Kresha
A pretty face can never trick me
Sot ndodh në këtë Qytet të Shenjtë, është shumë lehtë të arrijmë në përfundim në atë se çfarë ndikimi civilizues ai ka në të gjitha principet që janë aktuale kur kihet parasysh çështja e të drejtave të njeriut.
Aplikimi i Deklaratës mbi të Drejtat e Njeriut në periudhën e kalifëve të drejtë: "Kush dhunon të drejtat e të krishterëve dhe hebrenjve, apo i mundon me atë çka ata nuk mund të durojnë dhe rezistojnë, unë do t'i jem kundërshtarë në Ditën e Gjykimit".
Pas Muhammedit a.s. pasardhësit e tij në të njëjtën mënyrë silleshin ndaj jomuslimanëve duke u mbështetur në atë çka udhëheqësi dhe shëmbëlltyra e tyre kishte bërë marrëveshje. Ata në gjithçka vazhduan ta zbatojnë atë që Muhammedi a.s. ishte pajtuar me jomuslimanët.
Shkrimi dhe shpirti i dokumentit medinas, i vërtetuar gjatë fjalimit në Arafat, ishte prezentë edhe atëherë kur muslimanët mbetën pa praninë fizike të Muhammedit a.s. autoritetit të paprekshëm. Kjo në mënyrë të veçantë vjen në shprehje gjatë udhëheqjes së katër kalifëve, si pasardhës të Muhammedit a.s.: Ebu Bekrit, Omerit, Othmanit, dhe Aliut r.a.
Marrëveshja me krishterët e Ebu Nexhrenit ishte pa kurrfarë dyshimi pohim i asaj qe theksuam më sipër. Por, krahas vërtetimit të dokumentave të proklamuara të cilët trajtojnë pozitën dhe çështjet e të drejtave të jomuslimanëve, në varësi të situatës në të cilën ndodheshin, si dhe për shkak të faktit se në kohën e tyre, sidomos në kohën e kalifit Omer, shteti islam u zgjerua shumë, gjithashtu janë disa dokumente në lidhje me këtë problematikë.
Përveç në tituj, apo në zgjidhjen e ndonjë çështjeje e cila nuk ishte aktuale para rolit të tyre politik si kalif, nuk kishte ndonjë ndryshim themelorë në mes atyre dokumenteve dhe rezolutave të reja dhe atyre që ekzistonin më parë.
Kalifi i parë Ebu Bekri r.a. duke e përcjellur komandantin e ushtrisë Jezid ibn Ebu Sufjan, të cilit i ishte besuar ndalja e bizantinëve në Siri, e urdhëroi duke i thënë:
"Të urdhëroj t'iu përmbahesh këtyre parimeve:
1. Mos vrit gra, fëmijë dhe pleq;
2. Mos prit palma dhe drunj dhe perime;
3. Mos digj të mbjellat;
4. Mos shkatërro asgjë që është duke u rrëzuar;
5. Mos therë bagëtinë, vetëm aq sa të nevojitet për ushtrinë;
6. Mos u bën qyqar;
7. Mos e tejkalo kufirin as në luftë as në fitore;
8. Do të gjesh njerëz të cilët thonë se vullnetarisht janë mbyllur në vetmi. Mos i zemëro ata, por lëri të qetë;
Spiunët dhe ndërsyesit në luftë nuk duhet të kursehen!"
Omer ibn Hatabi (i cili u zgjodh kalif në vitin 635) pas çlirimit të Egjiptit i dërgoi një letër mëkëmbësit të tij Amr ibn El-As, i cili e çliroi këtë vend, ku mes tjerash e paralajmëron:
"Në Egjipt me ty gjenden edhe të mbrojturit (dhimijtë) e shtetit islam!
Muhammedi a.s. na ka urdhëruar të sillemi mirë ndaj tyre.
