MORALI
LIDHJA E MORALIT ME BINDJEN DHE BESIMIN
Autor: Sulejman ibën Salih el Gasn
Përktheu: Bledar Albani
FJALA E PثRKTHYESIT
Islami! Kjo fe madhështore. Feja të cilën Allahu i Lartësuar e ka zgjedhur për robët e Tij. Feja e Allahut të Madhëruar. Po, Feja e Allahut sepse Ai është Krijuesi dhe Sistemuesi i çdo gjëje me drejtësinë e Tij. Ai është i Drejti Absolut dhe Feja e Tij duhet të jetë gjithashtu e tillë.
Pra, Allahu është i Drejti, feja e Tij gjithashtu, atëherë a nuk duhet që robërit e Tij të cilët pasojnë Fenë e Tij të jenë gjithashtu të drejtë?!
Allahu i Lartësuar ka kërkuar prej besimtarëve që të jenë të drejtë, t’i japin çdokujt hakun e tij, t’a vënë çdo gjë në vendin e vet.
Dhe që t’i japim çdo gjëje hakun do të na duhet të bashkëpunojmë me të tjerët, me krijesat e Allahut.
Këtu vjen roli i asaj për të cilën bën fjalë ky libër, roli i moralit dhe mirësjelljes me të tjerët.
Do të shohim se si Islami dhe morali i mirë janë të lidhur ngushtë me njëri-tjetrin dhe mbajnë njëri-tjetrin, në atë mënyrë që nëse humbet njëri prej tyre, humbet edhe tjetri e nëse ka mangësi në ndonjërin prej tyre ka edhe në tjetrin si rrjedhojë.
Pikërisht për këtë rëndësi të madhe të morlit në Islam zgjodha këtë libërth për t’ia ofruar atë vëllezërve të mi muslimanë që flasin gjuhën shqipe, duke lutur Allahun e Lartësuar që t’u bëjë dobi me të atyre dhe mua!
Libri përmban gjithashtu nxjerrjen e Ajeteve Ku’anore, të Haditheve dhe të fjalëve të dijetarëve prej burimeve të tyre me hollësi.
Nëse teksti që ka sjellë autori është marrë prej Kur’anit, kemi treguar Suren dhe numrin e Ajetit në atë Sure. Nëse ai është marrë prej librave të hadithit, kemi treguar librin, kapitullin, vëllimin dhe faqen e poashtu me librat e dijetarëve.
Në fund të librit autori ka sjellë literaturën me të cilën është ndihmuar për librin e tij. Edhe ne e kemi sjellë atë në mënyrë që t’u bëjë dobi vëllezërve muslimanë, të paktën në njohjen e disa librave dhe dijetarëve të mëdhenj të Islamit.
Gjithashtu, kemi shkruar në këtë libërth Ajetet Kur’anore dhe Hadithet e të Dërgurit të Allahut a.s. në arabisht, në mënyrë që të përfitojnë ata që e lexojnë atë nga ana e gjuhës apo e mësimit përmendësh të tyre.
Lusim Allahun e Lartësuar të na japë sukses në të dyja botët dhe të na japë sukses në praktikimin e fesë së Tij në formë sa më të plotë, si dhe në mveshjen me moralet më të larta, Ai është i Mundshëm për çdo gjë!
8. 11. 2002 / 3. Ramazan.1423 h.
ME EMRIN E ALLAHUT,
Tث GJITHثMثSHIRSHMIT, MثSHIRثPLOTIT
PARATHثNIE
Falënderimi i takon vetëm Allahut, Atë falenderojmë, prej Tij kërkojmë ndihmë dhe falje të mëkateve, tek Ai mbështetemi të na ruaj nga sherri i vetes sonë dhe të këqiat e punëve tona.
Atë që udhëzon Allahu nuk ka kush e humb e atë që e humb Allahu nuk ka kush e udhëzon.
Dëshmoj se nuk zot tjeter përvec Allahut, Një e të vetëm dhe se Muhamedi është rob i Allahut dhe i Dërguari i Tij.
