Një e treta e popullsisë e ka braktisur Shqipërinë që nga viti 1991. Që nga kjo kohë, ka pasur disa valë emigrimesh. E fundit, 2014-2015, u konsiderua si emigrimi ‘modern’. Shkaku kryesor, papunësia, por edhe shpresa për një të ardhme më të mirë
Qysh herët, Shqipëria është dalluar për lëvizjet e forta të emigracionit, përjashtuar periudhën komuniste.
Në dekadën e fundit të shekullit të 20 (1991-2000) vala masive e emigracionit kishte si destinacion Italinë dhe Greqinë dhe ndodhi për shkak të dy faktorëve kryesorë: kolapsit të regjimit komunist dhe kriza e firmave piramidale në mars 1997.
Por, ajo çka ndodhi në periudhën 2014-2015 (azilkërkimi në një nga vendet e BE-së, si Gjermania, Belgjika, Franca etj.), sipas ekspertëve u konsiderua një tejkalim i karakteristikave ‘normale’ që e kishin shoqëruar fenomenin. Ata që emigruan ishin kryesisht të rinj, në kërkim të mundësive më të mira për studim, punë e mirëqenie. Një skuadër profesionale e përbërë nga studiues të Cooperation and Development Institute (CDI) / ShtetiWeb, e mbështetur nga zyra e Tiranës e Hanns-Seidel Foundation (HSF) ka realizuar një studim të detajuar mbi sjelljen emigratore të shqiptarëve në Gjermani në periudhën 2014-2016, si pjesë e serisë së Procesit të Berlinit, për çështjet e migracionit.
Në të u përcaktuan se kjo lëvizje emigratore u dallua për shkak të elementëve shtytës dhe tërheqës, që ishin: mjedisi i vështirë social-ekonomik dhe mundësitë e mëdha që ofronte Gjermania. Amplituda e lëvizjeve u ndikua nga mungesa e informacionit, por edhe nga interesa kriminale. Sipas të dhënave zyrtare nga Ministria e Brendshme e Shqipërisë, mbi 20,300 shqiptarë u riatdhesuan për shkak të shkeljes së rregullave të lëvizjes në vendet e Bashkimit Europian.
“Shqipëria nuk i përket së ashtuquajturës ‘Rruga e Ballkanit Perëndimor’ të refugjatëve të luftës apo azilkërkuesve të tjerë. Edhe pas mbylljes së atij korridori, vendi nuk rezultoi një alternativë kalimi për emigrantët e Lindjes së Mesme apo nga Afrika. Por, veçanërisht në 2015-n, Shqipëria u vendos në vëmendjen e ndërkombëtarëve për shkak se u bë një nga vendet me origjinë nga Ballkani që kërkuan të emigronin në mënyrë të paligjshme, veçanërisht në Gjermani. Në atë kohë, më shumë se 40% e të gjithë azilkërkuesve të regjistruar ishin nga Ballkani. Shqipëria dhe Kosova zinin vendin e parë dhe të dytë, ndërsa emigrantët nga Siria të tretin. Vetëm 2.6% e aplikantëve për azil në Gjermani të moshës nga 18 – 35 vjeç u pranuan nga institucionet gjermane.
Bashkimi Europian e përcaktoi Shqipërinë në vitin 2015, si një vend të sigurt dhe si rrjedhim, azili ekonomik nuk mund të pranohej.
Arsyeja kryesore se përse qytetarët shqiptarë lanë vendin e tyre kishte të bënte me papunësinë e lartë, pagat e ulëta, por edhe përfitimet sociale që parashikonin në të tilla raste autoritetet gjermane.
Në fakt, çështja e të ashtuquajturit ‘emigracion i varfërisë’ ka qenë pjesë e rëndësishme e diskutimeve të atij që njihet si Procesi i Berlinit gjatë Samitit të Vjenës (2015) dhe atij të Berlinit (2016). Ky studim elaboron në mënyrë të detajuar fenomenin e emigracionit shqiptar në Gjermani edhe nën optikën e këtij procesi. Ai u realizua brenda periudhës prill-tetor 2016.