Nga thëniet e Muhammedit a.s. është kjo: "Kush dhunon të drejtat e të krishterëve dhe hebrenjve, apo i mundon me atë çka ata nuk mund të durojnë dhe rezistojnë, unë do t'i jem kundërshtarë në Ditën e Gjykimit".
O Amr! Ruaju që Muhammedi a. të mos jetë kundërshtari yt në Ditën e Gjykimit, sepse ai që e akuzon Muhammedin a.s. do ta humb gjyqin (procesin)!"
Katër kalifët e parë, si dhe të gjithë besimtarët e sinqertë, janë munduar që me përpikmëri të ndjekin udhëzimet e Muhammedit a.s. si dhe të kryejnë të gjitha urdhrat e tij dhe t'i kthejnë në vepra të gjitha obligimet dhe dekretet. Gjithsesi këtu është fshehtësia e të vepruarit të katër kalifëve ndaj nënshtetasve të tyre jo muslimanë. Fakti që ata ishin prezent kur ishte shkruar dokumenti medinas flet në favor të ndikimit real dhe reflektimit të këtij dokumenti në të gjitha dokumentet tjera të ngjashme të cilët u aktualizuan më vonë.
Dokumenti i Omerit (Uhdetul-Umerije)
Kalifi i dytë i cili erdhi pas Ebu Bekrit dhe mori rolin e udhëheqjes së shtetit islam, Omer ibn Hatab, është njëri nga më meritorët që shpirti i dokumentit medinas arriti deri në Jerusalem, qytet i shenjtë që për të akoma sot e kësaj dite pretendojnë të krishterët, hebrenjtë dhe muslimanët. Ushtria muslimane në kohën e Omerit r.a. hyri në Jerusalem. Patriarku krishterë Sofronijus insistoi që kalifi Omer personalisht të vijë në këtë qytet të shenjtë, dhe me këtë kishte për qëllim vetëm atij t'ia dorëzoj çelësat e kryeqytetit të tri religjioneve. Atëherë mes atyre të dyve, si përfaqësues të anëve u arrit një marrëveshje,e cila në çdo gjë, përveç në vëllim, ishte vazhdimësi e dokumentit medinas, kjo marrëveshje quhej Dokumenti i Omerit (Uhdetul-Umerije):
Teksti i dokumentit të Omerit:
"Me emrin e Allahut të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit!
Ky është dokument i robit të Zotit Omerit, Prijësit të besimtarëve, që u dedikohet banorëve të Jerusalemit:
Të drejtat e qytetarëve të Jerusalemit:
- U sigurohet jeta dhe pasuria e tyre;
- U jepet siguri kishave dhe kryqeve;
- Të ndihmohen të pafuqishmit dhe të dobëtit;
- Askush nga besimtarët e besimeve tjera nuk do të vendoset në faltoret e tyre;
- Askush nuk guxon t'i kufizoj dhe t'i shkatërroj, e as t'i largoj skulpturat e tyre; dhe
- Nuk guxon askush t'i detyroj që ata ta ndërrojnë fenë e tyre."
Me insistimin e vet banorëve të Jerusalemit, në dokument është vendosur edhe një nen i pazakontë, që për rastin e tyre ishte produkt i rrethanave reale të cilat mbretëronin në atë kohë i cili nen thotë:
- "Asnjë nga hebrenjtë pa dëshirën e tyre nuk do të shpërngulet nga Jerusalemi." -
Ky nen qartazi ishte pasojë e përleshjeve krishtero-hebreje që ekzistonin që më parë Jerusalem, para ardhjes së muslimanëve, sepse raporti i muslimanëve ndaj hebrenjve na jep të drejt të themi se muslimanët nuk kanë insistuar në këtë, por kjo ishte pasojë e kërkesës nga ana e të krishterëve.