“O ju që keni besuar! Kini frikë Allahun (duke ndjekur urdhërat e Tij dhe duke u tërhequr nga ndalimet e Tij) ashtu sic duhet pasur frikë nga Ai (bindjuni Atij, falenderojeni vazhdimisht Atë dhe kujtojeni Atë gjithnjë) dhe mos vdisni ndryshe vecse duke qënë muslimanë (plotësisht të nënshtruar ndaj Allahut).”[1]
“O njerëz! Jini të bindur (dhe përmbushni detyrimet ) ndaj Zotit tuaj, i Cili ju krijoi ju nga një (shpirt) njeri i vetëm (Ademi); dhe prej tij Ai krijoi bashkshorten e tij dhe nga ata të dy Ai krijoi burra dhe gra të shumtë; dhe kijeni frikë Allahun nëpërmjet të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella; dhe mos i nderprisni marrëdhëniet me barkun tuaj (të afërmit). Sigurisht Allahu është kurdoherë Gjithëvëzhgues përmbi ju.”[2]
“O ju që keni besuar! Plotësojeni detyrimin ndaj Allahut, kijeni frikë Atë dhe flisni (gjithnjë) të vërtetën. Ai do t’ju drejtojë ju tek veprat e mira e të drejta dhe do t’ju fale juve gjynahet tuaja. Kushdo që i bindet Allahut dhe të dërguarit të Tij (Muhamedit a.s), me të vërtetë që ka arritur fitoren më të madhe (do të pranohet në Xhenetin e Begatë).”[3]
Fjala më e vërtetë është ajo e Allahut dhe rruga më e drejtë është ajo e Muhamedit (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të).
Puna më e keqe është ajo që devijon nga ajo rrugë. اdo punë që devijon nga ajo rrugë është shtesë në fe (bidat). اdo shtesë në fe të çon në humbje e çdo humbje të çon në zjarr.
Lidhja ndërmjet moralit dhe bindjes e besimit është shumë e fortë dhe vendi i tij në Islam është shumë i lartë. Sjellja e mirë është prej besimit, ndërsa sjellja e keqe është rrjedhojë e dobësimit në besim.
Duke u nisur nga kjo pikë, ka ardhur në hadithin (thënien e Muhamedit salall-llahu alejhi ue sel-lem) të cilin e transmeton Muslimi nga En-Neas bin Sem’an El-Ensarij ( Allahu qoftë i kënaqur prej tij ) se ka thënë:
Pyeta të dërguarin e Allahut (Paqa dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) për punën e mirë dhe punën e keqe (gjynahin). Ai tha:
“Puna e mirë është morali i mirë dhe puna e keqe është ajo që fsheh në gjoksin tënd dhe nuk dëshiron që ta dinë atë njerëzit.”[4]
Thotë imam Ibnu Kajjim (Allahu e mëshiroftë) në shpjegimin e këtij hadithi:
“Kjo argumenton që morali i mirë është vetë feja, e gjithë, e ai është e vërteta e besimit dhe e legjislacionit Islam. Për këtë shkak e vuri atë përballë punës së keqe (gjynahit).”[5]
Thotë gjithashtu (Allahu e mëshiroftë):
“Feja është e gjitha moral dhe ai që ngrihet në moral ngrihet në fe gjithashtu.”[6]
I Dërguari i Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të) na ka lajmëruar se më i miri e më i dobishmi prej nesh është ai që ka moral më të lartë dhe se morali i mirë të con në dashurinë e tij (Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të ) kundrejt nesh dhe në afërsinë e vendeve tona tek ai.
Ka ardhur në hadithin të cilin e transmeton Buhariu nga Abdullah bin Amr se i dërguari i Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka thënë:
“ Më të mirët ndër ju janë ata që kanë moralin më të lartë”[7]
Dhe në një hadith tjetër transmeton ibn Abasi se i Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka thënë:
-“Më të dashurit ndër ju tek unë dhe më pranë meje në ditën e kiametit janë ata që kanë moralin më të lartë.”[8]
Ajo që e shtyn muslimanin dhe e nxit atë për të fituar moralet më të mira e të mvishet me to është dija e tij për dobinë dhe peshën e tyre në peshojë si dhe qënia e tyre shkak për hyrjen në xhenet (parajsë).
