Në pranverë - Dosotojevski fillon të frekuentojë të premtet e Petrashevskit.
Tetor – Dhjetor - novela “Zonja e shtëpisë”.
1847 Dhjetor- “Net të bardha”.
1847 Janar – shkurt – maj – “Njetoçka Njezvanova”.
Fillimi I vitit - Dosotojevski merr pjesë në rrethin revolucionar të N.A.Speshnjevit.
15 prill në mbledhje te Petrashevcët Dosotojevski lexon “Letrën e Bjelisnkit të drejtuar Gogolit” ilegalisht.
Mars – prill- Të shtunave Dosotojevski frekuenton rrethin e Durovit.
23 prill – arrestimi i Dosotojevskit. Burgosja e tij në burgun Alesejevsk të kështjellës së Petropavllovskut.
29 prill – 16 nëntor - hetimi dhe gjyqi kundër Petrashvcëve. Dënimi me vdekje kundër “ kriminelëve më të rrezikshëm”, përfshirë këtu edhe Dosotojevskin.
19 nëntor – vendimi I prokurorit të lartë kundër Dosotojevskit: “8 vjetë punë të detyrueshme në kështjellë”. Vendimi përfundimtar: “4 vjet e më pas ushtar I rëndomtë”
22 dhjetor – ceremonia përgatitoree dënimit me vdekje në sheshin Semjonovsk, leximi i vendimit të Carit për “falje”.
24 dhjetor (natën) - largimi i një partie të burgosurish për në Siberi, përfshirë këtu edhe Dosotojevskin.
9-16 janar 1850 –qëndrimi në Tobolsk. Takimi në oborrin ndërmjetës me gratë e dekabristëve.
23 janar- Dosotojevski arrin në internim, në kështjellën e Omskut.
1854-1859 Janar – 1854, shkurt - periudha e kryerjes së dënimit me punë të detyrueshme.
Në shërbim ushtarak në Semipalatinsk. Njohja me Vrangelin. Valihanovin, Isajevët. Takimet me P.PSemnjonov-Tjan-Shanskin.
1865 Mars- letra drejtuar E.KTotlebenit me lutje, për të ndikuar në rikthimin e
të drejtave të Dosotojevskit.
1 tetor – rimarrje e gradës së oficerit.
1857 6 shkurt- Dosotojevski vë kurorë në Kuzhnjeck me Maria Dmitrijevna Isajevën.
1859 18 mars – dalja në lirim.
Mars – tregimi I Dosotojevskit , “ثndrra e xhaxhait”.
Nëntor-Dhjetor-“Fshati Stepançikovo dhe banorët e tij”.
2 korrik-Dosotojevski largohet nga Semipalatinsku për në Tvjer, ku kalon vjeshtën.
Dhjetor (gjysma e dytë) – Dosotojevski shpërngulet në Petërburg, ku iu lejua të banonte.
1860 1 shtator- në gazetën “Bota ruse” u botua fillimi I “Shënimeve nga shtëpia e të vdekurve”
Përmbledhja e parë e veprave të Dosotojevskit, botuar nga P.A.Osnovski në dy vëllime.
1861 Janar-dalja e numrit të parë të revistës së vëllezërve Dosotojevski,”Koha”, në të cilin fillon të botohet romani “Të fyer e të poshtëruar”.
1861-1865 Njohja, letërkëmbimi dhe udhëtimi me A.P.Susllovën.
1861-1862 Në revistën “Koha” botohen “Shënimet nga shtëpia e të vdekurve”.
Maj (mesi I muajit) – dalja e proklamatës së P.G.Zaiçnjevskit, “Rusia e re” me pretekstin e së cilës Dosotojevski viziton N.G.اernishevskin.
7 qeshor – për herë të parë Dosotojevski del jashtë shtetit, ku takohet me Hercenin dhe njihet me Bakuninin.
1863 Shkurt, mars-“Vërejtje dimërore mbi përshtypjet verore”.
24 maj –“Urdhëri supreme” mbi mbylljen e revistës “Koha” për shkak të artikullit të N.N.Strahovit,”اështja fatale”.
Gusht,tetor- qëndrimi I Dosotojevskit jashtë shtetit.
1864 Janar – lejimi I botimit të revistës “Epoka”, bashkë me fillimin e botimit të”Shënimeve nga bodrumet”.
15 prill – vdekja e Maria Dmitrijevna Dostojekajas në Moskë.
10 korrik – vdekja në Pavllovsk e Mihajl Mihalloviq Dosotojevskit.
1856 “Një ngjarje e jashtëzakonshme, ose pasazh mbi pasazh” (“Krokodili”).
Mars,prill- njohja dhe takimi me motrat Korvin-Krukovski.
Qeshor – deklarimi mbi ndërprerjën e botimit të revistës “Epoka”.
Korrik,tetor- Dosotojevski jashtë shtetit.
1866 “Krim e ndëshkim”.
4 tetor – Dosotojevski fillon t’I diktojë stenografistes Ana Grigorjevna Snjitkinën romanin “Kumarxhiu”.
1867 15 shkurt – martesa e Dosotojevskit me A.G.Snjitkinën.
14 prill – largimi I Dosotojevskëve jashtë vendit. Drezdeni. Badeni. Bazeli.Gjeneva.
1868 Romani “Idioti”
12(24) maj – vdekja e vajzës tremuajshe Sofi, në Gjenevë. Vera në Veve. Shpërngulja gjatë vjeshtës në Milano.Rrugës Dosotojevskët kthejnë në Bazel për tu njohjur me krijim-tarinë e Hans Golbejnit- I riu. Dimri në Firence.
1869 Korrik – kthimi në Drezden.
Dhjetor – plani I romanit “Biografia” e mëkatarit të madh”.
1870 Novela “Burri I përjetshëm”.
1871 8 korrik – kthimi në Petërburg. Romani “Djajtë”(përfunduar në vitin 1872).
1872 Dosotojevskët e kalojnë verën në qytetin Staraja Rus, I cili bëhet vendpushimi I zakonshëm I tyre.
1873 Redaktimi I së përjavshmës “Qytetari”. Artikujt e Dosotojevskit në rubricën e zakonshme “Ditari I shkrimtarit”.
1874 19 mars Dosotojevski paraqet lutjen te Drejtuesit kryesorë për problemet e shtypit mbi largimin e tij nga detyra e redaktorit të “Qytetarit”.
Prill – Dosotojevskin e viziton N.A.Nekrasovi me propozimin për botimin e një romani në organin “Shënime patriotike”.
Dimër – Dosotojevski jeton në qytetin Staraja Rus dhe punon mbi romanin “I mituri”.
1875 Janar – në revistën “Shënime patriotike” fillon të botohet romani “ I mituri”.
1876 Ripërtëritja e “Dirarit të shkrimtarit” në botim të veqantë. Në numrin e nëntorit del tregimi “ E urta”.
1877 Dosotojevski shpesh viziton Nekrasovin e sëmurë, I cili I lexon atij vargjet e veta të fundit.
2 dhjetor- Dosotojevski zgjidhet anëtar-korrospodentë I akademisë së shkencave, në sektorin e gjuhës dhe letërsisë ruse.
30 dhjetor- Dosotojevski mban fjalim në varrimin e Nekrasovit.
1876 31 mars- Dosotojevski asiston në gjyqin mbi qështjen e Vera Sasuliqit, që kishte qëlluar mbi guvernatorin e Petërburgut, Trepov.
1879-1880 Romani “Vëllezërit Karamazovë” .
1880 23 maj, 10 qershor – Dosotojevski në Moskë merr pjesë në festën e përurimit të përmendores kushtuar Pushkinit.
8 qershor – Në mbledhjen e dytë publike të shoqatës dashamirëse të letërsisë ruse Dosotojevski mbajti fjalim mbi Pushkinin.
1881 Janar (gjysma e dytë)- Dosotojevski punon për numrin e parë “Ditarit të shkrimtarit”, për vitin 1881.
28 janar në orën 8:30 `vdes Fjodor Mihajlloviq Dosotojevski.
1 shkurt – varrimi I Dosotojevskit në varrezat Tihvinski të dafinave të Aleksandër Neveskit.

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

nuk gjej dot fjalet e duhura per kte shkrimtar, Idiotin kam lexuar dhe Krim dhe Ndeshkim qe mka dhen emocione t`medhaja,e kam lexuar 2 here.

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Gjeniu i pershkrimeve deri ne masen e mikroimtesirave! Nuk po shkruaj me shume sepse nuk dua ta fyej,edhe pse bene pjese ne popujt sllave qe jane armik i perbetuar i popullit tim. Armikun vraje por hakun mos ja ha. :ciaoo:

Ne muajin dhjetor 2009 i kame vene vetes detyre te lexoj/ rilexoj komplet veprat e Dostojekvskit. Po lexoj kompletin Vepra te zgjedhura nga shtepia botuese ''EUGEN'' nen perkthimin fantastik te Jorgji Doksanit.
Kam filluar me ''ADOLESHENTIN'' per te vazhduar me ''TE FYER E TE POSHTERUAR'', DJAJTE ndersa aktualisht jam duke lexuar kryevepren: ''IDIOTI'', kapitulli -IV-, Pjesa e dyte, per te vazhduar me vone me te gjithe veprat tjera.

Fragment nga “Adoleshenti” i Fjodor Mihajllovic Dostojevski



Unë mendoj kështu: kur qesh një njeri, nuk shihet dot me sy! Se të qeshurit ia bën më të theksuar vulgaritetin njeriut, i theksohet diçka poshtëruese, ndonëse vetë personi as që dyshon ndonjëherë për këtë. Se as këtë s’e dimë: çfarë shpreh fytyra jonë kur flemë?

Dikujt i shpreh mençuri, një tjetri i shpreh banalitet, deri idiotësi, një i tretë kur fle, duket qesharak. Nuk di nga se vjen; ajo që desha të them është se si në rastin e parë, ashtu edhe në të dytin personi nuk di asgjë. Ka shumë që nuk dinë të qeshin, ndonëse këtu dija s’para hyn në punë; të qeshurit është dhunti, s’ke si e rregullon. Diçka edhe e arrin, duke i mposhtur brenda vetes instinktet e këqija, por fare pak.

Shumëkush e tregon veten si në pëllëmbë të dorës kur qesh. Kurse mua deri edhe e qeshura e mençur më është e pështirë. Them se kërkesa e parë për të qenë e qeshura ashtu si duhet, është të qenit i sinqertë. Po ku e gjen atë te njerëzit? Të qeshurit e sinqertë parashikon mposhtjen e ligësisë, po pse e lehtë është kjo? Ndaj dhe jo rrallë njerëzit qeshin me ligësi.