Obligimet e banorëve të Jerusalemit:
- Duhet të japin xhizjen siç e japin jomuslimanët në pjesët tjera të shtetit islam;
- Nga rrethi i tyre t'i largojnë bizantinët (që atëherë ishin në luftë me muslimanët);
- Nëse ata personalisht (banorët e Jerusalemit) dëshirojnë të shpërngulen, do të kenë siguri për veten dhe familjen e tyre gjatë shpërnguljes deri në vendin e sigurt për ta;
- Nëse dëshirojnë të mbeten, do të kenë mbrojtjen e shtetit islam për veten, familjen dhe pasurinë e tyre; dhe:
- Ata që mbeten do të paguajnë xhizjen;
Shkrimi i më sipër është i garantuar nga Zotit dhe i Dërguari i tij, ndërsa i obliguar për realizimin e kësaj është zëvendësi i të Dërguarit dhe Prijësi i besimtarëve, deri sa banorët e Jerusalemit duhet të japin xhizjen ashtu siç janë marrë vesh.
Dëshmitarët e kësaj marrëveshjeje janë:
Halid ibn Velidi, Amr ibn Asi, Abdurahman ibn Avfi dhe Muavi ibn Ebi Sufjani."
Gjithsesi duke pasur para vetes këtë dokument, njeriu nuk mund të mos jetë i impresionuar kur ka në mëndje vendosmërinë e përfaqësuesve të vërtet të Islamit dhe të filloj të ndjek diturinë burimore islame.
Duke krahasuar këtë dokument dhe situatë, e cila ishte pasojë e shkrimit të tij, me atë çka sot ndodh në këtë Qytet të Shenjtë, është shumë lehtë të arrijmë në përfundim në atë se çfarë ndikimi civilizues ai ka në të gjitha principet që janë aktuale kur kihet parasysh çështja e të drejtave të njeriut. Forca e këtij dokumenti nuk është vetëm në përmbajtjen e tij, por mbi të gjitha në vendosmërinë e atyre që ishin të obliguar për implementimin e tij.
Kur në vitin 1917 Jerusalemin e okupojnë anglezët, mareshali Allanby deklaroi se u jep liri fetare të gjithë njerëzve, duke marrë si shembull Omerin e Madh./breziiri/
Përktheu: Arsim Dauti
Aplikimi i Deklaratës mbi të Drejtat e Njeriut në periudhën e kalifëve të drejtë: "Kush dhunon të drejtat e të krishterëve dhe hebrenjve, apo i mundon me atë çka ata nuk mund të durojnë dhe rezistojnë, unë do t'i jem kundërshtarë në Ditën e Gjykimit".
Pas Muhammedit a.s. pasardhësit e tij në të njëjtën mënyrë silleshin ndaj jomuslimanëve duke u mbështetur në atë çka udhëheqësi dhe shëmbëlltyra e tyre kishte bërë marrëveshje. Ata në gjithçka vazhduan ta zbatojnë atë që Muhammedi a.s. ishte pajtuar me jomuslimanët.
Shkrimi dhe shpirti i dokumentit medinas, i vërtetuar gjatë fjalimit në Arafat, ishte prezentë edhe atëherë kur muslimanët mbetën pa praninë fizike të Muhammedit a.s. autoritetit të paprekshëm. Kjo në mënyrë të veçantë vjen në shprehje gjatë udhëheqjes së katër kalifëve, si pasardhës të Muhammedit a.s.: Ebu Bekrit, Omerit, Othmanit, dhe Aliut r.a.
Marrëveshja me krishterët e Ebu Nexhrenit ishte pa kurrfarë dyshimi pohim i asaj qe theksuam më sipër. Por, krahas vërtetimit të dokumentave të proklamuara të cilët trajtojnë pozitën dhe çështjet e të drejtave të jomuslimanëve, në varësi të situatës në të cilën ndodheshin, si dhe për shkak të faktit se në kohën e tyre, sidomos në kohën e kalifit Omer, shteti islam u zgjerua shumë, gjithashtu janë disa dokumente në lidhje me këtë problematikë.