Transmetohet nga Ebu Darda (Allahu qoftë i kënaqur prej tij) se i dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka thënë:
“Nuk ka gjë më të rëndë në peshojën e muslimanit Ditën e Kiametit se morali i mirë.”[9]
Thuhet në hadithin e transmstuar nga Ebi Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij) se është pyetur i Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) për atë punë që i fut njerëzit më shumë në xhenet (nëse e bëjnë atë) e ai tha:
“Frika ndaj Allahut (bindja ndaj Tij) dhe morali i lartë.”[10]
Hadithet që sqarojnë vendin e moralit në Islam dhe nxitjen në të, janë të shumta. Nuk është qëllimi i këtij libërthi të përmbledhur të përfshijë e të tregojë të gjitha moralet për të cilat nxit Islami në to. E as të sqarojë mirësinë e dobinë e tyre.
Kjo gjë do të zgjaste shumë. Por qëllimi i shkrimit të këtij libërthi është përkujtimi dhe sqarimi i lidhjes së moralit me besimin.
Vlen të përmendim këtu që njerëzit në këtë cështje janë ndarë në dy ekstremet dhe të mesëm.
Njëri grup i kufizon degët e besimit dhe rregullat e Islamit të gjitha në moral dhe e hedh fenë pas shpine kur është fjala për marëdheniet me njerëzit.
Nuk i jep rëndësi zbatimit të detyrave (obligimeve) apo largimit prej të ndaluarave. Shohin që personi, nëse është me sjellje e moral të lartë dhe i kryen detyrat e tij kudrejt njerëzve, ka arritur qëllimin e kërkesat e Islamit, edhe nëse bie në gjynahe e punë të ndaluara,apo i nënvlerëson të drejtat e Allahut të Lartësuar.
Nuk ka dyshim që ky drejtim është lloj ateizmi e devijimi nga feja, dhe hedhja poshtë e kësaj ideje është shumë e qartë dhe nuk ka nevojë të sqarohet kotësia e saj.
Por ajo që na intereson këtu është grupi i kundërt i kësaj ideje; ata të cilët nuk i japin shumë rëndesi anës së moralit, qoftë kjo nga pakujdesia, padituria apo lënia pas dore.
Gjithashtu mund të mungojë nga mendja e tyre lidhja e moralit me bindjen dhe besimin.
Ky lloj, edhe pse nuk është aq i rrezikshëm sa i pari, madje dallimi ndërmjet tyre është shumë i madh sa nuk ka pikë në të cilën bashkohen, tërhiqet vërejtja për të si shkak i rënies së shumë njerëzve në të, kush më shumë e kush më pak.
Thotë Ibn Raxheb (Allahu e mëshiroftë):
“Shumë prej njerëzve mendojnë se devotshmëria (bindja ndaj Allahut) është kryerja e të drejtave të Allahut duke i lënë mënjanë ato të njerëzve. Kështu që ndodh shpesh tek ata që kujdesen të kryejnë të drejtat e Allahut me dashuri për Të, frikë prej denimit të Tij e bindje ndaj Tij, të lënë pas dore të drejtat e njerëzve.
Ndërsa të bashkosh ndërmjet kryerjes së të drejtave të Allahut e të drejtave të njerëzve është shumë e vështirë dhe nuk e arrijnë atë vetëm se një pakicë e njerëzve dhe ata janë të dërguarit e Allahut dhe të sinqertët (es-sidijkinët) në fenë e Allahut…”[11]
Kush studion gjendjet e njerëzve sot, gjen shumë prej muslimanëve ta kënë harruar e mos ta llogarisin këtë fushë të rëndësishme. Madje mund të mos e dijë lidhjen e fortë që ekziston ndermjet moralit të lartë dhe çështjes së besimit e bindjes.
