Tabuja e prindit- Si i shenoni emrat e prinderve ne telefon ?

Tabuja e prindit
Një “hulumtim” në celularët e adoleshentëve. اfarë simbolizojnë nofkat e panumërta me të cilat fëmijët emërojnë prindërit në celularët e tyre. Kalimi nga “plaku” dhe “plaka” tek nominimi i prindërve me emra si “Hitleri” apo rrethanorë si “Ku je”.

Një transformim brezash, që nuk është thjesht një lojë. Flasin sociologët dhe gjuhëtarët e SH2

Kur i përdorim emrat e farefisnisë, si nënë, baba, motër, nip, teze etj., vetvetiu konfirmojmë marrëdhënie gjaku ose afrie me personin përkatës; çka sjell me vete edhe detyrime etike – sepse kur e quan tjetrin baba, ia njeh edhe autoritetin që ka mbi ty. Për këtë arsye adoleshentët e kanë gjithnjë e më të vështirë t’u drejtohen prindërve si babi dhe mami, ose t’i quajnë ashtu në bisedat mes tyre. Një fjalë si babi e bën përdoruesin të ndihet fëmijë, sepse njëfarësoj vetëm fëmija mund të thotë të atit babi; prandaj mënjanimi i kësaj fjale nga përdorimi shërben shpesh si hap vendimtar drejt emancipimit, ose krijimit të personalitetit.

Këtu ka dy aspekte që nuk duhen ngatërruar – emri që përdorim për t’iu drejtuar prindit në bisedë me të, dhe emri me të cilin e quajmë prindin, në biseda me moshatarët. Unë mbaj mend që, kur fillova të ndiej se po shkëputesha prej fëmijërisë, kalova një periudhë të gjatë, me vite të tëra, pa iu drejtuar tim eti me ndonjë emër, si për t’i përkujtuar se nuk isha më i njëjtë me fëmijën që, deri dje, i drejtohej si babi.

Përndryshe, në shoqërinë time prindërit ishin rregullisht plaku dhe plaka për të gjithë ne; zakonisht të ndjekur nga një pronor: plaku im, plaka jote e kështu me radhë, thuajse mosha e madhe që u uronim këtyre pleqve do ta relativizonte disi pushtetin e tyre ndaj nesh. Në rrethin tim shoqëror, ata që u drejtoheshin nënave me emër ishin gjithnjë më të shumtë se ata që me emër u drejtoheshin baballarëve, ose të dy prindërve – tjetër shenjë e hierarkive brenda familjes, edhe pse kjo do trajtuar veçmas.

Adoleshenti kërkon doemos shkas për t’u rebeluar, sepse në rebelim e njeh dhe e pranon vetveten. Deri dje mishërim i padiskutuar i autoritetit, prindërit vijnë e shërbejnë tani si objekt i këtij rebelimi, i cili në thelb nis me tabunë e emrit, gjithnjë e dyanshme – meqë edhe prindërve vetë zakonisht nuk u pëlqen t’i thërrasësh me emrat e tyre të përveçëm, meqë e ndiejnë veten ngrohtë brenda rolit tradicional. Kjo lojë shmangiesh të ndërsjella jo vetëm inskenon një konflikt të pashmangshëm brezash dhe vështirësinë për të komunikuar, por edhe ndihmon për ta zgjidhur disi konfliktin. Duke refuzuar t’u drejtohet prindërve me babi dhe mami, adoleshenti kërkon veç ta pezullojë rendin e sendeve, për t’u përgatitur për hapa të mëtejshme drejt pavarësimit.

Rebelimi brenda familjes, gjithnjë i nuancuar dhe ndonjëherë edhe i sanksionuar me marrëveshje mes palëve, merret rregullisht për i mirëqenë në shoqëri moshatarësh, sidomos mes djemsh, të cilët e vuajnë më tepër zgjedhjen e autoritetit. Shokët presin prej teje që të ngresh krye, sepse tek ti gjejnë një imazh të thjeshtuar të vetes, ose mundësinë për ta realizuar dëshirën difuze për mëvetësi. Në vajzat ndeshet ndonjëherë e kundërta – ose këmbëngulja për ta ruajtur statusin e privilegjuar të fëmijës, duke i quajtur prindërit me gjithfarë emrash përkëdhelës, si mamina, mëma, mamushi etj.
Gjithsesi, se çfarë fjalësh do të rekrutohen për të mbuluar tabunë prindërore, këtë e përcakton fryma e kohës, atmosfera, ndonjëherë moda ose detyrimi për t’u dukur cool; edhe pse shpesh fjala zëvendësuese, ose eufemizmi, e lë shtegun të hapur për zgjidhje pothuajse artistike: emra heronjsh negativë të filmave ose karikaturash të së keqes; emra përbindëshash ose personazhesh mitologjike; emra perandorësh, komandantësh ushtrish pushtuese ose despotësh; emra profetësh dhe patriarkësh – dhe të tjera zgjidhje të ngjashme, gjithnjë me doza të forta humori dadaist ose ironie, ose nënkuptimi dhe bashkëfajësie, të cilat e neutralizojnë autoritetin prindëror duke e hiperbolizuar, ose duke e shtyrë deri në absurd. Gjithë kjo veprimtari e ethshme riemërimi ushqehet, në thelb, nga pamundësia ose mungesa e guximit për t’i dalë prindit drejtpërdrejt përballë.