Kur shoqërohet nga sinqeriteti dhe privohet nga ligësia, të qeshurit del i gëzueshëm, i ëmbël, por ku e gjen gëzimin dhe ëmbëlsinë ndër njerëzit? Se të qenit i gëzuar është tipari më i shquar i njeriut! Por ndodh edhe kështu: orvatesh dhe jo pak të zbërthesh një karakter dhe s’ia arrin dot, mjafton që njeriu të qeshë, dhe karakteri i tij të hapet si në pëllëmbë të dorës. Kuptohet, kur të qeshurit është i sinqertë. Njeriu di të qeshë me zemërmirësi vetëm atëherë, kur ka zhvillim ngjarjesh lumturuese.

Nuk e kam fjalën për nivelin e zhvillimit mendor të njeriut, po flas për shpalosjen e karakterit të tij përmes të qeshurit, për tërësinë e vetive si njeri. As heshtja, as të qarët, as të folurit, as të emocionuarit nga veprimet fisnike të të tjerëve nuk arrijnë dot ta tregojnë njeriun aq sa e tregon të qeshurit. Qesh mirë, domethënë, është i mirë! Në iu rëntë në sy qoftë edhe një gram marrëzie në të qeshurit e tjetrit, dijeni, ky njeri s’e ka të theksuar dinjitetin vetjak.

Qoftë edhe kjo: dikush prej natyre është tejet i komunikueshëm, por ju duket disi banal e deri i lëshuar në sjelljen me njerëzit, dijeni se është natyrë vulgare; në rast se ju bie në sy në sjelljen e tij diçka fisnike, dijeni se o shtiret, o e ka të huazuar nga të tjerët. Ky njeri me kalimin e kohës ka për të ndryshuar për keq! Një i tillë mund të kapet pas “të dobishmes”, por ciniken do ta flakë pa pikën e keqardhjes, ashtu si këmbejnë njëra – tjetrën edhe shkulmet rinore, frelëshuara të të qeshurit të tij të ngazëllyer.



Mbi autorin

Fjodor Dostojevski ka lindur më 11 nëntor 1821, Moskë, Rusi. Jeta e autorit rus Fjodor Dostojevski, ndër figurat më të shquara të literaturës botërore, ishte dëshmi e kësaj lloj vuajtjeje. Në moshën 15 vjeçare nëna i vdes nga tuberkulozi; dy vjet më pas vdes gjithashtu edhe i ati, një alkoolist i dhunshëm, për të cilin besohet se u vra nga shërbëtorët e tij.

Në vitin 1849 Dostojevski dhe kolegët e tij në rrethin radikal politiko – letrar “Petrashevski”, arrestohen dhe burgosen. Më pas dënohen me vdekje më 16 nëntor 1849. I gjithë grupi u detyrua që të qëndronte në të ftohtin e acartë në pritje të skuadrës së pushkatimit. Në minutën e fundit vendimi u anulua. Cari Nikolaj, duke i konsideruar grupe të tilla si subversive dhe dëmtuese për pushtetin e tij, i vendoste të burgosurit përpara një ekzekutimi ritual simbolik, më pas e anullonte vendimin në momentin e fundit si shenjë e mëshirës së tij për të dënuarit.

Si rezultat, Dostojevski u burgos dhe u dënua me punë të rëndë për 4 vjet në një burg në Siberi dhe 4 vite të tjera me shërbim të detyruar në ushtrinë ruse. Vetëm pas 10 vjesh kthehet në Shën Peterburg.

Fjodor Dostojevski është autori rus i shekullit të 19-të që ka shkruar novelat klasike si: “Krim dhe Ndëshkim” (1866) dhe “Vëllezërit Karamazov” (1880). Dostojevski iu kthye jetes së shkrimtarit si profesion pas një karriere të shkurtër ushtarake, ku në vitin 1846 publikoi novelën e tij të parë “Njerëz të varfër”. Ai u bë i famshëm për krijimin e “heroit të rrugës”, një protagonist i mohuar nga shoqëria dhe në kërkim të shpengimit. Në novelat e tij ai eksploron temat e mëkatit, moralitetit dhe shpengimit të njeriut modern.
Burimi: shtepiaelibrit.com

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky




Pjesa e Pare: Idioti

Ne nje fund nentori, ne nje mot me llohe e ere, ne ora nente te mengjesit treni i linjes Peterburg - Varshave po i afrohej me tere shpjetesine stacionit te Peterburgut. Kishte aq shume lageshti e mjegull sa mezi po agonte; nga dritaret e vagonit edhe dhjete metra ne te majte a ne te djathte te trasese nuk mund te shquaje as edhe nje gje. Kishte nder udhetaret edhe nga ata qe ktheheshin qe jashte shtetit, por shumica ishin udhetare largesish jo te medha, njerez pa ndonje peshe, kryesisht tregtare te vegjel. Me keta ishin mbushur ploteperplot vagonet e klasit te trete. Si gjithmone ne kesi rastesh, ata ndiheshin te kapitur, kapaket e syve u rendoheshin nga dremitja e mardhja, fytyrat i kishin te perhimura, zbehtake si boja e mjegulles.
Ne njerin nga vagonet e klasit te trete, kur ra agu, u gjenden karshi njeri-tjetrit te dritarja dy udhetare; qe te dy te rinj, qe te dy me humor te mire, te veshur jo kushedi cfare, por jo dhe keq. Qe te dy ndien deshiren t'i hapnin bisede shoqishoqit. Sikur ta dinin se c'gje i shquante qe te dy ne ate minute, sigurisht qe do te mbeteshin gojehapur, qe rasti i kishte ulur ashtu njeri karshi tjetrit sot ne kete vagon te klasit te trete te trenit Peterbug-Varshave. Njeri ishte trupvogel, rreth njezet e shtate vjec, me floke te zinj kacurela, me sy te veckel pershkendites boje gri. Hunden e kishte te flashket, te shtypur, fytyren me molleza te dala; buzet hollake benin c'benin dhe formonin nje si buzeqeshje qesendisese, tallese dhe, madje edhe dashakeqe; por ballin e kishte te larte, te vizatuar bukur, ai ia hijeshonte dhe tere pjesen e poshtme te fytyres, qe ne vetvete nuk shquhej per ndonje fisnikeri, Te binte ne sy vecanerisht ajo zbehtesia e fytyres verdhacuke si e nje mehiti, qe i jepte djaloshit pamjen e nje njeriu fuqiprere edhe pse ishte truplidhur, por njeherezi shquhej tek ai nje karakter tere pasion, i ndjeshem ndaj dhembjes qe, nga ana e vet, nuk puqej aspak me buzeqeshjen qesendisese e shpotitese dhe me shikimin e vrazhde prej njeriu te vetkenaqur, Ishte veshur trashe, me nje qyrk te vollshem gezofi qengji, me ngjyre te zeze dhe naten e kaloi mire, nderkohe qe fqinji qe i detyruar te duronte tere mizorine e nates se lagesht dhe te akullt te nentoreve ruse. Dukej acik qe ai nuk kishte qene i pergatitur per kete. Kishte veshur nje pelerine te gjere stofi, me nje kapuc te madh tamam si ata qe perdorin rendom ne dimer jashte shtetit udhetaret diku ne Zvicer apo ne Italine e Veriut, pa i thirrur fare mendjes se ishte duke udhetuar nga Ejdkuneni ne Peterburg. Keshtu veshja e menduar per udhetim permes krahinave te Italise doli fare e papershtatshme ne Rusi. Djaloshi me pelerinen me kapuc ishte dhe ky nja njezet e gjashte, njezet e shtate vjec, me shtat pak me te hedhur se mesatari, me nje bashke flokesh te verdhe e me faqe te rena, si dhe me nje mjekerze te vogel majuce thuajse te bardhe. Syte i kishte te medhenj, te kalter, hetues; shikimin e qete por te rende, mbushur me ate shprehje te cuditshme nga e cila shumkush mund ta gjente menjehere se ai njeri vuante nga semundja e tokes. Vecse, sidoqofte, fytyren e kishte te kendshme, hollake dhe thatime, ndonese disi te strengur e te zhubravitur, te mavijosur krejt nga te ftohtit. MBante ne preher nje bohce prej mesalle mendafshi te ferkuar nga perdorimi, ku kishte mbeshtjelle, sic dukej, tere katandine e vet prej udhetari. Kishte mbathur kepuce me qafa me shoje te trashe, te bera jo ne Rusi. Fqinji flokezi, qe rrinte i peshtjelle mire me qyrkun e ngrohte, i vuri re qe te gjitha keto dhe ashtu me nge sic ishte e pyeti me ate nenqeshjen qesendisese, permes se ciles pa teklif e shkujdesshem buiste ajo fare kenaqsie aspak e njerezishme qe kesi tipash provojne kur hasin ndokend qe s'i ka prire e mbara.

- Ftohte, ë...
Dhe sperdrodhi supet.
- Shume, - iu pergjigj sakaq fqinji, - dhe eshte ende vjeshte...
Po ne dimer si do bejme? S'e kishte pandehur qe ketu te bente kaq ftohte.
Qenkam cmesuar.. i paskam harruar...
- Vjen qe jashte shtetit? Nga jashte vjen?
- Po, nga Zvicra.
- He, pra! Se si jeni ju qe vini qe andej... - Flokziu fershelleu lehtaz dhe u shkreh ne gaz. Zune te bisedonin. Gadishmeria e ketij flokeverdhi me pelerine zvicerane per t'u dhene pergjigje te gjitha pyetjeve qe i bente fqinji flokzi vertet qe te cudiste, madje, ai s'e prishte fare terezine nga shperfillja e hapur dhe pasajdia me te cilen ky ia drejtonte pyetjet. I tha, nder te tjera, se kishte kohe qe nuk kishte qene ne Rusi, mbi kater vjet, se kishte qene jashte shtetit per t'u kuruar nga nje semundje e cuditshme e nervave, nje si bicim semundje toke, epilepsi, qe i vinte me te dridhura e ngerce. Duke e degjuar, zijoshi mgerdheshej dhe s'e permbante dot te qeshuren; u gajas fare kur ky pyetjes: "Po he, si, u sheruat?" iu pergjigj:
"Jo, nuk u sherova".

- He de, e shihni, ju paskan shkuar per dhjam qeni gjithe ato para, kurse ne ketu u besojme si te kishin qene perendi, - shferu tere mllef zijoshi.
- Mire thote, - u perzie ne bisede nje zoteri i veshur mosmekeq qe rrinte prane tyre. Ishte nja dyzet vjec, truplidhur, me hunden spec te kuqe dhe me fytyren vrarelije. Kishte veshur nje mantel te zhubravitur nepunesi kishe. - Ajo dihet, gjene e mire ca si ata e marrin nga Rusia badiava!
- Ah, vec ne rastin tim nuk ka asgje te tille, - ia ktheu pacienti zviceran me nje ze te meket njeriu te perkore. - Sigurisht, nuk se ju kundershtoj, nuk kam si i di qe te gjitha, por ne rastin tim mjeku kurues jo vetem me mbajti me parate e veta, por me hoqi edhe rrugen.
- Po pse nuk paskeni patur njeri qe te paguante, apo si? - e pyeti kureshtar zijoshi.
- Jo, se zoti Pavlishev, qe me mbante, vdiq dy vjet te shkuara; iu drejtova me nje leter gjeneraleshes Epançina, nje fisit tim te larget, por nuk mora pergjigje. Bera c'bera dhe u ktheva.
- E te kush po vini?
- Me pyesni se ku do rri? Po ja, me te pare e me te bere...
- Si keshtu, s'e ditkeni ku do rrini?
Dhe qe te dy ia plasen gazit.