Nëse gjen një person për të cilin mendon se e ka plotësuar besimin dhe njësimin e Allahut, Një e të vetëm, e sheh atë të mveshur me morale të keqia e të meta të tjera të cilat ndikojnë negativisht në bazat e besimit ose e pengojnë atë nga arritja e besimit të plotë. Siç është p.sh. mendjemadhësia, smira, mendimi i keq për të tjerët, mashtrimi e të tjera.
Me të gjitha këto mundet që mos ta dijë dëmin e tyre në besimin dhe bindjen e tij.
Ose mund të injorojë gjithëpërfshirjen e kësaj feje të gjitha lëmitë e jetës, siç thotë Allahu i Lartësuar:
“Thuaj (O Muhamed): Sigurisht falja ime, kurbani im,jeta ime dhe vdekja ime janë për Allahun, Zotin e Aleminit (njerëzve,xhinëve dhe gjithckaje që ekziston).”[12]
Vërtetimi i njësimit dhe plotësimi i besimit nuk është vetëm me largimin nga shirku i madh (shokvënia e Allahut e cila të nxjerr nga Islami), por ai është me largimin prej cdo gjëje që bie ndesh me bindjet Islame dhe me cdo gjë që prish apo ndikon negativisht në plotësimin e bindjes dhe besimit, siç janë dyftyrësia, mosbesimi dhe shokvënia Allahut, qofshin këto të mëdha (që të nxjerrin nga Islami) apo të vogla (që nuk të nxjerrin nga Islami por që janë gjynahe të mëdha), si dhe shtesat në fe (bidatet) e haramet (gjynahet). Plotësohet gjithashtu (besimi) me kryerjen e detyrave ndaj Allahut, qofshin ato të dukshme apo të padukshme.
Besimi i plotë e i fortë arrihet me kryerjen e veprave të pëlqyeshme vullnetare dhe me sunetet (veprat e të Dërguarit Muhamed a.s. të cilat nuk janë detyrë e prerë por kryhen vullnetarisht) si dhe me lënien e cdo gjëje që bie ndesh me to prej fjalëve a veprave.
Sa më shumë t’i bindet muslimani urdhërave të Zotit të tij, aq më shumë do t’i ngrihet e shtohet atij besimi.
E gjitha kjo në varësi me ato që kryen prej degëve të besimit dhe ligjeve të Islamit.
Ajo që duam të themi është se morali është prej besimit dhe, sa me moral më të lartë të jetë muslimani aq më të lartë e ka besimin, siç ka ardhur në hadithin e transmetuar nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij) se ka thënë:
Ka thënë i Dërguari i Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të):
“Besimtarët me besim më të plotë janë ata që kanë moralin më të lartë dhe, më të mirët ndër ju janë ata që janë më të mirë për familjet (bashkshortet) e tyre.”[13]
Thotë dijetari i Islamit, Ibnu Tejmijeh (Allahu e mëshiroftë) në sqarimin e këtij hadithi:
“E kushtëzoi i Dërguari i Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) plotësimin e besimit me plotësimin e moralit të lartë.”[14]
Kështu, morali i lartë është prej punëve të mira të cilat të rrisin besimin, madje moral-larti arrin me moralin e tij gradën e atyre që natën falen e ditën agjerojnë, siç ka ardhur në hadithin e trasmetuar nga Aisha (Allahu qoftë i kënaqur prej saj) se ka thënë:
Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) të thotë:
“Vërtet besimtari arrin me moralin e tij të lartë gradën e agjëruesit që falet natën.”[15]
Pas kësaj hyrjeje përmbledhëse që sqaron vendin e moralit në Islam dhe lidhjen e tij me besimin, shoh të rëndësishme të qëndrojmë pak me disa paraqitje e sjellje të këqia të cilat bien ndesh me vërtetimin e besimit, por që shumë prej njerëzve nuk i jep asaj aspak rëndësi e ndoshta nuk e kuptojnë dobësinë që i shkaktojnë ato në besim dhe që shpesh i fusin ata në gjynahe e të ndaluara.