Por ka edhe diçka prej magjisë në këtë përkëmbim fjalësh, ose shpresë se nëpërmjet manipulimit të emrave do të manipulohen edhe rolet përkatëse; si të ishte fjala për një voodoo të padëmshme mes brezave, e cila përgatit truallin për traumën e ndarjes prej prindërve një ditë prej ditësh. Rebelimi, ose refuzimi i përcjellë nëpërmjet një emri grotesk për prindin, si اinxhiz Khani, CIA, Cruella ose Portofoli, funksionon kështu më tepër si gjest simbolik, ose si ritual drejt pjekurisë sociale, pjekuri që fitohet jo vetëm brenda familjes në kundërvënie me autoritetin prindëror, por edhe në marrëdhënie me të tjerët, në rrugë, në shkollë dhe gjetiu.
Obsesioni për ta çuar deri në fund këtë lojë të ndërlikuar tabush, shmangiesh dhe zëvendësimesh tregon – po t’ia gërvishtësh pak sipërfaqen – se shkëputja prej orbitës prindërore ende nuk ka ndodhur, madje se pas mospërfilljes ose pandjeshmërisë fshihet ende shumë dashuri, dhembshuri dhe mirëkuptim. Rebelimi i adoleshentit me emrat shpreh kësisoj gatishmërinë për ta negociuar autoritetin e prindit, jo për ta shkallmuar.

“Llagapet” në celular

Kur kam qenë i ri fqinji im, për një person që mbante vazhdimisht borsalino, dhe vinte shpesh në shtëpinë e tij, thoshte me shaka se “erdhi Lenini”. Këtë “llagap” fqinji e kishte ngjitur, nga që ai kishte mbarur studimet për filozofi në Bashkimin Sovjetik, dhe gjithnjë kishte qëllim të dëshmonte se dinte filozofi. Në çdo bisedë përpiqej t’i jepte natyrë teorike dhe akademike. Madje edhe sot kur duan të thonë që ka ardhur, thonë përsëri “erdhi Lenini”.
Kohë më parë kur merresha me politikë profesioniste, një nga miqtë e mi, i thekur për t’i vënë kujtdo një llagap sa më autentik, për të nominuar një nga personalitetet e politikës (dikur miku im), kur ishim në publik për të mos e kuptuar të tjerët se për kë bëhej fjalë, thoshte se të ka kërkuar “Marlboro” në telefon, ose “ka ardhur Marlborua” nga Tirana. (lidhej, siç mund të kuptohet, me llojin e cigareve që pinte politikani).

Tani ka ndryshuar qëllimi, forma, mjeti dhe mënyra e transmetimit të llagapeve. Kjo është e lidhur sidomos me praninë epidemike të celularit, të këtij mjeti modern që të mban të lidhur me të tjerët “non stop”.

Në fakt, nëse do t’i shikojmë nga pikëpamja nominale, tipologjia e deformimit të emrave është në përdorim të gjerë. Atë e bëjnë adoleshentët për të tipizuar sjelljen dhe tiparet e prindërve të tyre, e bëjnë vartësit për të individualizuar tekat, tiparet apo perversionet e shefit, gruaja për burrin dhe burri për gruan, vjehrra për nusen dhe nusja për vjehrrën. اfarë epitete, paranoma, llagape e nickname nuk ndeshim në përdorim: emra të sajuar, emra kafshësh, sajesa fonetike absurde që gjithnjë e më shumë po bëhen opake dhe të padeshifrueshme për njerëzit që “nuk zotërojnë kodin” e përdorimit të tyre.