Perktheu: Jorgji Doksani

Titulli: Fragment nga “Adoleshenti” i Fjodor Mihajllovic Dostojevski


Shkëputur gjithmon nga romani "Idioti":


“Zelli, çdo gjë e bën të mundur”

“Maskarenjtë lënë kokën pas të ndershmëve”

“E pra, dashurinë tënde nga ligësia s’para e dallon dot” – buzëqeshi princi. Në t’u shtoftë ajo, prit gjëmën. Mbaje mend këtë që të thashë vëllaçko... do ta urresh për vdekje pikërisht për shkak të kësaj dashurisë së tanishme”


“...ajo edhe nga ti iku... dhe e di përse? Ngaqë kuptoi sa shumë të dashuronte. E kjo ishte jashtë forcave të saj...”


“...në ato vargje bëhet fjalë, për një njeri që është i zoti në jetë të ketë një ideal; pastaj t’i besojë dhe, pasi ka besuar, të jepet pas tij verbërisht. S’ndodh rëndom kjo në shekullin tonë. Në ato vargje nuk thuhet nëse konsiston ideali i “kalorësit mjeran”, por duket açik që bëhet fjalë për një figurë të ndritur, figurë të bukurisë së pastër.... Sidoqoftë, këtë kalorës të mjerë, e pat pushtuar shpërfillja; nuk pyeste se as kush ishte dhe as çfarë bënte ajo damë. Që mjaftuar vetëm me atë që e kishte zgjedhur dhe, i kishte besuar bukurisë së pastër të saj, pastaj vetëm sa i përulej e i falej në jetë të jetëve; kjo dhe është merita e tij, që pastaj çfarëdo morali pastë ajo, duhej t’i besonte dhe të ndeshej me këdo për bukurinë e saj të kulluar. Ja pra, ta kishte ënda ta mëshiroje, në një figurë të jashtzakonshme kuptimin madhor të dashurisë...
Veç aftësia për të provuar kësi ndjenjash flet shumë, ajo flet për diçka të thellë dhe është për t’u lavdëruar... në fillim s’e kuptova këtë, e mora me të qeshur, kurse tani jam dhënë me mish e me shpirt pas tij, kryesorja – i respektoj heroizmat e tij.



“Po ja, me këto të bëni të humbisni toruan! Më falni princ; por tregoni një çiltërsi, një naivitet, një thjeshtësi aq të madhe, sa edhe në shekullin e artë nuk e gjeje por, në të njëtjën kohë edhe një depërtueshmëri mahintëse; si shigjeta e përshkon të gjorin njeri ky shikimi juaj, s’ke si të mos çuditesh me ju. Veç merrni mundimin të shpjegoheni, se unë... unë ndihem i shushatur para jush!”



“ -Sa leshko që je! Të gjithë të mashtrojnë, të gjithë ta hedhin... Si s’ke turp që iu beson? Si s’e sheh që po bëjnë me ty ç’a ua do qejfi? (Lizaveta drejtuar princ Mishkinit)
-E di që, në ndonjë rast edhe më kanë gënjyer – foli pa qejf e me gjysmë zëri princi.
-E di, dhe iu beson përsëri! اudi e madhe! Po nejse, nga ty ç’nuk pret njeriu. Unë ç’kam që habitem? Po pse, a ka parë bota një si ty?”



“Mungesa e origjinalitetit, në mbarë botën është quajtur në çdo kohë, tipar kryesor dhe rekomandim i sigurt i njeriut të zot dhe praktik; as më pak e as më shumë: 99% e njerëzve kanë një mendim të tillë, 1% e tyre mendon ndryshe. Shpikësit dhe gjenitë, thuajse kurdoherë, në fillim të veprimtarisë së tyre (por shumë shpesh edhe në fund) janë mbajtur nga shoqëria për njerëz të lojtur.”




“ Princi të habiste me vëmendjen tejet të përqëndruar deri në naivitet, me të cilën ndiqte çdo bisedë që i interesonte. Edhe përgjigjet që jepte, kur e pyesnin - po ashtu të habisnin. Tërë qënia e tij, madje dhe pozicioni i trupit, e shprehnin këtë naivitet, këtë besim të verbër, ku përjashtohej do mundësi për nënqeshje apo ironi”

Titulli: Fragment nga “Adoleshenti” i Fjodor Mihajllovic Dostojevski

“Princi është njeriu i parë që i besoj tërësisht, siç i besohet një besniku të vërtetë. Sa më pa – më besoi, ja dhe unë i besoj” (Nastasia)


“- E di që vetë Natyra më ka fyer... kam lënguar 24 vjet. Po iki, ja tani...sidoqoftë... në shoqëri jam i tepërt... s’e kam nga sedra që flas kështu... kam menduar shumë këto 3 ditë dhe...e kam vendosur, do ua bëj të ditura idetë e mia, me sinqeritet dhe fisnikëri. Janë ca ide, ide të larta, për të cilat nuk flas dot sepse, i bëj të tjerët për të qeshur; Princi Sh. sapo ma kujtoi këtë... nuk kam shprehje, as ndjenjën e masës nuk e kam, fjalët që them nuk janë të zonjat të shtjellojnë mendimet që kam, e kjo i poshtëron idetë. Ndaj dhe nuk kam të drejtë... O, pastaj jam si shumë dyshimtar. Ja në këtë shtëpi këtu, mua s’kanë pse më fyejnë, më duan më shumë nga ç’e meritoj por, jam i sigurtë që pas asaj lëngate 20 vjeçare diçka ka mbetur tek unë, pra, s’kam si të mos i bëj të tjerët të qeshin... qoftë ndonjëherë...kështu apo jo?” (fjalë të princ mishkinit)
....
Të gjithë dukeshin të shokuar...këtu dhe zuri fill një ngjarje tjetër e çuditshme.
- E pse i thoni të gjitha këto? - u hodh e tha Agallja. – E pse ua thoni këtyre? Këtyre! Këtyre! Askush nga këta nuk i meriton ato fjalë. As te gishti i këmbës nuk u vijnë këta që janë këtu! Ju jeni më i ndershmi, më fisniku, më i miri, më i mençuri, se të gjithë! Këta këtu nuk janë të denjë as shaminë që keni rrëzuar t’ua ngrejnë... E përse e poshtëroni veten para tyre? E përse jenë zgërlaqur asisoj, nuk keni as pikën e krenarisë?



“Fytyra e asaj gruaje (Nastasias), qe për princ Mishkinin një torturë e vërtetë... Në fytyrën e saj kishte lënë gjurmë të pashlyeshme vuajtja e pazakontë; ajo mbresë e përvuajtjes nuk iu shlye më kurrë princit nga kujtesa, iu ndërmend edhe tani; madje, edhe në përmasa më të mëdha... Për shprehjen e këtij tmerri s’arrinin fjalët. Tanimë nuk kishte as pikën e dyshimit: ajo grua ishte çmendur! Kishte arsye të mendonte kështu. Princi po provonte atë ndjenjë që provon një i dashuruar pas një gruaje, kur e sheh prapa hekurave, të lidhur me vargonj, të shtrirë nën goditjet e xhelatit.”




“- Instinkti i vetmbrojtjes është një ligj i madh i njerëzimit...
- E kush ua paska thënë këtë? – thirri Eugjeni- Që ajo është ligj ajo dihet, por, vepron po me atë forcë sa edhe ligji i shkatërrimit, madje edhe i vetshkatërrimit. Pse vetëm ligji i vetmbrojtjes na qenka më i plotfuqishmi?
-... ثshtë e vërtetë, ligji i vetshkatërrimit dhe ligji i vetmbrojtjes në botë janë njëlloj të fuqishëm”




“Vërtetë që ishte ajo, e shihte për herë të parë pas ndarjes, diçka po i thoshte, ndërsa ai vetëm e shihte dhe heshte. Zemra i qe mbushur plot e përplot me mall, gati po i pëlciste nga vërshimi i ndjenjës. Kurrë nuk do ta harronte këtë takim, sa herë që do ta kujtonte më pas, do të provonte po këtë tepri ndjenjash. Ajo u lëshua (Nastasia), si e fandaksur në gjunjë para tij, mu aty në rrugë, ai u zbraps i trembur dhe i habitur, ajo i mori dorën që t’ia puthte, njëlloj siç e kishte parë në ëndërr, lotët rrëzellenin në qerpikët e saj të gjatë.
- Ngrehu! Ngrehu! – i tha princi me një psherëtimë të ngjeshur.
- A je i lumtur? Je?- e pyeti- Më thuaj vetëm një fjalë, je i lumtur tani? Ja, sot, këtë çast, je i lumtur? ... Nesër do të nisemi, siç më urdhërove. S’kam për të.... Të shoh për herë të fundit, të fundit! Për herë të fundit fare!

...nuk ngopej duke e parë, dorën ia shtrëngonte në të sajat.



Vazhdon..

Titulli: Fragment nga “Adoleshenti” i Fjodor Mihajllovic Dostojevski

“Shkrimtarët, si rregull, zgjedhin për romanet e tyre tipa dhe i rikrijojnë artistikisht, në mënyrë të figurshme; tipat artistikë rrallë herë gjenden në realitet ashtu të përfunduar, e megjithatë janë më të vërtetë se ata të vërtetët....
Na mbetet t’i përgjigjemi pyetjes: po me të rëndomtët, me kryesisht ‘të zakonshmit’ ç’duhej të bëjë romancieri, si t’ua paraqesë lexuesve në dritë sadopak interesante? Se t’i shmangësh nga tregimi është punë që s’bëhet, të rëndomtit hasen tejmbanë në jetë, janë hallka të domosdoshme në varganin e ngjarjeve të përditshme, po të shmangeshin do të cënohej e vërteta njerëzore. Për mendimin tonë shkrimtari, duhet të pikasë veçori e tipare tëheqëse edhe te të rëndomtët.”


“Sidoqoftë, princi është shpirt njeriu; ca të tillë i kam fort për zemër! Por ëndrra me sy hapur, kështu si sheh ky, nuk duhen parë...”