Mund ti analizojme disa prej këtyre dukurive si në vijim:
Së pari:
LIDHJA E MORALIT ME BINDJEN DHE BESIMIN
Autor: Sulejman ibën Salih el Gasn
Përktheu: Bledar Albani
FJALA E PثRKTHYESIT
Islami! Kjo fe madhështore. Feja të cilën Allahu i Lartësuar e ka zgjedhur për robët e Tij. Feja e Allahut të Madhëruar. Po, Feja e Allahut sepse Ai është Krijuesi dhe Sistemuesi i çdo gjëje me drejtësinë e Tij. Ai është i Drejti Absolut dhe Feja e Tij duhet të jetë gjithashtu e tillë.
Pra, Allahu është i Drejti, feja e Tij gjithashtu, atëherë a nuk duhet që robërit e Tij të cilët pasojnë Fenë e Tij të jenë gjithashtu të drejtë?!
Allahu i Lartësuar ka kërkuar prej besimtarëve që të jenë të drejtë, t’i japin çdokujt hakun e tij, t’a vënë çdo gjë në vendin e vet.
Dhe që t’i japim çdo gjëje hakun do të na duhet të bashkëpunojmë me të tjerët, me krijesat e Allahut.
Këtu vjen roli i asaj për të cilën bën fjalë ky libër, roli i moralit dhe mirësjelljes me të tjerët.
Do të shohim se si Islami dhe morali i mirë janë të lidhur ngushtë me njëri-tjetrin dhe mbajnë njëri-tjetrin, në atë mënyrë që nëse humbet njëri prej tyre, humbet edhe tjetri e nëse ka mangësi në ndonjërin prej tyre ka edhe në tjetrin si rrjedhojë.
Pikërisht për këtë rëndësi të madhe të morlit në Islam zgjodha këtë libërth për t’ia ofruar atë vëllezërve të mi muslimanë që flasin gjuhën shqipe, duke lutur Allahun e Lartësuar që t’u bëjë dobi me të atyre dhe mua!
Libri përmban gjithashtu nxjerrjen e Ajeteve Ku’anore, të Haditheve dhe të fjalëve të dijetarëve prej burimeve të tyre me hollësi.
Nëse teksti që ka sjellë autori është marrë prej Kur’anit, kemi treguar Suren dhe numrin e Ajetit në atë Sure. Nëse ai është marrë prej librave të hadithit, kemi treguar librin, kapitullin, vëllimin dhe faqen e poashtu me librat e dijetarëve.
Në fund të librit autori ka sjellë literaturën me të cilën është ndihmuar për librin e tij. Edhe ne e kemi sjellë atë në mënyrë që t’u bëjë dobi vëllezërve muslimanë, të paktën në njohjen e disa librave dhe dijetarëve të mëdhenj të Islamit.
Gjithashtu, kemi shkruar në këtë libërth Ajetet Kur’anore dhe Hadithet e të Dërgurit të Allahut a.s. në arabisht, në mënyrë që të përfitojnë ata që e lexojnë atë nga ana e gjuhës apo e mësimit përmendësh të tyre.
Lusim Allahun e Lartësuar të na japë sukses në të dyja botët dhe të na japë sukses në praktikimin e fesë së Tij në formë sa më të plotë, si dhe në mveshjen me moralet më të larta, Ai është i Mundshëm për çdo gjë!
8. 11. 2002 / 3. Ramazan.1423 h.
ME EMRIN E ALLAHUT,
Tث GJITHثMثSHIRSHMIT, MثSHIRثPLOTIT
PARATHثNIE
Falënderimi i takon vetëm Allahut, Atë falenderojmë, prej Tij kërkojmë ndihmë dhe falje të mëkateve, tek Ai mbështetemi të na ruaj nga sherri i vetes sonë dhe të këqiat e punëve tona.
Atë që udhëzon Allahu nuk ka kush e humb e atë që e humb Allahu nuk ka kush e udhëzon.
Dëshmoj se nuk zot tjeter përvec Allahut, Një e të vetëm dhe se Muhamedi është rob i Allahut dhe i Dërguari i Tij.