Pse kjo tendencë? ثshtë lojë, apo çfarë është? Shpesh është thjesht lojë. Por ka edhe disa shkaqe të tjera akoma më të thella, më të brendshme. Procesi i ndryshimit të emrit (sidomos në mjete tejet personale si celulari) ka në disa raste në thelb një lloj “hakmarrjeje” të heshtur, që përpiqet të balancojë frikën, hipokrizinë, servilizmin ndaj atij që “emërtojmë”.

A është “llagapi” në çdo rast sinjifikativ, i lidhur me cilësi e tipare të caktuara të njeriut, apo është subjektiv dhe arbitrar? Sipas mendimit tim përdorimi i tyre nuk është gjithnjë arbitrar. Në nëntekstin e tyre, sado absurd dhe paradoksal që duken në pamjen e parë, “llagapet” pasqyrojnë në mënyrë autentike apo të deformuar tipare që ka njeriu që shfaqen në marrëdhëniet interpersonale apo sociale, prind-fëmijë, burrë-grua, nuse-vjehërr, apo epror-vartës.
Gjithsesi jo të gjithë nickname-t që përdoren në celular janë më qëllime fyese, tallëse, pezhorative për prindin apo eprorin. Ka dhe raste kur pas tyre shfaqen vlerësimi i cilësive të mira personale, kur ato përdoren si mjet respekti e përkëdheljeje, për cilësi të caktuara morale të spikatura si kujdesi, korrektesa etj.
Sidomos e zgjeruar është kjo dukuri me adoleshentët, të cilët këtë lloj komunikimi të fshehtë, nominalisht të deformuar e kanë kthyer në “hob”, në mënyrë jetese në komunikimin social dhe personal, përmes celularit por edhe komunikimit verbal.

Koha moderne ka sjellë ndryshime të mëdha në tipologjinë e marrëdhënieve, sidomos të prindërve dhe mësuesve me adoleshentët. Relacionet midis tyre kanë pësuar ndryshim të thellë dhe kanë sjellë diferenca të dukshme konceptuale dhe empirike. Kjo do të thotë se ka ndryshime në kulturën e komunikimit. Familja moderne nuk është e ngjashme me familjen tradicionale. As autoriteti i dikurshëm i prindit me fëmijët. Ka ndryshuar jo vetëm “kultura e familjes”, por veçanërisht ka ndodhur dhe po thellohet procesi i “rënies së rolit kulturor” të prindërve.

Prindërit për brezin tim kanë qenë fuqiplotë, jo vetëm moralisht por dhe kulturalisht. Ata kanë qenë në një farë mënyre bashkë me mësuesit tanë “idhujt” e parë, që jo vetëm nuk mund të talleshin, por dhe që kishin autoritet të plotë mbi ne. Por kjo ishte kohë tjetër.
Tani për adoleshentët e sotëm, prindërit dhe mësuesit nuk janë më në piedestalin e paprekur, nuk janë më në rolin e “liderit kulturor”. ثshtë cenuar jo vetëm besimi dhe autoriteti moral i prindërve, por ka rënë ndërkaq edhe autoriteti dhe besimi kulturor i fëmijëve ndaj tyre.

ثshtë rritur pesha kulturore dhe autoriteti moral i ambientit të jashtëm, që e ka reduktuar në minimum peshën e autoritetit kulturor të prindit por edhe të mësuesit. Ka edhe shumë mjete teknike kulturore shumë më të shpejta se puna edukative e prindit dhe mësuesit.

Pas nicknameve, llagapeve të adoleshentëve duhet parë një problem me rëndësi sociale. Bota e adoleshentëve është plot me konflikte dhe kjo duhet kuptuar. Ata grinden me prindërit, me mësuesit dhe me çdo “subjekt autoritativ”, por ata grinden sidomos me veten.
Adoleshentët sot janë shumë më të vështirë, më të ndërlikuar se ata të djeshëm. Ndaj duan më shumë kujdes në komunikim, më shumë hapësirë lirie dhe vendimmarrje personale. Mos të harrojmë: Ata dyshojnë për gjithçka dhe kanë një prirje konstante antikonformizmi. “Fajësim dhe përndjekje”. Këtojanë dy komplekset e tyre kryesore, të cilat nuk duhet t’i ushqejmë me sjelljet tona ndaj tyre. E kjo vlen sidomos për prindërit dhe mësuesit. Epidemia e llagapeve që qarkullojnë adoleshentët nëpër celularë, është e lidhur pikërisht me dramatizimin e marrëdhënieve në trekëndëshin “prind-adoleshent-mësues”.