Përveç në tituj, apo në zgjidhjen e ndonjë çështjeje e cila nuk ishte aktuale para rolit të tyre politik si kalif, nuk kishte ndonjë ndryshim themelorë në mes atyre dokumenteve dhe rezolutave të reja dhe atyre që ekzistonin më parë.
Kalifi i parë Ebu Bekri r.a. duke e përcjellur komandantin e ushtrisë Jezid ibn Ebu Sufjan, të cilit i ishte besuar ndalja e bizantinëve në Siri, e urdhëroi duke i thënë:
"Të urdhëroj t'iu përmbahesh këtyre parimeve:
1. Mos vrit gra, fëmijë dhe pleq;
2. Mos prit palma dhe drunj dhe perime;
3. Mos digj të mbjellat;
4. Mos shkatërro asgjë që është duke u rrëzuar;
5. Mos therë bagëtinë, vetëm aq sa të nevojitet për ushtrinë;
6. Mos u bën qyqar;
7. Mos e tejkalo kufirin as në luftë as në fitore;
8. Do të gjesh njerëz të cilët thonë se vullnetarisht janë mbyllur në vetmi. Mos i zemëro ata, por lëri të qetë;
Spiunët dhe ndërsyesit në luftë nuk duhet të kursehen!"
Omer ibn Hatabi (i cili u zgjodh kalif në vitin 635) pas çlirimit të Egjiptit i dërgoi një letër mëkëmbësit të tij Amr ibn El-As, i cili e çliroi këtë vend, ku mes tjerash e paralajmëron:
"Në Egjipt me ty gjenden edhe të mbrojturit (dhimijtë) e shtetit islam!
Muhammedi a.s. na ka urdhëruar të sillemi mirë ndaj tyre.
Nga thëniet e Muhammedit a.s. është kjo: "Kush dhunon të drejtat e të krishterëve dhe hebrenjve, apo i mundon me atë çka ata nuk mund të durojnë dhe rezistojnë, unë do t'i jem kundërshtarë në Ditën e Gjykimit".
O Amr! Ruaju që Muhammedi a. të mos jetë kundërshtari yt në Ditën e Gjykimit, sepse ai që e akuzon Muhammedin a.s. do ta humb gjyqin (procesin)!"
Katër kalifët e parë, si dhe të gjithë besimtarët e sinqertë, janë munduar që me përpikmëri të ndjekin udhëzimet e Muhammedit a.s. si dhe të kryejnë të gjitha urdhrat e tij dhe t'i kthejnë në vepra të gjitha obligimet dhe dekretet. Gjithsesi këtu është fshehtësia e të vepruarit të katër kalifëve ndaj nënshtetasve të tyre jo muslimanë. Fakti që ata ishin prezent kur ishte shkruar dokumenti medinas flet në favor të ndikimit real dhe reflektimit të këtij dokumenti në të gjitha dokumentet tjera të ngjashme të cilët u aktualizuan më vonë.
Dokumenti i Omerit (Uhdetul-Umerije)
Kalifi i dytë i cili erdhi pas Ebu Bekrit dhe mori rolin e udhëheqjes së shtetit islam, Omer ibn Hatab, është njëri nga më meritorët që shpirti i dokumentit medinas arriti deri në Jerusalem, qytet i shenjtë që për të akoma sot e kësaj dite pretendojnë të krishterët, hebrenjtë dhe muslimanët. Ushtria muslimane në kohën e Omerit r.a. hyri në Jerusalem. Patriarku krishterë Sofronijus insistoi që kalifi Omer personalisht të vijë në këtë qytet të shenjtë, dhe me këtë kishte për qëllim vetëm atij t'ia dorëzoj çelësat e kryeqytetit të tri religjioneve. Atëherë mes atyre të dyve, si përfaqësues të anëve u arrit një marrëveshje,e cila në çdo gjë, përveç në vëllim, ishte vazhdimësi e dokumentit medinas, kjo marrëveshje quhej Dokumenti i Omerit (Uhdetul-Umerije):
Teksti i dokumentit të Omerit:
"Me emrin e Allahut të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit!