“Meqë atëherë dyshove për diçka dhe, ndjenjat i kishim njësoj, them se edhe mëkati është i përbashkët”



“Një kthesë e shkathët – avokatoreske e çështjes”


“Kush ngre dorë kundër ‘lëmoshës’ që i jepet një njeriu, ky ngre dorën kundër natyrës njerëzore, përbuz e nënçmon dinjitetin vetjak të individit. Kuptimet “lëmoshë shoqërore” dhe liri e individit janë kuptime të ndryshme por, aspak nuk e përjashtojnë njëra-tjetrën. E mira e veçuar do të ekzistojë sa të jetë jeta sepse, është një kërkesë e individit, është një kërkesë jetësore e ndikimit të drejtpërdrejtë të një individi mbi një individ tjetër...
.... a e dini ju, se ç’rëndësi e vlerë të posaçme ka ndërkallja e një individi në tjetrin, gjatë formimit të individualiteve të shoqërizuara? Para nesh shpaloset një jetë e tërë, me shumë degëzime për ne të panjohura. Edhe shahisti më i mirë, nuk ka si parashikon më shumë se disa lëvizje të kundërshtarit. E sa e sa lëvizje mund të bëhen që, ne nuk i njohim?
Duke hedhur një farë, një “lëmoshë”, duke bërë një punë të mirë e çfarëdo lloji qoftë, ju i bëni nder personalitetit tuaj, merrni për vete edhe një pjesë të nderit të tjetrit; ndërthureni reciprokisht me të; nuk kalon shumë dhe merrni si dhuratë dije, bëni zbulime fare të papritura. Veprën tuaj filloni ta shihini me syrin e shkenctarit, ajo iu rrëmben përgjithmonë, i jep kuptim jetës që bëni. Nga ana e tyre, mendimet dhe veprimet e mira që i shoqërojnë, fara që ju keni mbjellë, ndoshta krejt e harruar nga ju, zë e nxjerr filiza; atë të mirë që e mori nga ju, ky ia kalon të tjerëve. E ku i dini përmasat e pjesëmarrjes suaj, në përcaktimin e fatit të njerëzimit?”




“Ka raste kur sinqeriteti cinik, të skajmë, kur një tip nevrastiku, i ngacmuar tej mase dhe i çekuilibruar mosmëkeq, s’do t’ia dijë për asgjë, s’ka frikë nga asgjë, është gati të kryejë veprime të pamatura, madje i kërkon ato dhe i kryen me kënaqësi.”


Fjalë të Nastasias drejtuar Agalljës: “Kam dëgjuar se motra juaj Adelaida, qenka shprehur për fotografinë time: ‘me një bukuri të tillë edhe botën e përmbys’. Unë hoqa dorë nga bota! Ju bën të qeshni kjo që them, sepse më shihni të rrethuar nga dantella dhe xhevahire, nga pijanikë dhe horra? Por kjo nuk do të thotë gjë; unë thuajse nuk ekzistoj, e di mirë këtë; një Zot e di kush rron në vendin tim brenda meje!”


Nastasia drejtur Princ Mishkinit: “Kurse Princit i them: të kujtohet fjala që më ke dhënë? O Zot! E pse e poshtërova aq shumë veten para tyre? Po pse a nuk ke qenë ti princ që, më je betuar se shkon me mua edhe në fund të botës, se kurrë nuk do të më braktisje, se më doje dhe m’i falje të gjitha, se më re...spe...ktoje? Po edhe këtë ma ke thënë! Kurse unë, vetëm që të ishe ti i lirë të braktisa...”


Fytyra e lemeritur, e shpërfytyruar e Nastasia Filipnovës i qëndornte fare pranë, e shinin sy të çmendure, buzët e mavijosura lëviznin dhe ai e dëgjoi:
- Me të? Me të?
Atë çast ajo humbi ndenjat në krahët e tij... princi iu ul pranë, nuk po ia ndante sytë; e përkëdhelte siç përkëdhelin një fëmijë: kokën, fytyrën, krahët. Qeshte sepse qeshte ajo, qe gati t’ia plaste të qarit, duke parë si i rridhnin asaj lotët. Nuk thoshte as edhe një fjalë, por e përpinte belbëzimin e saj ethshëm, të palidhur, duke mos kuptuar asgjë ç’thuhej; qeshte ngadalë. Kur i dukej se përsëri po e kaplonte trishtimi, edhe ai ndjente trishtim; ajo zinte e qante, edhe atij i mbusheshin sytë me lot; kur ajo e qortonte, ai e ledhatonte si foshnjën: nga koka, nga faqet, nga krahët; e qetësonte siç qetësojnë fëmijët.



“A ishte vallë (Nastasia), një grua e lexuar, siç e paska përcaktuar Eugjeni apo, ishte grua e çmendur, siç besonte princi. Sidoqë të ishte, ajo grua, ndonjëherë me ca mënyrë brutale, madje cinike, në të vërtetë ishte më e turpshme, më e dashur dhe më e besës sesa dukej. Në sjelljen e saj shumë gjëra vinin nga librat, nga ëndërrimet, nga mbyllja në vetvete, nga fantazia e lodhshme por, shprehja e tyre ishte fort e ndier dhe e thellë.
Agallja këtë e dinte mirë dhe mend pëlciste nga smira”

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Krim dhe Ndëshkim
përktheu: Jorgji Doskani

Pjesa e parë
VII

Si edhe atëherë, dera u hap fare pak dhe përsëri dy sy si tehe brisku, dyshimtarë dhe përgjues, e panë në errësirë. Raskolnikovi nuk po e përmbante dot veten, për pak sa nuk bëri një gabim fatal.

Nga frika mos plaka nuk do ta pranonte të ishin vetëm për vetëm dhe mos pamja do ta tradhëtonte, u kap pas derës që të mos mundte ta mbyllte më. Kur e pa, plaka nuk u përpoq ta mbyllte me forcë derën, por u kap fort pas dorezës dhe Raskolnikovi për pak sa nuk e tërhoqi jashtë bashkë me derën. Kur e pa se kjo i doli përpara dhe s’po e linte të hynte, iu sul pa e zgjatur. Plaka i hapi udhë e trembur, deshi diç t’i thonte, por s’po mundej dhe e shihte me sy të shqyer.

-Tungjatjeta, Alena Ivanovna, - i foli sa më shpenguar, por zëri nuk iu bind, iu drodh, pastaj i ngeci në grykë. – Ju solla... diçka. Dalim këtu... në dritë... E la aty ku ishte dhe vetë hyri në dhomë, pa pritur ta ftonin. Plaka u turr pas tij; iu zgjidh, më në fund, gjuha.

-O Zot! ا’bëni kështu?... Kush jeni? ا’doni nga unë?

-Më falni. Alena Ivanovna... po ju më njihni... Raskolnikov quhem... Ju kam sjellë pengun... atë për të cilin ju fola..., - i zgjati menjëherë pengun.

Plaka e pa, por vetëm shkarazi, i ngriti sytë dhe e pa në fytyrë, drejt e në sy mysafirin e paftuar. E hetoi ngultas me ligësi dhe dyshim. Kaloi kështu nja një minutë. Raskolnikovit iu duk se në sytë e saj rrezëlliu përbuzja e tallja, si ta kishte kuptuar se ç’donte të bënte. E ndjeu se po hutohej, se po lebetitej i tmerruar dhe aq shumë, saqë të vazhdonte ta shihte asisoj qoftë dhe një minutë tjetër, do t’ia therte vrapit.

-Po ju si, nuk po më njihni? – nëpërdhëmbi thuajse i zemëruar. Do ta pranoni apo jo? Në nuk doni, shkoj te ndonjë tjetër, s’më pret puna!

Këtë ligjëratë nuk e kishte përgatitur, i doli vetvetiu.
Plaka e mblodhi veten, zëri i sigurt i mysafirit, me sa dukej, i dha zemër.

-ا’thoni kështu, more djalë? Hë, ç’keni sjellë?... – tha dhe ia nguli sytë pengut.

-Një kuti cigaresh, prej argjendi. Ju fola për të herën që shkoi.

Plaka zgjati dorën.

-Po ç’ke kështu? Të ka ikur fytyra fare!... Ja dhe duart të dridhen! Mos erdhe gjë pas banjës?

-Kam ethe, - i tha Raskolnikovni me zë të dridhur. – Nga ato e kam zbehtësinë... Pastaj jam edhe i pangrënë... – shtoi, duke i shqiptuar me vështirësi fjalët. Përsëri po e linte fuqia. Veç përgjigja që i dha tingëlloi bindëse: plaka e mori pengun.

-ا’ke sjellë? – e pyeti përsëri, duke e parë drejtë e në sy dhe duke e peshuar në dorë pengun.

-Kuti cigaresh... e argjendtë... shiheni vetë.

-S’më duket si e argjendtë kjo... e paske mbështjellë...

Duke u munduar të zgjidhte spangon, u kthye nga drita, (dritaret, me sa dukej, ishin të mbyllura, të merrej fryma nga ajri i ndenjur) dhe gjatë disa sekondave qëndroi me shpinë nga ai. Raskolnikovi zbërtheu xhaketën, çliroi sëpatën nga laku, por ende nuk e nxori, vazhdoi ta mbante nën xhaketë me dorën e djathtë. Duart i qenë dobësuar fare, po e ndjente si po i mpiheshin dhe po i bëheshin dru pas çdo çasti që kalonte. Kishte frikë mos nuk do të ishte më i zoti ta mbante sëpatën, mos e rrëzonte... po i merreshin mendtë...

-E ç’e paske mbështjellë kështu? – thirri e nervozuar, duke lëvizur paksa në drejtim të tij.

Nuk duhej lënë të kalonte çasti i volitshëm. Nxori sëpatën, e ngriti lart me të dyja duart, dhe, duke mos qenë fare në vete, në një mërnyrë krejt mekanike, e lëshoi mbi kokën e saj. Fuqitë i qenë prerë fare, por pasi e lëshoi mbi të sëpatën, forcat i erdhën.

Plaka rrinte gjithmonë kokë jashte. Flokët e verdha, të thinjur, të lyer kurdoherë me vaj, i kishte thurur gërsheta si dy bishta miu dhe i kishte kapur me një krehër briri prapa zverkut. Sëpata e qëlloi në tëmtha, ngaqë ishte shtatvogël. Lëshoi një piskamë fare të dobët, dhe u plandos si e kositur në dysheme. Vetëm mundi t’i ngrejë që të dyja duart dhe t’i vërë në kokë. Në njërën dorë vazhdonte të mbante pengun. E qëlloi edhe njëherë me sa fuqi që kishte, dhe përsëri në tëmtha. Gjaku rrodhi si të ishte derdhur një gotë me lëng të kuq, kurse kufoma u preh sa gjatë gjërë në dysheme. Ai u zmbraps; e kishte parë si kishte rënë, si qe dridhur në grahmat e fundit, si kishte dhënë shpirt. Sytë i kishin kërcyer jashtë gropave të syrit, kurse balli dhe fytyra i qenë rrudhosur për lemeri, i qenë shtrembëruar nga ngërçi.

