Goc_Tonerllikse
PinkAngel
Kerkuesit kane zbuluar lidhje bindese ndermjet stileve prinderore dhe efektet qe keto stile kane mbi femijet. Gjate viteve 1960, psikologia Diana Baumrind kryen nje studim ne me shume se 100 femijeve te moshes parashkollore (Baumrind, 1967). Duke perdorur intervista prinderore dhe metoda te tjera kerkimore, ajo ka identifikuar kater dimensione te rendesishme te prindit:
* Strategjite disiplinore
* Ngrohtesi dhe nurturance
* Stilet e Komunikimit
* Pritjet e pjekurise dhe te kontrollit
Bazuar ne keto permasa, Baumrind sugjeroi se shumica e prinderve shfaqin nje nga tre stilet e ndryshme te prinderve. Maccoby dhe Martin, 1983, bene kerkime te metejshme duke sugjeruar gjithashtu shtimin e nje stili prinderor te katert .
Kater Stilet Prinderore
1. Prinder autoritare
Ne kete stil prinderor, femijet pritet qe te ndjekin rregulla strikte te percaktuara nga prinderit. Deshtimi per te ndjekur rregullat e tilla zakonisht rezulton ne denim. Prindi autoritar nuk shpjegon arsyet per keto rregulla. Nese kerkohet per te shpjeguar, prindi mund te pergjigjen thjesht, "Sepse kam thene keshtu." Keto prinder kane kerkesa te larta, por nuk jane te pergjegjshem per femijet e tyre. Sipas Baumrind, keta prinder "kane bindje dhe status te orientuar, dhe presin qe urdhrat e tyre te degjohen pa shpjegim" (1991).
2. Prinder autoritativ
Ashtu si prinderit e autoritare, ata me nje stil autoritativ vendosin rregulla dhe udhezime qe femijet e tyre ti ndjekin. Megjithate, ky stil prindi eshte shume me demokratik. Prinderit autoritative jane te pergjegjshem per femijet e tyre dhe te gatshem per te degjuar pyetjet. Kur femijet nuk i permbushin pritjet, keta prinder jane me te edukuar dhe falin ne vend qe ti ndeshkojne. Baumrind sugjeron se keta prinder "te monitoruar dhe per te dhene standarde te qarta per sjelljen e femijeve te tyre, jane te sigurt, por jo nderhyres dhe kufizuese. Metodat e tyre disiplinore jane perkrahese, ne vend se ndeshkuese. Ata duan qe femijet e tyre te jene te sigurte, si dhe te kene pergjegjesi shoqerore"(1991).
3. Prinder Tolerante
Prinderit tolerues, kane shume pak kerkesa ndaj femijeve te tyre. Keta prinder rralle i disiplinojne femijet, sepse ata kane pritje relativisht te ulet te pjekurise dhe te vete-kontrollit. Sipas Baumrind, prinderit e bute "jane me te pergjegjshem se c`duhet. Ata jane jo tradicional dhe nuk kerkojne sjellje te pjekur, (1991). Prinderit lejues ne pergjithesi jane te edukuar dhe komunikues me femijet e tyre, shpesh duke marre statusin e nje miku me shume se ate te nje prindi.
4. Prinder te paperfshire
Stili i paperfshire prinderor eshte i karakterizuar nga disa kerkesa, pergjegjshmeri e ulet dhe pak komunikim. Keta prinder per te permbushur nevojat themelore te femijes, jane te shkeputur nga jeta ne pergjithesi e femijes se tyre. Ne raste ekstreme, keta prinder mund edhe te refuzojne ose te lene pas dore nevojat e femijeve te tyre.
Ndikimi i stileve Prinderore
Cfare efekti kane keto stilet prinder kane ne rezultatet e zhvillimit te femijeve? Pervec studimit fillestar Baumrind e 100 femijeve parashkollor, shkencetaret si Herzc dhe Gulon kane kryer studime te shumta te ndryshme dhe kane cuar ne nje numer te konkluzioneve ne lidhje me ndikimin e stileve prinderore mbi femijet.