Në celularet e tyre ka një fantazi të shfrenuar kur vjen puna për të emërtuar prindërit. Gjen aty, emërtime nga më fantastiket, të cilat ne u përpoqëm ti grupojmë në 5 apo 6 grupe të mëdha. Kishte sigurisht edhe emërtime jashtë këtyre grupeve, por mbizotërueset janë këto.
Më shumë se gjysma e të pyeturve (53) prindërit i shënonin në celular me nofka që kanë për bazë bezdisjen nga kontrolli (30) dhe emra institucionesh, politikanësh apo diktatorësh (23).
Kategoria e dytë e madhe, ishte ajo e adoleshentëve (24) që i shënojnë prindërit thjesht me mami, babi (17) ose me emra përkëdhelës (7). Nga këta 24, 21 ishin vajza.
Kategoria e tretë e madhe ishin ata që i shënonin prindërit me emrat e tyre të vërtetë (16) dhe 7 prej të pyeturve, më „konservatorët“ ishin tek emërtimet „e vjetra“, plaku, plaka..
Sondazhi u krye në tre gjimnaze të Tiranës dhe në një kurs gjuhësh të huaja ku kishte pjesëmarrës nga thuajse të gjitha shkollat e mesme të kryeqytetit.

Prindi, “armiku i tyre i dashur”

Adoleshenca është një moshë që gjithmonë atë të riun e vë përballë në një krah të kundërt me prindin. Ata ndiejnë presionin e vazhdueshëm të prindërve, që i konsiderojnë akoma fëmijë. Kjo i bën të tërheqin vëmendjen në disa forma:

1. Të kundërshtojnë. Distancohen me prindërit për t’u shfaqur si personalitet tjetër, me identitet të ndryshëm. Prandaj në të gjitha rastet emrat e prindërve shënohen në formën e një lakonizmi humori, ose objekt shakaje dhe distancimi prej tyre. Fillon mosha e rebelimit dhe objekt rebelimi janë prindërit, kjo për faj të prindërve të cilët nuk kuptojnë që fëmija i tyre nuk është më fëmijë, por është rritur. Atyre u duhet vëmendja e prindërve për të kuptuar që kanë ndryshuar dhe mendojnë se rruga më e mirë është t’u kundërvihen.
2. Mënyra më e mirë për t’i bërë objekt të shkarkimit, të rebelimit dhe idealizimit moshor janë personat që nuk i humbasin përgjithmonë, pra që do i kenë në çdo rast. E në rastin konkret këta persona janë prindërit.

3. Ata kanë nevojë të krijojnë një identitet të tyrin personal. Janë në moshë delikate, janë quajtur fëmijë dhe tani të rritur. Për ta bërë këtë u duhet të bëjnë diçka ndryshe. Më parë u bindeshin prindërve, tashmë u kundërvihen dhe një mënyrë për t´iu kundërvënë është t’i bëjnë objekt të humorit, cinizmit ose hakmarrjes së moshës, të një brezi që kërkon të krijojë vetveten.
Mungesa e përvojës i bën që të gjejnë disa rrugë të sipërfaqshme, të pavërteta: armiqësia dhe hakmarrja me prindërit, të cilët i takojnë një brezi krejt të ndryshëm. Por në përmbajtje nuk janë armiq të vërtetë, por janë gati të falin shumë që fëmija i tyre të krijojë identitet dhe të jetë vetvetja. Ata i dinë këto dy të kundërta që i ka armiku i tyre i dashur, siç është prindi dhe prandaj sulmojnë atë që nuk e humbasin, prindin.cdodite

Une mamin e kam te shenuar me mami pastaj shkurtimin e emrit, me pelqen ashtu kurse babin babi thjesht..

une i kam mamushka dhe babushki

Mami babi

Babi Amc,Babi + emrin e babit mbrapa
Mami+emrin e mamit

Une thjesht mami edhe babi.

Babi - Mami

p.s. nje shoqe imja te mami e ka "Interpolli" LOL

zonja-plaku

Babushi e mamka...i perkedhel pak....

mami dhe babi,pa asnje komente,

as njerin as tjetren nuk i kam ne tel te regjistruar sepse qe te dyve ua mbaj ne mend nr e telit edhe te shum personave tjer qe ua di numrat nuk i regj. ne tel

Babushi
Mamushi.
Une perkedheline e shfaq neper shkresa me duket.

My Father
Mamamiaaaa

Plaki jem ....

Plaka jem

une e kam shkrujt <<<,obobo 1 per babin ,,obobo 2 per mamin,, se sa here qe me marrin ne tel do me bejne ca llafe , edhe pse jane shume tolerante me bezdisin ndonjehre

une thjeshi i kom mami dhe babi, por nje shoqe e imja per babin - DANGER

Une e kam "Mamita"