E la sëpatën në dysheme, pranë kufomës, dhe zuri të kërkojë në xhepat, duke u përpjekur të mos fëlliqej me gjak. E futi dorën në xhepin e djathtë, që andej i kishte nxjerrë çelësat radhën që shkoi. Mendja i punonte si sahat, asnjë errësim, asnjë marrje mendsh, vetëm duart i dridheshin si më parë. Më pas ndërmendi që kishte qenë edhe i kujdesshëm, përpiqej të mos zhyhej. I nxorri çelësat, ishin si atëherë të lidhur me unazë metalike. Me ta në dorë u turr për në dhomën e gjumit, ishte fare e vogël, i ra në sy dollapi me xhamllëk plot me ikona. Pranë murit tjetër qëndronte shtrati i madh, shumë i pastër, i mbuluar me kuvertë mëndafshi, poshtë të cilit dukej jorgani i pambuktë.

O çudi: kur fitu çelësin në bravën e komosë, kur dëgjoi gërvimën e tij, i kaluan mornica në trup. Përsëri ndjeu një dëshirë ta linte çdo gjë dhe t’ia mbathte. Por vetëm për një çast; tani ishte vonë. Qeshi vetë me veten. Iu bë sikur plaka ishte ende gjallë, se mund të çohej. I la çelësat në bravën e komosë dhe vrapoi për te kofoma, rrëmbeu sëpatën dhe e ngriti për ta qëlluar edhe njëherë, por nuk e bëri. Nuk kishte as më të voglin dushim që plaka kishte vdekur. U përkul përsëri dhe pa kafkën, e kishte gojën të çarë... Donte ta prekte me gisht, por aty për aty e tërhoqi, nuk ishte nevoja, dukej ajo... Ndërkohë në dysheme qe krijuar një pellgaçe gjaku. Syri i ngeli te gjalmi që kishte në qafë, nuk e kishte prerë sëpata, e tërhoqi me forcë, por nuk e këputi dot, vetëm se u lye me gjak. Provoi t’ia hiqte nga qafa, por kishte ngecur diku, nuk dilte. I vernozuar, ngriti sëpatën që të priste gjalmin, u rrek nja dy minuta, u lye e u përlye me gjak, më në fund, e preu dhe pa e cënuar fare kufomën e hoqi. Nuk ishte gabuar: në të qenë lidhur dy kryqe, një i drunjtë dhe tjetri i bakërtë, një medalion me fugurën e Shën Marisë dhe një qese e mbushur dinga; Raskolnikovi e futi në xhep pa e parë ç’kishte brenda, kryqet ia hodhi plakës, dhe me sëpatën në dorë u turr përsëri në dhomën e gjumit.

Ngutej shumë: u mundua të hapte komonë, po s’po arrinte, asnjë nga çelësat nuk i bënte. E shihte se çelësi që ishte duke provuar nuk hynte e përsëri vazhdonte. Befas iu kujtua se do të ishte ndonjë çelës i madh ky i komosë, këta që kishte ishin të vegjël, pra duheshin përdorur gjetiu, aty mund të ishin paratë. E la komonë dhe u përkul nën shtrat; gjeti një sënduk mbi një metër të gjatë me kapak të fryrë, veshur me kadife të kuqe dhe të mbërthyer me rrathë çeliku. اelësi i dhëmbëzuar e hapi në vend. Plaçka e parë që nxorri ishte një peliçe lepuri, e mbuluar me copë të kuqe të hollë, nën peliçen ishte një fustan mëndafshi, një shall, kishte dhe plaçka të tjera. Fshiu me copën e kuqe duart e përgjakura. “Qënka e kuqe, gjaku nuk ka për t’u dukur”, tha me vete. Dhe sakaq shtoi: “O Zot! Më mba mendjen!”.

I nxori dhe zuri t’i shkundë rrobat, ra në tokë një orë floriri; e vazhdoi këtë punë dhe vazhdimisht binin sende të florinjta: varëse, zinxhirë, vathë, karfica. Me sa dukej ishin arturina të lëna peng. Disa ishin në kuti, të tjerat ishin mbështjellë thjesht me letër gazeta, të mbështjella me kujdes, me dy a më shuma shtresa. I mblodhi dhe i futi në xhep, pa i hapur dhe pa parë ç’kishin, por nuk arriti t’i mblidhte të tëra...

Dëgjoi këmbë në dhomën ku ishte plaka. Ngriu në vend, mbajti vesh, asgjë, vetëm i qe dukur. U dëgjua një britmë e lehtë, një si rënkim i mbytur, pastaj përsëri heshtje varri. Rrinte galiç pranë sëndukut dhe përgjonte me zemër të ngrirë; befas brofi, rrëmbeu sëpatën dhe doli nga dhoma e gjumit.

Në mes të dhomës, ku ishte kufoma e plakës, qëndronte Lizaveta me një bohçe të madhe ndër duar dhe shihte e fandaksur motrën e vrarë, krejt e bardhë në fytyrë, e pafuqishme madje as për të nxjerrë zë. Kur pa Raskolnikovin t’i derdhej me sëpatë në dorë, u drodh dhe fytyra iu shtrëmbërua nga tmerri dhe lemeria; ngriti dorën për të zënë me të gojën, nuk bërtiti, por ngadalë u zbyth në një qoshe, pa ia ndarë sytë e hapur dhe të ngrirë nga habija. Nuk bërtiste, dukej që nuk i mjaftonte ajri për këtë. Raskolnikovi iu vërsul me sëpatën në dorë, Lizavetës iu drodh dhe iu shtrembërua përvajshëm goja, siç u ndodh foshnjave kur tremben dhe shohin të trembur atë që e frikëson, të gatshëm për t’u shkrehur në vaj. Edhe kështu ajo fatkeqe ishte fare e shushatur, frika i kishte hyrë në palcë; ajo as dorën nuk ngriti për t’u mbrojtur, ndonëse ky është një veprim i vetvetishëm vetmbrojtjeje. Sëpata iu drejtua në fytyrë. Ngriti pak vetëm dorën e majtë, që e kishte të lirë, në drejtim të sëpatës, si të donte ta mënjanonte. Goditja i çau kafkën në pjesën e sipërme të ballit. U shtri sa gjatë gjërë në dysheme. Raskolnikovi e humbi toruan, rrëmbeu bohçen dhe e flaku matanë, doli me vërtik në korridor.

E pushtoi frika pas kësaj vrasjeje të dytë, të paparishikuar. Donte të largohej sa më parë. Sikur të mundte ta vlerësonte si duhej situatën e krijuar, sikur të kishte qenë në gjendje të gjykonte për vështirësitë e reja që i dolën, për këtë keqbërje të pashembullt që kreu por edhe për të tjera që do të ishte i detyruar të bëntë për të dalë që këtu, me siguri që do parapëlqente dorëzimin në polici dhe jo nga frika, por nga tmerri dhe neveria për gjithë sa kishte bërë. Sidomos e padurueshme ishte neveria dhe pështirosja që sa vinin e rriteshin. Nuk mundej kurrsesi t’i afrohej më sëndukut, as në dhomë nuk mund të hynte.

Një hije hutimi dhe pendese e kishte rrëmbyer nga të katër anët. Kishte çaste kur nuk ishte fare në vete; linte mënjanë kryesoren dhe kapej pas dytësoreve, pas vogëlsirave. Hyri në kuzhinë, syri i shkoi te një kove e mbushur përgjysmë me ujë; iu afrua për të larë duart e sëpatën. Zhyti në fillim sëpatën me tehun poshtë, pastaj mori sapunin nga parvazi i dritares dhe i lau me të duart brenda në kovë. , Nxori dhe sëpatën, e pastroi tehun dhe ngadalë, nja tri minuta, u mor me pastrimin e bishtit të sëpatës, madje e shkumëzoi dhe me sapun. Fshiu sëpatën dhe duart me ndërresat që ishin varur në tel, e pa i përqëndruar sëpatën në dritën e dritares. Nuk kishte mbetur asnjë shenjë gjaku, vetëm se bishti ishte ende i lagur. E siguroi me kujdes sëpatën në lakun brenda xhaketës, pastaj i shkoi një sy xhaketës për ta parë në ishte pa njolla gjaku, kuptohet, sa ia lejonte këtë drita e kuzhinës, pa edhe pantallonat, xhaketës, pastaj i shkoi një sy xhaketës për ta parë në ishte pa njolla gjaku, kuptohet, sa ia lejonte këtë drita e kuzhinës, pa edhe pantallonat, çizmet. Iu duk se ishin në rregull, vetëm çizmet qenë njollosur me pak gjak. Lagu një leckë dhe i fshiu. Ishte i vetëdijshëm që pastrimi që bërë shkel e shko, ndoshta dhe mund të kishte mbetur diçka që binte në sy dhe që ai nuk po e vinte re. Qendroi i menduar në mes të kuzhinës. Një mendim i zymtë, plumb i rëndë e pllakosi sakaq: ishte i çmendur, e kishte humbur gjykimin, nuk ishte në gjëndje as të mbrohej më, po bënte veprime aspak të domosdoshme. “Zot i madh! Po duhet ikur, dhe sa më parë më mirë!” – bëlbëzoi dhe doli në korridor. Këtu u gjend përpara një të papriture që e bëri t’i ngriheshin përpjetë leshtë e kokës...

Shihte dhe nuk i besonte syve: dera e jashtme, ajo ku i kishte rënë ziles pak më parë, kishte mbetur e hapur dhe jo pak, ndonjë pëllëmbë. Kishte qenë e hapur gjatë gjithë kohës! Plaka nuk e kishte puthitur ndoshta diç dyshonte... Po edhe Lizaveta nga ajo derë kishte hyrë!

E mbylli dhe i vuri rezenë.

-Po ç’jam duke bërë, duhet ikur!...

E hoqi rezenë, e hapi pak derën dhe mbajti vesh. Qëndroi kështu për një kohë të gjatë. Diku larg, te porta, dëgjoheshin thirrje, pastaj sharje e qortime... “Po këta?”... Priti me durim. Më në fund, ra qetësia, një qetësi e menjëhershme, qenë larguar. U bë gati të dilte, kur një kat më poshtë u hap me zhurmë një derë, dikush zbriti nxitimthi shkallët, duke kënduar një melodi. “E pse tërë këto zhurma?” – pyeti veten i shqetësuar. E mbylli përsëri derën dhe priti. Përsëri heshtje, xhanxhan njeri. Doli dhe madje zbriti një shkallinë, kur u dëgjuan disa hapa.
Ishin të largët, diku në fillim të shkallëve, por i dëgjoi shkoqur edhe pse i lindi dyshimi që dikush ishte duke ardhur pikërisht këtu, në katin e katërt, te plaka. E pse ky dyshim? Mos kishin ndonjë gjë të veçantë ato hapat? Ishin të rëndë e të shtruar, i zoti i tyre nuk ngutej. U ngjit në katin e parë, filloi të dytin, hapat sa vinin e afroheshin: degjohej frymëmarrja e rënduar e atij që po ngjitej. Ishte në katin e tretë... Do vinte aty! Raskolnikovi shtangu, i ngritë duar e këmbë, njëlloj si në ëndrrat e llatarshme, kur të bëhet se janë duke të ndjekur, duan të vrasin, ja, po të afrohen, dhe nuk ke nga ia mban...

