Historia tragjike e Catherine Genovese që solli termin psikologjik ‘efekti i kalimtarit’

Pak pas orës 3 të mëngjesit të datës 13 mars 1964, Catherine "Kitty" Genovese parkoi makinën e saj dhe eci drejt banesës në Queens, New York, pasi mbaroi turnin si menaxhere lokali. Vrasësi serial Winston Moseley ishte jashtë dhe po kërkonte dikë për ta vrarë atë mbrëmje. Catherine u bë shënjestra e tij. Kur e ndoqi, ajo vrapoi. Teksa Moseley iu afrua dhe filloi ta kërcënojë me thikë gjuetie, Catherine bërtiti, “Oh Zot, ai më goditi me thikë! Më ndihmoni! Më ndihmoni!".

Kur dritat në apartamentet përreth u ndezën dhe një burrë bërtiti nga dritarja, sulmuesi vrapoi dhe u fsheh diku. Por askush nuk doli për të ndihmuar Catherine-n. Kështu që Moseley u kthye dhe e masakroi me thikë, pastaj e grabiti dhe e përdhunoi.




Ajo vazhdoi të qante për ndihmë. Sulmi zgjati rreth 30 minuta. Deri në 38 persona mund të kenë qenë dëshmitarë të vrasjes së saj. Askush nuk doli jashtë për ta ndihmuar.

Si ta kuptojmë “efektin e kalimtarit”


Pati një dënim të gjerë publik për dëshmitarët që nuk i erdhën në ndihmë Catherine-s. Incidenti krijoi një zonë të tërë për hulumtimet psikologjike për të përcaktuar pse disa kalimtarë të rastit ndihmojnë dhe pse të tjerët jo. Termat si “efekti i kalimtarit” dhe “përhapja e përgjegjësisë” u krijuan nga psikologët socialë si rezultat i këtij studimi.

Efekti i kalimtarit të rastit përshkruan situatat në të cilat një grup kalimtarësh gjenden në një situatë ku po shkaktohet dëm, megjithatë nuk bëjnë asgjë për të ndihmuar ose ndaluar aktivitetin e rrezikshëm. Ky efekt mund të ndodhë në shumë ngjarje dhe përfshin sjellje të tilla si ngacmimi, ngacmimi në internet, ose përdorimi i makinës në gjendje të dehur apo çështje shoqërore të tilla si dëmtimi i pronës ose mjedisit.






Si mund të kapërcejmë “efektin e kalimtarit”


Ne të gjithë kemi aftësinë për të kapërcyer efektin e kalimtarit. Me fjalë të tjera, njihni fqinjët dhe tregohuni të kujdesshëm për mirëqenien e tyre. Dëgjoni dhe mësoni historitë e njerëzve. Bëhuni vullnetarë. Bëhuni shembull për familjen dhe miqtë tuaj. Reagoni nëse mendoni se ata janë në rrezik, ndonëse mund të mos jua kërkojnë.


SHKRUAR NGA ANABEL