“O ju që keni besuar! Kini frikë Allahun (duke ndjekur urdhërat e Tij dhe duke u tërhequr nga ndalimet e Tij) ashtu sic duhet pasur frikë nga Ai (bindjuni Atij, falenderojeni vazhdimisht Atë dhe kujtojeni Atë gjithnjë) dhe mos vdisni ndryshe vecse duke qënë muslimanë (plotësisht të nënshtruar ndaj Allahut).”[1]
“O njerëz! Jini të bindur (dhe përmbushni detyrimet ) ndaj Zotit tuaj, i Cili ju krijoi ju nga një (shpirt) njeri i vetëm (Ademi); dhe prej tij Ai krijoi bashkshorten e tij dhe nga ata të dy Ai krijoi burra dhe gra të shumtë; dhe kijeni frikë Allahun nëpërmjet të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella; dhe mos i nderprisni marrëdhëniet me barkun tuaj (të afërmit). Sigurisht Allahu është kurdoherë Gjithëvëzhgues përmbi ju.”[2]
“O ju që keni besuar! Plotësojeni detyrimin ndaj Allahut, kijeni frikë Atë dhe flisni (gjithnjë) të vërtetën. Ai do t’ju drejtojë ju tek veprat e mira e të drejta dhe do t’ju fale juve gjynahet tuaja. Kushdo që i bindet Allahut dhe të dërguarit të Tij (Muhamedit a.s), me të vërtetë që ka arritur fitoren më të madhe (do të pranohet në Xhenetin e Begatë).”[3]
Fjala më e vërtetë është ajo e Allahut dhe rruga më e drejtë është ajo e Muhamedit (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të).
Puna më e keqe është ajo që devijon nga ajo rrugë. اdo punë që devijon nga ajo rrugë është shtesë në fe (bidat). اdo shtesë në fe të çon në humbje e çdo humbje të çon në zjarr.
Lidhja ndërmjet moralit dhe bindjes e besimit është shumë e fortë dhe vendi i tij në Islam është shumë i lartë. Sjellja e mirë është prej besimit, ndërsa sjellja e keqe është rrjedhojë e dobësimit në besim.
Duke u nisur nga kjo pikë, ka ardhur në hadithin (thënien e Muhamedit salall-llahu alejhi ue sel-lem) të cilin e transmeton Muslimi nga En-Neas bin Sem’an El-Ensarij ( Allahu qoftë i kënaqur prej tij ) se ka thënë:
Pyeta të dërguarin e Allahut (Paqa dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) për punën e mirë dhe punën e keqe (gjynahin). Ai tha:
“Puna e mirë është morali i mirë dhe puna e keqe është ajo që fsheh në gjoksin tënd dhe nuk dëshiron që ta dinë atë njerëzit.”[4]
Thotë imam Ibnu Kajjim (Allahu e mëshiroftë) në shpjegimin e këtij hadithi:
“Kjo argumenton që morali i mirë është vetë feja, e gjithë, e ai është e vërteta e besimit dhe e legjislacionit Islam. Për këtë shkak e vuri atë përballë punës së keqe (gjynahit).”[5]
Thotë gjithashtu (Allahu e mëshiroftë):
“Feja është e gjitha moral dhe ai që ngrihet në moral ngrihet në fe gjithashtu.”[6]
I Dërguari i Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të) na ka lajmëruar se më i miri e më i dobishmi prej nesh është ai që ka moral më të lartë dhe se morali i mirë të con në dashurinë e tij (Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të ) kundrejt nesh dhe në afërsinë e vendeve tona tek ai.
Ka ardhur në hadithin të cilin e transmeton Buhariu nga Abdullah bin Amr se i dërguari i Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka thënë:
“ Më të mirët ndër ju janë ata që kanë moralin më të lartë”[7]
Dhe në një hadith tjetër transmeton ibn Abasi se i Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka thënë:
-“Më të dashurit ndër ju tek unë dhe më pranë meje në ditën e kiametit janë ata që kanë moralin më të lartë.”[8]
Ajo që e shtyn muslimanin dhe e nxit atë për të fituar moralet më të mira e të mvishet me to është dija e tij për dobinë dhe peshën e tyre në peshojë si dhe qënia e tyre shkak për hyrjen në xhenet (parajsë).