Kur njeriu zuri të ngjisë shkallët e katit të katërt, u shkund nga kjo stepje, rrëshqiti përsëri në apatament dhe e mbylli pa u ndier derën. Shtrëngoi fort sëpatën, e rregulloi që ta kishte gati për çdo rast. Ishte instikti ai që e ndihmoi... Qëndroi në pritje, as frymë nuk merrte. Njeriu qëndronte pranë derës; ishin përballë njëri-tjetrit ashtu siç kishte qenë para pak kohe me plakën. I ndante vetëm dera.

I posaardhuri u mbush mirë me frymë. “Trup i madh dhe i dhjamur duhet të jetë!” – tha me vete Raskolnikovi, duke e shtrënguar edhe më sëpatën. I duke jse ishte në ëndërr. Ky i ra ziles, i ra fort.

Nga tingulli metalik, iu duk se në dhomë lëvizën... mbajti vesh disa sekonda. I panjohuri i ra përsëri ziles, priti pak dhe lëvizi me padurim dorezën e derës. Raskolnikovi shihte me zemër të ngrirë si tundej e shkundej rezeja, priste që nga çasti në çast të shpërthehej. Dhe dukej fare e mundshme: as shumë ishte duke lëvizur. I shkoi mendja ta mbante me dorë, por s’e bëri: ai tjetri mund ta kuptonte që dikush nga brenda e mbante. – Ju morën mendtë. “Tani do bie!” – tha me vete, por i panjohuri foli me tësëllimë dhe kjo e solli përsëri në vete.

-E ç’bëjnë këta? Po flenë apo mos i ka mbytur kush? Të mallkuarat! – Pastaj thirri me zë si një fuçi e troshitur: - Alena Ivanovna! Shtrigë e keqe! Lizeta Ivanovna! Moj të bukurat e dheut! Po hapeni de! I paska zënë gjumi, të mallkuarat!

Si i lojtur mendsh e tundi me sa fuqi që kishte derën, i ra fort dhe gjatë ziles. Dukej që ishte nopran njeri, por i shtëpisë.

I zuri veshi edhe disa hapa të tjerë, të lehtë, të nxituar, nuk duhej të ishin dhe aq larg këtij kati.

-Si, nuk ka njeri? – foli ky me zë të kumbueshëm dhe të gëzuar, duke iu drejtuar të parit që vazhdonte t’i binte ziles. – Si je, Koh?

-“Nga zëri u dukka djalë i ri” – tha me vete Raskolnikovi.

-Dreqi e di se ç’kanë! Plasa duke i rënë ziles, - iu përgjegj Kohu. – Po ju nga më njihkeni?

-S’ju kujtohet? Para tri ditesh tri herë radhazi iu rraha në bilardo.

-A..a..a..

-Nuk qenkan, domethënë. اudi! E ku të ketë shkuar, vallë plakushja? Kisha pak punë me të.

-E po, nuk janë, nuk janë! Mbrapa kthehu! Erdha me shpresën se do merrja një dorë pare... – Shtoi djaloshi.

-S’do mend ajo që do ikim, po pse na thanë që do ishin në shtëpi? Bëra gjithë atë rrugë... E ku të kenë shkuar këto shushka? Ajo kurrë nuk del nga shtëpia, qahet nga dhëmbjet, shtrigan. Sonte i qenka tekur të dalë?

-Do pyetur roja,

-Përse?

-Po ku ka shkuar dhe kur kthehet.

-E ç’nxjerr nga kjo?... E pyesim... E shtyu edhe një herë me sa fuqi që kishte derën, duke luajtur me dorezën. –S’ke ç’bën, do ikim!

-Pa dale! – thirri djaloshi. – Shihni këtu, dera nuk është e puthitur...

-Ku?

-Po ja, nuk është e mbyllur kyç, mbahet vetëm nga rezeja! E shihni si luan rezeja?

-Pa prit...

-Duket ajo!... Ka njeri brenda... Po të kishin dalë, do ta kishin mbyllur me kyç. ا’ne rezeja! Ja si lëviz, kur e tund! Ka njeri brenda, më kuptoni? Janë brenda dhe nuk duan ta hapin!

-Ashtu është, mirë thoni! – foli i habitur Kohu. – Po ç’bëjnë këto! – thirri dhe tundi me sa fuqi që kishte derën, duke lëvizur edhe dorezën.

-Prisni! – tha djali. – Diç ka në këtë mes... Ziles ju i ratë dhe i ratë fort, domethënë o u ka rënë të fikët, o...

-اfarë?

-Shkojmë të marrim rojen e shtëpisë. Le t’u thërrasë ai më mirë.

-S’e keni keq!

Zbritën të dy shkallët.

-Dëgjoni! Ju rrini më mirë, unë tani vij me rojen!

-Po pse u dashka ndënjur?

-Po ku i dihet?...

-Mirë thoni...

-Jam duke u diplomuar për hetues, nuk më pëlqen fare kjo heshtje e tyre! – tha djaloshi dhe zbriti me vrap shkallët.

Kohu mbeti te dera, i ra dhe njëherë ziles, pa me vëmendje dorezën, e lëvizi ngadalë, në mënyrë që të bindej përfundimisht që dera ishte mbyllur me reze. Pastaj u ul, pa në vrimën e çelsit, por brenda ishte çelsi, ndaj nuk kishte si të shihte gjë.

Raskolnikovi qëndronte prapa derës dhe shtrëngonte fort sëpatën. Po çmëndej nga tronditja dhe tmerri. Kishte vendosur të përleshej me këdo që t’i dilte përpara. Kur trokasin dhe e shtynin me forcë derën, disa mendoi t’u bënte zë dhe të merrte fund kjo punë. I shkrepi në kokë dhe një mendim i çuditshëm: t’i shante e t’i sikteriste paq që aty ku ishte. “Sa më shpejt, aq më mirë!” – thoshte me vete.

Po vonohet, dreqi e martë! – belbëzoi me padurim Kohu, e la vendin e rojes dhe iu drejtua shkallëve, zuri t’i zbres duke përplasur thundrat. Pas pak çapet e tij nuk u dëgjuan më.

-O Zot! Po tani?

E hoqi rezenë, hapi pak derën, përgjoi: asnjë zhurmë, asnjë lëvizje. Pa e bërë të gjatë, doli, e mbylli mirë derën dhe zuri të zbriste shkallët. Kishte zbritur tri shkallina kur poshtë u dëgjua potere dhe britma. Ku të futej? Nuk kishte ku të fshihej? Iu afrua me vrap derës, për të hyrë nga kishte dalë.

-Ah, mor horr i horrit! Kapeni!

Vinte nga katet e poshtme. Nga njëri prej apartamenteve dikush doli me vrap dhe u rrokullis nëpër shkallë, duke thirrur me sa fuqi kishte.

-Mitka! Mitka! Thefsh qafën! Në esfel vafsh!

Britma pastaj u fashit, ra heshtja. Por nuk zgjati shumë: poshtë u dëgjuan zëra që jepnin e merrnin. Tre a katër zunë të ngjisin shkallët. Njohu zërin e kumbueshëm të djalit. “Ata janë!” – tha me vete Raskolnikovi.

I pushtuar nga dëshpërimi, duke mos ditur nga t’ia mbante, eci në drejtim të tyre: të dalë ku të dalë! “Në më ndalofshin, mora fund, por edhe në nuk më ndalojnë, kanë për të ma fiksuar fytyrën!” – i vegoi vetëtimthi në kokë. Po afroheshin, i ndante vetëm një kat dhe ja, shpëtimi. Mu përpara syve i doli dera e hapur e një apartamenti, ishte apartamenti bosh i katit të dytë, ku po lyenin bojaxhijtë. Nuk kishte njeri. Me siguri që do kishin qenë ata që dolën ashtu me britma. Në mes të dhomës ishte kova me bojë, furça qe hedhur në dysheme, brenda ishte rrëmujë. Hyri dhe u fsheh prapa derës; arri në kohë: ata që po ngjitnin shkallët i qenë afruar hyrjeve të katit të dytë, vazhdonin të ngjiteshin duke biseduar me zë të lartë. Priti sa u larguan dhe në majë të gishtave doli dhe u lëshua vetëtimthi nëpër shkallët.

Xhanxhin! As te porta nuk takoi njeri. Doli me të shpejtë dhe ktheu në rrugën majtas.

E dinte që tani ata i qenë afruar apartamentit të plakës, kishin parë të habitur që dera ishte e hapur, janë duke parë kufomat, e kuptuan që aty brenda qe fshehur vrasësi, tani ia kishte mbathur, do ta kuptonin edhe se ku kishte mundur të fshihej. Megjithë këtë nuk e shpejtoi hapin, ndonëse deri në bërrylin e afërm i kishin mbetur disa metra. “Mos do ishte më mirë të futesha në ndonjë hyrje këtu dhe të prisja pak? Po sikur ta flakja sëpatën! Të merrja një karroce më mirë. Bo-bo ç’më gjeti!”.

Ja dhe bërryli, ktheu gjysmë i vdekur, pjesa më e madhe e punës qe bërë, mund të shpoëtonte... Tani dyshimet do të ishin më pakta, rrugët qenë plot e përplot me njerëz. Humbi në turmën e kalimtarëve. Torturat sfilitëse që kishte hequr e kishin tekilosur dhe zgërlaqur, mezi po i hiqte zvarrë këmbët. Djersët i shkonin çurg nëpër fytyrë, qafë, tëmthat i kishte qull. “Ku i ke sytë!” – i hoqi vërejtjen dikush, kur e pa që po ecte kot së koti.

Ishte fare i hutuar, sa më shumë kohë kalonte, as më keq e ndjente veten. Kishte dalë në një vend me pak njerëz, mund të binte në sy, duhej kthyer në ndonjë rrugicë. Edhe pse mezi po qëndronte, e detyroi veten të bënte një lak dhe t’i dilte shtëpisë nga ana tjetër.

Kur shkeli në pragun e hyrjes ku banonte, thuajse nuk ishte fare në vehte; kishte fulluar të ngjiste shkallët, kur iu kujtua sëpata. Duhej kthyer aty ku u mor, pa e vënë re kush. Mendja nuk i punonte, kuptohet, më mirë do kishte qenë ta kishte hedhur sesa ta kthente në vendin ku e kishte marrë.