Ne studimet qe jane bere ne 238 adoleshente nga Herz dhe Gulon raportuan qe prinderimi qe karakterizohet nga nivele te larta te mbimbrojtjes dhe nivele te uleta te pranimit kishin nje negativitet ne vetvlersimi. Bachmen ne 8 vite studimi te gjata ka treguar qe ndeshkimet nga ana e prinderve jane te lidhura me vetvlersimin.
-Stilet e prinderve autoritare ne pergjithesi cojne ne femijet te cilet jane te bindur dhe te afte, por ata kane nivel te ulet ne, kompetencen sociale, lumturi dhe vete-respekt. Sipas disa studimeve femijet qe rrjedhin prej ketyre familjeve
ndikohen nga prinderit e tyre edhe ne zgjedhjen e profesionit te tyre.
- Ne stilet authoritative, prinderit priren te rezultojne ne femijet te cilet jane te lumtur, te afte dhe te suksesshem (Maccoby, 1992).
-Prinderimi tolerante shpesh rezulton ne femije jo te lumtur dhe te pa afte ne zgjidhjen e problemeve. Keta femije kane me shume gjasa te kene probleme me autoritetin e tyre dhe kane tendence per nje formim te dobet ne shkolle..
- Stileve prinderore te rangut me te ulet te paperfshire ne te gjitha fushat e jetes. Keta femije kane tendence te mungeses se vete-kontrollit, kane vetebesim te ulet dhe jane me pak te afte se bashkemoshataret e tyre.
Nje pjese e madhe e studimeve te botuara para viteve 1990 ka ekzaminuar efektet e llojeve te prinderve mbi rezultatet e femijeve, vecanerisht per femijet e prinderve autoritare ne krahasim me rezultatet negative te prodhuara nga prinder autoritare dhe tolerant (Demo dhe Cox, 2000. Shumica e studimeve ekzistuese qe shqyrtojne marredheniet mes stileve prinderore dhe zhvillimin njohes te femijeve jane te perbere nga familje me adoleshente (p.sh. Aunola, Stattin dhe Nurmi, 2000, Dornbusch, Ritter, Leiderman & Roberts, 1987; Leung & Kwan, 1998, Leung, Lau, dhe Lam, 1998) apo studenteve te universitetit (Hickman, Bartholomae & McKenry, 2000, Kawamura, Frost, dhe Harmatz, 2002). Atehere ekziston nje nevoje, per te studiuar familjet me femijet e vegjel ne menyre qe prinderit te kuptojne me mire zhvillimin e femijeve te tyre ne driten e praktikave te tyre prinderore dhe te kuptojne plotesisht implikimet e ketyre praktikave ne suksesin aktual dhe te ardhmen e femijeve akademike.
Pse ndryshojne stilet prinderore?
Pas mesimit per ndikimin e stileve prinderore ne zhvillimin e femijes, ju mund te pyesni veten pse te gjithe prinderit thjesht nuk e perdorin nje stil autoritar prinderore?!., Ky stil prinderor ka me shume gjasa per te prodhuar femije te lumtur, te sigurt dhe te afte. Cilat jane disa nga arsyet pse stilet prinderore mund te ndryshojne? Disa nga shkaqet e mundshme te ketyre dallimeve jane kultura, personaliteti, madhesia e familjes, sfondi prinderor, gjendja social-ekonomike, niveli arsimor, etj..
Natyrisht, stilet prinderore te prinderve individual kombinohen per te krijuar nje perzierje unike ne cdo familje. Per shembull, nenat mund te shfaqin nje stil autoritativ, ndersa babai i favorizon nje qasje me te bute. Ne menyre qe te krijojne nje qasje te bashkuar per prinderit, eshte e domosdoshme qe prinderit te mesojne per te bashkepunuar si ti kombinojne elemente te ndryshme te tyre te stileve prinderore unike.