Transmetohet nga Ebu Darda (Allahu qoftë i kënaqur prej tij) se i dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka thënë:
“Nuk ka gjë më të rëndë në peshojën e muslimanit Ditën e Kiametit se morali i mirë.”[9]
Thuhet në hadithin e transmstuar nga Ebi Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij) se është pyetur i Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) për atë punë që i fut njerëzit më shumë në xhenet (nëse e bëjnë atë) e ai tha:
“Frika ndaj Allahut (bindja ndaj Tij) dhe morali i lartë.”[10]
Hadithet që sqarojnë vendin e moralit në Islam dhe nxitjen në të, janë të shumta. Nuk është qëllimi i këtij libërthi të përmbledhur të përfshijë e të tregojë të gjitha moralet për të cilat nxit Islami në to. E as të sqarojë mirësinë e dobinë e tyre.
Kjo gjë do të zgjaste shumë. Por qëllimi i shkrimit të këtij libërthi është përkujtimi dhe sqarimi i lidhjes së moralit me besimin.
Vlen të përmendim këtu që njerëzit në këtë cështje janë ndarë në dy ekstremet dhe të mesëm.
Njëri grup i kufizon degët e besimit dhe rregullat e Islamit të gjitha në moral dhe e hedh fenë pas shpine kur është fjala për marëdheniet me njerëzit.
Nuk i jep rëndësi zbatimit të detyrave (obligimeve) apo largimit prej të ndaluarave. Shohin që personi, nëse është me sjellje e moral të lartë dhe i kryen detyrat e tij kudrejt njerëzve, ka arritur qëllimin e kërkesat e Islamit, edhe nëse bie në gjynahe e punë të ndaluara,apo i nënvlerëson të drejtat e Allahut të Lartësuar.
Nuk ka dyshim që ky drejtim është lloj ateizmi e devijimi nga feja, dhe hedhja poshtë e kësaj ideje është shumë e qartë dhe nuk ka nevojë të sqarohet kotësia e saj.
Por ajo që na intereson këtu është grupi i kundërt i kësaj ideje; ata të cilët nuk i japin shumë rëndesi anës së moralit, qoftë kjo nga pakujdesia, padituria apo lënia pas dore.
Gjithashtu mund të mungojë nga mendja e tyre lidhja e moralit me bindjen dhe besimin.
Ky lloj, edhe pse nuk është aq i rrezikshëm sa i pari, madje dallimi ndërmjet tyre është shumë i madh sa nuk ka pikë në të cilën bashkohen, tërhiqet vërejtja për të si shkak i rënies së shumë njerëzve në të, kush më shumë e kush më pak.
Thotë Ibn Raxheb (Allahu e mëshiroftë):
“Shumë prej njerëzve mendojnë se devotshmëria (bindja ndaj Allahut) është kryerja e të drejtave të Allahut duke i lënë mënjanë ato të njerëzve. Kështu që ndodh shpesh tek ata që kujdesen të kryejnë të drejtat e Allahut me dashuri për Të, frikë prej denimit të Tij e bindje ndaj Tij, të lënë pas dore të drejtat e njerëzve.
Ndërsa të bashkosh ndërmjet kryerjes së të drejtave të Allahut e të drejtave të njerëzve është shumë e vështirë dhe nuk e arrijnë atë vetëm se një pakicë e njerëzve dhe ata janë të dërguarit e Allahut dhe të sinqertët (es-sidijkinët) në fenë e Allahut…”[11]
Kush studion gjendjet e njerëzve sot, gjen shumë prej muslimanëve ta kënë harruar e mos ta llogarisin këtë fushë të rëndësishme. Madje mund të mos e dijë lidhjen e fortë që ekziston ndermjet moralit të lartë dhe çështjes së besimit e bindjes.