Por i eci, edhe ky veprim i doli me sukses. Dera e kolibes së rojtarit ishte mbyllur, por jo me kyç; rojtari fare mirë mund të kishte qenë brenda. Aq mëndjeprishur ishte, saqë e shtyu derën. Të kishte qenë roja, do ta kishte pyetur: “ا’dëshironi?”. Me siguri që do t’i kishte zgjatur sëpatën... Por roja nuk ishte. Raskolnikovi e vuri sëpatën aty ku e kishte marrë, madje i vuri sipër edhe çarallaket. Asnjë të njohur nuk takoi deri sa hyri në dhomën e tij. Dera e apartamentit të pronares ishte e mbyllur. Me të hyrë u lëshua fuqiprerë në kanape, i veshur siç kishte qenë. Nuk fjeti, por ishte në kllapi. Po të kishte ardhur tani dikush, do të kërcente i fandaksur, do vinte ulërimën! Copëra mendimesh, ndiesi të trazuara ia pështjellonin kokën, asgjë nuk ishte në gjendje të shquante e të veçonte, në asnjërën nuk mundej të ndalej. Dhe donte ta bënte, vinte të gjitha forcat për ta bërë.
f. 66-70


“Hijet janë copëza, janë fragmente të botës tjetër, janë fillimi i saj. Një njeri i zakonshëm nuk ka përse i sheh, ai është një tokësor dhe pikë. Si i tillë ky duhet të bëjë vetëm jetën e këtushme... Po të sëmuret, po t’i prishet sado pak rendi i përditshëm i organizimit të jetës, krijohet mundësia e shfaqjes së botës tjetër; sa më i sëmuri njeriu, aq më të shumta janë pikat e takimit të tij me këtë botë, pastaj, kur vdes, kalon i tëri në atë botë!” Kam kohë që vras mendjen për këtë. Kush beson në jetën tjetër, e pranon menjëherë këtë logjikë.

f. 244-245

Titulli: Fragment nga “Adoleshenti” i Fjodor Mihajllovic Dostojevski

Një pjesë shkëputur prej "Jetë në vetmi (Kujtime nga mëmëdheu)"

E njoh mirë veten, e di që jam maskara, çapaçul e paçavure jam, një egoist dhe dembel që s’e kam shokun jam! Tërë këto ditë kam rrojtur me frikën se mos më vije ti. Po meraku im më i madh cili ka qenë, e di? Paraqitja para teje si hero më ka merakosur, ndërsa ti do më gjeje të veshur me këtë robdëshambrë të vjetër, do më shihje si rroja. Atypari të thashë që s’më vjen shumë turp nga varfëria. Të gënjeva. E vërteta është që më vjen shumë turp, madje më skuqet faqja edhe më shumë se nga vjedhja! Dhe e di përse? Sepse e kam me tepri sqimën, krenarinë; nuk e duroj dot as poshtërimin që më vjen nga mospasja. E si nuk e kupton që s’ta fal kurrën e kurrës që më gjete me këtë zhele, më pe si po kacafytesha me shërbëtorin dhe po i flisja më keq se telendari i fundit? Po lotët që më rrëmbushën sytë? Ato si? A mundem të t’i falë? Po edhe këtë që jam duke të folur kështu, si mendon ti, a mund të ta falë? Jo e jo! Je ti dhe vetëm ti njeriu që do të përgjigjet për tërë këto poshtërime, sepse kështu rastisi që më ndodhën! Maskara jam, më i ndyri jam, njeriu më zemërngushtë që mund të gjendet jam, po edhe më i trashi, më ziliqari se të gjithë jam! Nësë do ta dish, të them edhe këtë: jam shtërpiu më i lig se gjithë shtërpinjtë që e popullojnë me bollëk këtë tokë! Se ka mes tyre edhe më të këqinj se unë, por këta s’e prishin terezinë, mbijetojnë në çdo rrethanë, kurse unë vuaj edhe ngaqë ligaveci më i pështirë më thotë një fjalë. Kështu qenkam prerë! E ç’del nga kjo, nqs ti nuk e kupton? E ç’punë paskam unë me ty, në qenke duke marrë fund po mbijetoke? Po këtë, të paktën, e kupton që, pas kësaj që t’u hapa kësisoj, pasi t’u zbërtheva, do jem unë ai që do të të urrej me tërë forcën e shpirtit, qoftë edhe për arsyen e thjeshtë, që ti këto i dëgjove? Se robi, ja kështu si po bëj unë, vetëm një herë të vetme zbërthehet në jetën e tij! Dhe vetëm atëherë, kur është në gjendje jermi... e pas gjithë kësaj që dëgjove, ç’më rri këtu dhe m’i ngre nervat? Pse nuk ikën?
Por u ndodha para një rrethane mjaft të çuditshme.
Kam kohë që e kam bërë zakon t’i mendoj e t’i imagjinoj punët si në libra, të selitura nga një fantazi e nxehtë, ndaj nuk e kapa menjëherë këtë rrethanë. Dhe ndodhi ja se çfarë: Liza, në kulm e poshtëruar dhe e sikterisur siç ishte, kuptoi në atë që po më ndodhte shumë më tepër se ç’pandehja unë; dhe kuptoi atë që e kupton menjëherë çdo femër, kur dashuron sinqerisht. Liza e kuptoi që vetë unë isha njeri fatkeq.
Kjo krijesë e trembur dhe e lemeritur u shndërrua e tëra, fytyra i shprehu habi dhe keqardhje të madhe. Kur e quajta veten njeri të poshtër e të ndyrë, kur m’u rrëmbushën sytë, kur më përfshiu histeria, nëpër fytyrë i bredhëroi një ngërç. Bëri të ngrihej të më qetësonte; s’ia vuri veshin britmave dhe sokëllimave të mia prej zemërplasuri. Ajo sikur nuk i kishte dëgjuar fare. Brofi, m’i zgjati krahët që i dridheshin vrulltas... sikur m’u rrëkëllyen të përbrendshmet; e pashë i mahnitur. M’u hodh në qafë, dënesi. Edhe unë bashkë me të. Nuk më kishte ndodhur kurrë ndonjëherë!...
- Nuk më lënë... nuk mundem të jem i mirë...- mërmërita përmes dënesjeve.

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Vështroni, vështroni si bota është ftohur. Do kalojnë vitet, e me ta do arrijë vetmia e tretë, do arrijë pleqëria me paterica, e me të ankthi e dëshpërimi. Do zbehet bota juaj e mrekullueshme, do vdesë, do vyshken ëndrrat e tua e do bien, si gjethet e verdha nga pemët.....oh do jetë e trishtë të mbetesh vetëm, plotësisht i vetëm, e të mos kesh as diçka për të cilën të qash.... asgjë, absolutisht asgjë...sepse gjithçka që kam humbur, gjithë kjo, ishte asgjë, një zero me xhufkë, ishte veç një ëndërr!

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Me njerëzit mos u mërzit, për fyerjet mos u zemëro. Të ndjerit falja gjynahet, me zemër falja, pajtohu me të me gjithë shpirt. Njeriu, që pendohet, di të dojë. Ai që i do njerëzit, është njeri i Perëndisë. Me dashuri lahet gjithçka, shpëtohet gjithçka. Përderisa të fal unë, një mëkatar si ti, po Perëndia ?... Dashuria është një thesar aq i paçmuar, sa me të mund të blesh të gjithë botën, mund të shlyesh jo vetëm mëkatet e tua, por edhe të të tjerëve...

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

"I am a fool with a heart but no brains, and you are a fool with brains but no heart; and we’re both unhappy, and we both suffer."

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Ai 'Krim e Ndeshkim' eshte mrekullia vete

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Të gjithë ne jemi njerëz, jo taste pianoje. Asnjë nuk mund të na trajtojë si të ishim taste. Asnjë nuk mund të na prekë për të luajtur muzikën që u pëlqen.

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Nëse dëshironi me shpirt të njihni një njeri, atëherë nuk duhet të bëni kujdes për mënyrën se si qëndron në heshtje, si flet, si qan; as edhe nëse është shpirtëruar nga ide të mëdha. Asgjë nga të gjitha këto! - Shihni më mirë se si ai qesh.

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

“I swear to you gentlemen, that to be overly conscious is a sickness, a real, thorough sickness.”

Notes from Underground

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

_Unë dua të jetoj, dhe jetoj qoftë edhe në kundërshtim me logjikën e gjërave. Le të mos kem fort besim në rregullat e pranuara nga të gjithë, por më pëlqejnë gjethet e sapoçelura, e dua qiellin e kaltër; ndodh të më pëlqejë dikush pa ndonjë shkak. Më pëlqen heroizmi i njerëzve, tek i cili mbase nuk beson më prej kohësh.



_“O prapësi jetë! O natyrë njerëzore! Njeriu në botë bën jetë vetmitari, nga kjo i vjen e keqja! "A ka njeri të gjallë në stepë?" - thërret kreshniku rus. Edhe unë pas tij kështu ulërij, ndonëse kreshnik nuk jam, por askush nuk më përgjigjet. Thonë se dielli është ai që i jep jetë gjithësisë. Do të lindë dielli, kthejani sytë, shiheni mirë, ka pamje kufome! Gjithçka e vdekur është, ngado që të hedhësh sytë, vetëm kufoma sheh! Të tillë janë njerëzit, të rrethuar nga heshtja rrojnë! Kjo është toka! "Njerëz, duheni njeri-tjetrin!" - e kush e tha këtë? ا'zë qenka ky që therritka?