Ky është dokument i robit të Zotit Omerit, Prijësit të besimtarëve, që u dedikohet banorëve të Jerusalemit:
Të drejtat e qytetarëve të Jerusalemit:
- U sigurohet jeta dhe pasuria e tyre;
- U jepet siguri kishave dhe kryqeve;
- Të ndihmohen të pafuqishmit dhe të dobëtit;
- Askush nga besimtarët e besimeve tjera nuk do të vendoset në faltoret e tyre;
- Askush nuk guxon t'i kufizoj dhe t'i shkatërroj, e as t'i largoj skulpturat e tyre; dhe
- Nuk guxon askush t'i detyroj që ata ta ndërrojnë fenë e tyre."
Me insistimin e vet banorëve të Jerusalemit, në dokument është vendosur edhe një nen i pazakontë, që për rastin e tyre ishte produkt i rrethanave reale të cilat mbretëronin në atë kohë i cili nen thotë:
- "Asnjë nga hebrenjtë pa dëshirën e tyre nuk do të shpërngulet nga Jerusalemi." -
Ky nen qartazi ishte pasojë e përleshjeve krishtero-hebreje që ekzistonin që më parë Jerusalem, para ardhjes së muslimanëve, sepse raporti i muslimanëve ndaj hebrenjve na jep të drejt të themi se muslimanët nuk kanë insistuar në këtë, por kjo ishte pasojë e kërkesës nga ana e të krishterëve.
Obligimet e banorëve të Jerusalemit:
- Duhet të japin xhizjen siç e japin jomuslimanët në pjesët tjera të shtetit islam;
- Nga rrethi i tyre t'i largojnë bizantinët (që atëherë ishin në luftë me muslimanët);
- Nëse ata personalisht (banorët e Jerusalemit) dëshirojnë të shpërngulen, do të kenë siguri për veten dhe familjen e tyre gjatë shpërnguljes deri në vendin e sigurt për ta;
- Nëse dëshirojnë të mbeten, do të kenë mbrojtjen e shtetit islam për veten, familjen dhe pasurinë e tyre; dhe:
- Ata që mbeten do të paguajnë xhizjen;
Shkrimi i më sipër është i garantuar nga Zotit dhe i Dërguari i tij, ndërsa i obliguar për realizimin e kësaj është zëvendësi i të Dërguarit dhe Prijësi i besimtarëve, deri sa banorët e Jerusalemit duhet të japin xhizjen ashtu siç janë marrë vesh.
Dëshmitarët e kësaj marrëveshjeje janë:
Halid ibn Velidi, Amr ibn Asi, Abdurahman ibn Avfi dhe Muavi ibn Ebi Sufjani."
Gjithsesi duke pasur para vetes këtë dokument, njeriu nuk mund të mos jetë i impresionuar kur ka në mëndje vendosmërinë e përfaqësuesve të vërtet të Islamit dhe të filloj të ndjek diturinë burimore islame.
Duke krahasuar këtë dokument dhe situatë, e cila ishte pasojë e shkrimit të tij, me atë çka sot ndodh në këtë Qytet të Shenjtë, është shumë lehtë të arrijmë në përfundim në atë se çfarë ndikimi civilizues ai ka në të gjitha principet që janë aktuale kur kihet parasysh çështja e të drejtave të njeriut. Forca e këtij dokumenti nuk është vetëm në përmbajtjen e tij, por mbi të gjitha në vendosmërinë e atyre që ishin të obliguar për implementimin e tij.
Kur në vitin 1917 Jerusalemin e okupojnë anglezët, mareshali Allanby deklaroi se u jep liri fetare të gjithë njerëzve, duke marrë si shembull Omerin e Madh./breziiri/
Përktheu: Arsim Dauti