Bazuar ne nje projekt me te madh te stresit familjes dhe zhvillimit te femijeve,
Objektivi i studimit ishte per te hetuar marredheniet midis stileve prinderore dhe aftesine njohese te femijeve ne familje me femije ne fillore, femijet te moshes shkollore, te rinj. Femije jane intervistuar ne shkollat e tyre ku eshte e paket pjesa intelektuale. Gjetjet e studimit tregojne se stilet aktuale prinderore nuk jane parashikues me te mire te aftesise njohese te femijeve se sa familjare socio-ekonomike-demografike
Bibliografia:
Parenting Styles and Self-Esteem: A Study of Young Adults with Visual Impairments
* Strategjite disiplinore
* Ngrohtesi dhe nurturance
* Stilet e Komunikimit
* Pritjet e pjekurise dhe te kontrollit
Bazuar ne keto permasa, Baumrind sugjeroi se shumica e prinderve shfaqin nje nga tre stilet e ndryshme te prinderve. Maccoby dhe Martin, 1983, bene kerkime te metejshme duke sugjeruar gjithashtu shtimin e nje stili prinderor te katert .
Kater Stilet Prinderore
1. Prinder autoritare
Ne kete stil prinderor, femijet pritet qe te ndjekin rregulla strikte te percaktuara nga prinderit. Deshtimi per te ndjekur rregullat e tilla zakonisht rezulton ne denim. Prindi autoritar nuk shpjegon arsyet per keto rregulla. Nese kerkohet per te shpjeguar, prindi mund te pergjigjen thjesht, "Sepse kam thene keshtu." Keto prinder kane kerkesa te larta, por nuk jane te pergjegjshem per femijet e tyre. Sipas Baumrind, keta prinder "kane bindje dhe status te orientuar, dhe presin qe urdhrat e tyre te degjohen pa shpjegim" (1991).
2. Prinder autoritativ
Ashtu si prinderit e autoritare, ata me nje stil autoritativ vendosin rregulla dhe udhezime qe femijet e tyre ti ndjekin. Megjithate, ky stil prindi eshte shume me demokratik. Prinderit autoritative jane te pergjegjshem per femijet e tyre dhe te gatshem per te degjuar pyetjet. Kur femijet nuk i permbushin pritjet, keta prinder jane me te edukuar dhe falin ne vend qe ti ndeshkojne. Baumrind sugjeron se keta prinder "te monitoruar dhe per te dhene standarde te qarta per sjelljen e femijeve te tyre, jane te sigurt, por jo nderhyres dhe kufizuese. Metodat e tyre disiplinore jane perkrahese, ne vend se ndeshkuese. Ata duan qe femijet e tyre te jene te sigurte, si dhe te kene pergjegjesi shoqerore"(1991).
3. Prinder Tolerante
Prinderit tolerues, kane shume pak kerkesa ndaj femijeve te tyre. Keta prinder rralle i disiplinojne femijet, sepse ata kane pritje relativisht te ulet te pjekurise dhe te vete-kontrollit. Sipas Baumrind, prinderit e bute "jane me te pergjegjshem se c`duhet. Ata jane jo tradicional dhe nuk kerkojne sjellje te pjekur, (1991). Prinderit lejues ne pergjithesi jane te edukuar dhe komunikues me femijet e tyre, shpesh duke marre statusin e nje miku me shume se ate te nje prindi.
4. Prinder te paperfshire
Stili i paperfshire prinderor eshte i karakterizuar nga disa kerkesa, pergjegjshmeri e ulet dhe pak komunikim. Keta prinder per te permbushur nevojat themelore te femijes, jane te shkeputur nga jeta ne pergjithesi e femijes se tyre. Ne raste ekstreme, keta prinder mund edhe te refuzojne ose te lene pas dore nevojat e femijeve te tyre.
Ndikimi i stileve Prinderore
Cfare efekti kane keto stilet prinder kane ne rezultatet e zhvillimit te femijeve? Pervec studimit fillestar Baumrind e 100 femijeve parashkollor, shkencetaret si Herzc dhe Gulon kane kryer studime te shumta te ndryshme dhe kane cuar ne nje numer te konkluzioneve ne lidhje me ndikimin e stileve prinderore mbi femijet.
Ne studimet qe jane bere ne 238 adoleshente nga Herz dhe Gulon raportuan qe prinderimi qe karakterizohet nga nivele te larta te mbimbrojtjes dhe nivele te uleta te pranimit kishin nje negativitet ne vetvlersimi. Bachmen ne 8 vite studimi te gjata ka treguar qe ndeshkimet nga ana e prinderve jane te lidhura me vetvlersimin.