_E doja atë grua, por më duhet të shpjegohem lidhur me natyrën e ndjenjave të mia ndaj saj: e doja si do babai vajzën, as më shumë e as më pak. E them këtë sepse sa e sa herë e kam kapur veten me dëshirën për ta puthur në kokë apo në faqet e kuqe. Ndonëse kurrë nuk e bëja realitet dëshirën, duhet ta pranoj se s'do isha kundër ta puthja edhe në buzë, dhe jo vetëm në buzë, por t'i puthja dhëmbët, që i kishte aq të bukur, si gurë xhevahiri, kur qeshte. Dhe qeshte aq mrekullisht bukur e aq dendur. Ivan Matveiçi, kur donte ta përkëdhelte, e thërriste "e pakuptimta mahnitëse"; ishte një nofkë e gjetur si s'kishte më mirë, tejet e spikatur. Ishte nga ato që është bërë zakon të thirren " zonjëza-karamele", as më tepër e as më pak."
_Dostojevski-



Dostojevski_ Djajte

(Bisedë midis Kirillovit dhe Stavroginit)

- I doni fëmijët?
- Shumë. - iu përgjigj Kirillovi ftohtë.
- Pra, edhe jetën e doni?
- Po, e dua, e çë?
-Po të vendosni të vrisni veten si?
- Jeta është veç, kurse kjo është veç. Përse duhen marrë bashkë?Jeta është, kurse vdekja nuk është fare.
- Paskeni filluar të besoni në të përtejmen e përjetshme?
- Jo, jo në të përtejmen e përjetshme, por në të këtushmen e përjetshme. Vjen një çast që i arrin ato minuta dhe koha befas ndalet, nis përjetësia.
- Shpresoni se do t'i arrini këto minuta? .
-Po.
- Zor se është e mundur kjo në kohën tonë, - pa pikën e ironisë vuri në dukje Nikollai Vsevollodoviçi; e tha ngadalë dhe mendueshëm. - Në apokalips engjëlli përgjërohet, që kohë s’do të ketë më.
- E di. E saktë është; shkoqur dhe prerë është thënë. Kur me tërë qënien e vet njeriu do arrijë lumturinë, s'do të ketë më kohë, sepse ajo nuk duhet. Mendim shumë i drejtë.
- Po ku do ta fsheh?
- Askund. Koha nuk është gjësend, është ide. Do të shuhet në mendje.
- Rrokanisje të vjetra fitozofike, dakën e Mukës këndojnë të gjithë që nga fillimi i shekujve, - mërmëriti Stavrogini me një keqardhje që të ndillte krupë.
- Ashtu është. Po ato që nga fillimi i shekujve, asgjë tjetër! - ia mbështeti shqetësimin Kirillovi dhe sytë iu përshkënditën nga ky përqëndrim në këto fjalë ngadhnjimi.
- Po më dukeni si shumë i lumtur sonte. Kirillov?
- Po, shumë i lumtur jam, - ia ktheu ky si të ishte duke iu përgjigjur një pyetjeje fare të rëndomtë.
- Po ju s’latë gjëmë pa shqiptuar kundër Liputinit, para do kohe?
- Hm...tani s'e zabërhanis më. Atëherë s'e kisha ditur që isha i lumtur. Keni parë si bie gjethja nga druri?
- Kam parë.
- Pashë një këto ditë, të zverdhur, vende-vende jeshile, anët të thara. E mori era me vete. Kur isha dhjetë vjeç, mbyllja sytë dhe e përfytyroja gjethen: gjelbëroshe, të freskët, me damarë, të ndriçuar nga dielli. Kur i hapja, s’më besohej, ngaqë ndiesia kishte qenë e mrekullueshme. I mbyllja përsëri.
- Po më flisni me alegori?
- Jo...ç’ne! Për gjethen fola, për një gjethe. Gjethja është e mirë. اdo gjë është e mirë.
- اdo gjë?
- Po çdo gjë. Njeriu nuk është i lumtur, sepse nuk e di që është i lumtur; vetëm për këtë. Kjo është e gjitha, e gjitha! Ai që e mëson, menjëherë bëhet i lumtur, në çast. Ajo vjerra do vdesë, kurse vajza do rrojë, çdo gjë është mirë. Këtë e zbulova fare papritur.
- Po ata që vdesin urije? Po ata që do ta përdhosin dhe nëpërkëmbin vajzën, ata si, mirë?
- Mirë. Edhe ai që u thyen kokën të tjerëve për femijën, edhe ai që nuk ua thyen, mirë. اdo gjë është mirë. Mirë kanë të gjithë ata, që e dinë se çdo gjë është mirë. Po ta dinin që janë mirë, do të kishin mirë; por përderisa nuk e dinë që janë mirë, nuk do të kenë mirë. Ky dhe është kuptimi i asaj që ju thashë, s'ka tjetër!
- Po kur e paskeni mësuar që jeni i lumtur?
- Javën e shkuar, ditën e martë, jo, të mërkurën, sepse po gdhinte e mërkurë.
- E me ç'rast?
- S'më kujtohet. Ashtu kot. duke ecur nëpër dhomë... Kjo s'ka fare rëndësi. Orën e mbaj mend, ishte dy e tridhjetë e shtatë minuta.
- Në atë kuptim. që koha duhet të ndalet e thoni?
Kirillovi heshti.
- Ata janë jo të mirë. - ia filloi ai përsëri, - sepse nuk e dinë që janë të mirë. Kur ta mësojnë, as nuk do ta përdhosin e as nuk do ta nëpërkëmbin vajzën. Me ta marrë vesh që janë të mirë, do të bëhen menjëherë të mirë: duhet ta mësojnë këtë, që të gjithë.
- Ju e mësuat, pra jeni i mirë?
- Unë jam i mirë.
- Jam i njëmendje me ju për këtë që thoni, - mërmëriti zymtë Stavrogini.
- Ai që e mëson se që të gjithë janë të mirë, ky botën mbarë shterron.
- Kush e mësoi, u kryqëzua! - tha Nikollai Vsevollodoviçi.
- Do të vijë ndër ne, e ka emrin njerizot.
- Zotnjeri?
- Njerizot, në këtë dhe duket ndryshim.
- Ju e keni ndezur kandilen?
- Po, unë.
-I besoni Zotit?
- Plaka do që të jetë ndezur... Sot qe e zënë me punë, - nëpërdhëmbi Kirillovi.
- Po ju vetë i faleni Zotit?
- Unë i falem gjithçkaje. E shihni atë merimangën që po end në qoshe? Unë atë e shoh dhe i jam falënderues që ajo end.
Ju përshkëditën rishtas sytë. Stavrogini kishte kohë që e shihte i përqëndruar, dhe po ia hetonte i vrenjtur dhe përçmues mendimet e veshura në fjalë, veç ama kurrëfarë grimase tallëse apo nënçmimi nuk kishte në atë shikimin e tij.
- Vë bast që, kur të vijë herën tjetër. do më molloisni për besimin te Zoti. - mermëriti. duke u çuar dhe duke marrë cilindrin.
- E pse? - nguli këmbë ta dinte Kirillovi.
- Sepse ju. po ta mësoni që i besoni Zotit. atëherë do t'i besonit; por, meqë këtë s'e keni mësuar, nuk i besoni. - i foli me shpoti Nikoiiai Vsevollodoviçi.
- Po kjo. ç'na qenka? - e pyeti mendueshëm Kiritiovi. - Sikur e zmadhuat ca mendimin që ju shpreha! Një shaka mondane kjo juaja. Mos e harroni vendin që keni patur në jetën time, Stavrogin.
- Lamtumirë. Kirillov.
- Ku do të dilni në këtë natë?
- Mos harroni porosinë për nesër.
- Nuk e harroj jo. Do çohem herët, në ora nëntë do jem atje. Në e fiksofsha orën, më del patjetër gjumi.
- Seç keni disa veti të mrekullueshme ju, - i tha Nikollai Vsevollodoviçi, duke ia pikasur zbehtinë që ia kishte mbuluar fytyrën.
- Po dal të mbyll portën.
- Mos u bëni merak, e mbyll Shatovi.
- E... Shatovi... Po mirë. Atëherë, lamtumirë.

23 shprehje brilante nga Fjodor Dostojevski, që do jua çlirojnë mendjen


Fjodor Dostojevski është një prej shkrimtarëve më të famshëm në letërsinë botërore. Veprat e tij madhështore ngrejnë mjeshtërisht pikëpyetje mbi tema të rëndësishme të jetës dhe vdekjes.

Më poshtë janë thëniet më të urta të këtij shkrimtari. Me siguri do të ofrojnë shumë “ushqim për mendjen”.

-Duhet ta duash jetën, më shumë se sa vetë kuptimin e jetës.
-Hedhja e një hapi të ri, nxjerrja nga goja e një fjale të re. Këto janë gjërat të cilave njerëzit u druhen më shumë.
-Në mendjen e gjithësecilit prej nesh ka një kufi, përtej të cilit është e rrezikshme të shkosh. Pasi e ke kaluar atë kufi, është e pamudnur të kthehesh mbrapa.
-Lumturia nuk qëndron në vetë lumturinë, por në arritjen e saj.
-Kur ndaloni së lexuari libra, ju pushoni së menduari.
-Liria nuk gjendet në kufizimin, por në kontrollin e vetvetes.
-Lumturia nuk vjen nga rehatitë tokësore, por fitohet përmes vuajtjes.
-Në një zemër që dashuron vërtetë, ose xhelozia vret dashurinë, ose dashuria vret xhelozinë.
-Nuk duhet shumë për të shkatërruar një person. Gjithë sa do ju duhet të bëni është ta bindni se puna që ai bën është krejt e padobishme dhe e pakuptimtë.
-Heshtja është gjithmonë e bukur, dhe një person i heshtur është gjithmonë më i bukur se një që flet.
-Një person mund të jetë i mencur, por që të veprojë mencurisht, vetëm inteligjenca nuk mjafton.
-Kurrë nuk do të mbërrini në destinacionin tuaj, në qoftë se ndaleni dhe qëlloni me gur çdo qen që leh.
-Unë dua të flas për çdo gjë me të paktën një person, ashtu si unë flas për gjërat, me veten time.
-ثshtë e pabesueshme se çfarë mund të bëjë vetëm një rreze dielli, për shpirtin tënd.
-Njeriu duhet të flasë hapur me të tjerët, në një mënyrë që zbulon mendimet e veta të brendshme përmes fytyrës së tij, që zbulon hallet e tij, direkt përmes fjalëve. Një fjalë e thënë me bindje, me sinqeritet të plotë dhe pa hezitim, ndërkohë që e sheh tjetrin në sy, ka më shumë kuptim se dhjetëra faqe nga një libër.
-Pa një objektiv në jetë, njeriu ndihet i mbytur.
-Shpirti shërohet duke ndenjur me fëmijë.
-Edhe një njeri që i ka duart e lidhura mund të bëjë shumë mirë, nëse do.
-Bukuria do ta shpëtojë botën.
-Njerëzit flasin ndonjëherë me një mizori kafshërore, por kjo është një padrejtësi e madhe dhe fyerje për kafshët; një kafshë nuk mund të jetë aq mizore sa një njeri, kaq artistikisht mizore.
-Të rriturit nuk e dinë që një fëmijë mund të japë këshilla jashtëzakonisht të mira, edhe në rastet më të vështira.
-Mos e mbushni kujtesën tuaj me të gjitha herët që jeni ndjerë të fyer; mund të përfundoni duke mos lënë asnjë hapësirë për momentet e mrekullueshme që keni përjetuar.
-Një njeri, i cili e di se si të përqafojë një tjetër, është një njeri i mirë. /bota.al

Didi said:

Titulli: Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky

Krim dhe Ndëshkim


f. 244-245

Click to expand...

ky liber eshte thjesht i mrekullueshem, sic eshte c'do liber i Dostoyevsky!

Dhëmbshuria është ligji më i lartë i ekzistencës nerëzore.
F. Dostoyevsky

Shpirti i njeriut matet me atë se sa dhimbje mund të durojë.
F. Dostoyevsky