Dr. Klaus Fiesinger, drejtues për Europën Juglindore i
Hanns Seidel Foundation, thotë se qëllimi i hartimit të tij nuk ishte vetëm njohja e fenomenit dhe trajtimi, por edhe fakti se ndryshimi i tij është një proces i gjatë që do të kërkojë shumë punë, durim dhe kapacitete.
Papunësia e lartë i shtyn shqiptarët të emigrojnë
Rreth 1.5-2 milionë shqiptarë gjenden si emigrantë jashtë, kryesisht në: Greqi (0.5-0.6 mln), Itali (0.5-0.6 mln) dhe SHBA (0.1 mln), etj.
Por, cilat janë arsyet kryesore që i shtynë shqiptarët të kërkonin azil në vendet e BE-së, veçanërisht në Gjermani.
Studimi ka nxjerrë në pah se faktorët ishin si shtytës, ashtu edhe tërheqës.
Në përgjithësi, të rinjtë mendonin se ishte e mundur që të mund të ndërtohej një familje e re, të jetohej me një standard jete pa pasur nevojë për shumë të ardhura.
Ata besonin se kjo nuk ishte e mundur në kushtet e Shqipërisë me atë çfarë parashikonin që të bënin. Ndaj vendosën që të ikin.
Papunësia, punësimi rastësor, të ardhurat e pakta për të paktën një prej partnerëve e detyronte një familje që të largohej.
Kushtet e jetesës, gjithashtu, konsiderohen si një faktor nxitës. Një grua ankohej se familja e saj nuk jetonte në një shtëpi siç duhej, duke qenë se nuk kishin të ardhura për ta përballuar.
Performanca e ekonomisë dhe rënia e kërkesës për punë në periudhën e emigrimit në Gjermani (2014-2015) ishte një nga shkaqet kryesore të cituara edhe nga ata persona, të cilët kishin një profesion ose drejtonin një biznes.
Një grua tha: “Unë punoja si rrobaqepëse dhe kisha një dyqan të vogël, por në atë periudhë nuk kisha shumë punë, ndërsa burri kishte një piceri, por fitimet nuk na mjaftonin për të mbajtur fëmijët. Ajo tha se bashkëshorti i saj i përkiste komunitetit rom dhe se kishin dëgjuar se ishte e lehtë që të emigroje në Gjermani dhe të përfitoje azil.
Një jetë më e mirë dhe dëshira për aventurë, gjithashtu ishin disa nga shkaqet që i bënin njerëzit të merrnin vendimin për të lënë vendin.
“Që kur isha fëmijë kisha ëndërruar që të shkoja në Gjermani dhe të punoja si mekanik makinash, duke qenë se njihet zhvillimi që ka industria e makinave. Kisha njerëz të njohur në Gjermani dhe kjo ishte një arsye më shumë për të shkuar atje”.
Një tjetër faktor shtytës i vërejtur ishte siguria e jetës.
“…Arsyeja kryesore përse vendosa të shkoja në Gjermani ishte se ndihesha i pasigurt në vendin tim. Në vitin 2005, vëllai im u përfshi në një konflikt me disa persona të cilët qëlluan me armë në drejtim të shtëpisë sime në mes të natës. Në atë kohë mund të ishim vrarë, por për fat plumbat nuk prekën asnjë familjar që ishte në shtëpi. Personi që na qëlloi u dënua me 10 vjet, por tani ai është jashtë. Ne ende nuk ndihemi të sigurt. Një tjetër arsye se përse u larguam nga Shqipëria ishte edhe situata ekonomike…”.
Të intervistuarit thanë se në atë kohë, mediat luajtën një rol të rëndësishëm në nxitjen e këtij fenomeni.
Një kërkim në Google mbi ‘kriteret për të emigruar në Gjermani’ dha 587,000 rezultate duke nxjerrë në pah mbulimin e çështjes nga ana e medias.
Në të diskutohej se Gjermania ishte duke kërkuar krah pune të kualifikuar, për shkak të pakësimit të burimeve njerëzore nga lindjet e pakta. Kjo u përforcua edhe nga autoritetet gjermane, të cilat deklaruan se do t’u siguronin punësim dhe strehim. Duhet të theksohet që të gjithë ata që u larguan tentonin të punësoheshin dhe jo të jetonin përmes skemave të mbrojtjes sociale.