-Stilet e prinderve autoritare ne pergjithesi cojne ne femijet te cilet jane te bindur dhe te afte, por ata kane nivel te ulet ne, kompetencen sociale, lumturi dhe vete-respekt. Sipas disa studimeve femijet qe rrjedhin prej ketyre familjeve
ndikohen nga prinderit e tyre edhe ne zgjedhjen e profesionit te tyre.
- Ne stilet authoritative, prinderit priren te rezultojne ne femijet te cilet jane te lumtur, te afte dhe te suksesshem (Maccoby, 1992).
-Prinderimi tolerante shpesh rezulton ne femije jo te lumtur dhe te pa afte ne zgjidhjen e problemeve. Keta femije kane me shume gjasa te kene probleme me autoritetin e tyre dhe kane tendence per nje formim te dobet ne shkolle..
- Stileve prinderore te rangut me te ulet te paperfshire ne te gjitha fushat e jetes. Keta femije kane tendence te mungeses se vete-kontrollit, kane vetebesim te ulet dhe jane me pak te afte se bashkemoshataret e tyre.
Nje pjese e madhe e studimeve te botuara para viteve 1990 ka ekzaminuar efektet e llojeve te prinderve mbi rezultatet e femijeve, vecanerisht per femijet e prinderve autoritare ne krahasim me rezultatet negative te prodhuara nga prinder autoritare dhe tolerant (Demo dhe Cox, 2000. Shumica e studimeve ekzistuese qe shqyrtojne marredheniet mes stileve prinderore dhe zhvillimin njohes te femijeve jane te perbere nga familje me adoleshente (p.sh. Aunola, Stattin dhe Nurmi, 2000, Dornbusch, Ritter, Leiderman & Roberts, 1987; Leung & Kwan, 1998, Leung, Lau, dhe Lam, 1998) apo studenteve te universitetit (Hickman, Bartholomae & McKenry, 2000, Kawamura, Frost, dhe Harmatz, 2002). Atehere ekziston nje nevoje, per te studiuar familjet me femijet e vegjel ne menyre qe prinderit te kuptojne me mire zhvillimin e femijeve te tyre ne driten e praktikave te tyre prinderore dhe te kuptojne plotesisht implikimet e ketyre praktikave ne suksesin aktual dhe te ardhmen e femijeve akademike.
Pse ndryshojne stilet prinderore?
Pas mesimit per ndikimin e stileve prinderore ne zhvillimin e femijes, ju mund te pyesni veten pse te gjithe prinderit thjesht nuk e perdorin nje stil autoritar prinderore?!., Ky stil prinderor ka me shume gjasa per te prodhuar femije te lumtur, te sigurt dhe te afte. Cilat jane disa nga arsyet pse stilet prinderore mund te ndryshojne? Disa nga shkaqet e mundshme te ketyre dallimeve jane kultura, personaliteti, madhesia e familjes, sfondi prinderor, gjendja social-ekonomike, niveli arsimor, etj..
Natyrisht, stilet prinderore te prinderve individual kombinohen per te krijuar nje perzierje unike ne cdo familje. Per shembull, nenat mund te shfaqin nje stil autoritativ, ndersa babai i favorizon nje qasje me te bute. Ne menyre qe te krijojne nje qasje te bashkuar per prinderit, eshte e domosdoshme qe prinderit te mesojne per te bashkepunuar si ti kombinojne elemente te ndryshme te tyre te stileve prinderore unike.
Bazuar ne nje projekt me te madh te stresit familjes dhe zhvillimit te femijeve,
Objektivi i studimit ishte per te hetuar marredheniet midis stileve prinderore dhe aftesine njohese te femijeve ne familje me femije ne fillore, femijet te moshes shkollore, te rinj. Femije jane intervistuar ne shkollat e tyre ku eshte e paket pjesa intelektuale. Gjetjet e studimit tregojne se stilet aktuale prinderore nuk jane parashikues me te mire te aftesise njohese te femijeve se sa familjare socio-ekonomike-demografike
Bibliografia:
Parenting Styles and Self-Esteem: A Study of Young Adults with Visual Impairments
Me behet qejfi qe te ka ndihmuar sadopak.