Nëse gjen një person për të cilin mendon se e ka plotësuar besimin dhe njësimin e Allahut, Një e të vetëm, e sheh atë të mveshur me morale të keqia e të meta të tjera të cilat ndikojnë negativisht në bazat e besimit ose e pengojnë atë nga arritja e besimit të plotë. Siç është p.sh. mendjemadhësia, smira, mendimi i keq për të tjerët, mashtrimi e të tjera.
Me të gjitha këto mundet që mos ta dijë dëmin e tyre në besimin dhe bindjen e tij.
Ose mund të injorojë gjithëpërfshirjen e kësaj feje të gjitha lëmitë e jetës, siç thotë Allahu i Lartësuar:
“Thuaj (O Muhamed): Sigurisht falja ime, kurbani im,jeta ime dhe vdekja ime janë për Allahun, Zotin e Aleminit (njerëzve,xhinëve dhe gjithckaje që ekziston).”[12]
Vërtetimi i njësimit dhe plotësimi i besimit nuk është vetëm me largimin nga shirku i madh (shokvënia e Allahut e cila të nxjerr nga Islami), por ai është me largimin prej cdo gjëje që bie ndesh me bindjet Islame dhe me cdo gjë që prish apo ndikon negativisht në plotësimin e bindjes dhe besimit, siç janë dyftyrësia, mosbesimi dhe shokvënia Allahut, qofshin këto të mëdha (që të nxjerrin nga Islami) apo të vogla (që nuk të nxjerrin nga Islami por që janë gjynahe të mëdha), si dhe shtesat në fe (bidatet) e haramet (gjynahet). Plotësohet gjithashtu (besimi) me kryerjen e detyrave ndaj Allahut, qofshin ato të dukshme apo të padukshme.
Besimi i plotë e i fortë arrihet me kryerjen e veprave të pëlqyeshme vullnetare dhe me sunetet (veprat e të Dërguarit Muhamed a.s. të cilat nuk janë detyrë e prerë por kryhen vullnetarisht) si dhe me lënien e cdo gjëje që bie ndesh me to prej fjalëve a veprave.
Sa më shumë t’i bindet muslimani urdhërave të Zotit të tij, aq më shumë do t’i ngrihet e shtohet atij besimi.
E gjitha kjo në varësi me ato që kryen prej degëve të besimit dhe ligjeve të Islamit.
Ajo që duam të themi është se morali është prej besimit dhe, sa me moral më të lartë të jetë muslimani aq më të lartë e ka besimin, siç ka ardhur në hadithin e transmetuar nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij) se ka thënë:
Ka thënë i Dërguari i Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të):
“Besimtarët me besim më të plotë janë ata që kanë moralin më të lartë dhe, më të mirët ndër ju janë ata që janë më të mirë për familjet (bashkshortet) e tyre.”[13]
Thotë dijetari i Islamit, Ibnu Tejmijeh (Allahu e mëshiroftë) në sqarimin e këtij hadithi:
“E kushtëzoi i Dërguari i Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) plotësimin e besimit me plotësimin e moralit të lartë.”[14]
Kështu, morali i lartë është prej punëve të mira të cilat të rrisin besimin, madje moral-larti arrin me moralin e tij gradën e atyre që natën falen e ditën agjerojnë, siç ka ardhur në hadithin e trasmetuar nga Aisha (Allahu qoftë i kënaqur prej saj) se ka thënë:
Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) të thotë:
“Vërtet besimtari arrin me moralin e tij të lartë gradën e agjëruesit që falet natën.”[15]
Pas kësaj hyrjeje përmbledhëse që sqaron vendin e moralit në Islam dhe lidhjen e tij me besimin, shoh të rëndësishme të qëndrojmë pak me disa paraqitje e sjellje të këqia të cilat bien ndesh me vërtetimin e besimit, por që shumë prej njerëzve nuk i jep asaj aspak rëndësi e ndoshta nuk e kuptojnë dobësinë që i shkaktojnë ato në besim dhe që shpesh i fusin ata në gjynahe e të ndaluara.
Mund ti analizojme disa prej këtyre dukurive si në vijim:
Së pari:
Last edited by a moderator: