Amedeo Modigliani:"ruani ëndrrat tuaja."

I vrullshëm, por i turpshëm, i pasionuar dhe i talentuar, i aftë për të ngulitur një energji të dhunshme në veprat e tij, por thellësisht i theksuar në fizik.

Jeta, dhe arti i Amedeo Modigliani duket se ka dalë nga një operë e Puçinit.

“Amedeo Modigliani et ses amis” tregon historinë e një prej artistëve më të mëdhenj të shekullit të njëzetë përmes veprave të tij dhe atyre të miqve si Chagall, Picasso, Utrillo (me të cilët Modigliani kishte debate të shpeshta të shkaktuara nga alkooli).
Punimet (më shumë se 110) vijnë nga Qendra Pompidou dhe Musée de l'Orangerie në Paris, si dhe nga koleksionet publike dhe private italiane.

Por kush ishte Amedeo Modigliani? Parisi, piktura, tuberkulozi, femrat e shumta, droga, dashuria dhe pasioni, varfëria, bukuria.

Jeta e Modit (pseudonimi i tij) nuk ishte e lehtë. Ai kurrë nuk gëzoi shëndet të mirë, në moshën 14-vjeçare u sëmur nga ethet tifoide dhe dy vjet më vonë u prek nga një formë e rëndë tuberkulozi që e kushtëzoi gjithë jetën e tij aq shumë sa e detyroi të braktiste skulpturën, për shkak të pluhurit që gjenerohet gjatë përpunimit. Megjithatë, Amedeo Modigliani arriti ta shndërronte ekzistencën e tij në një vepër arti. Jetë të dhunshme dhe prekëse, por plot bukuri.

1.Jeta e Modiglianit është e lidhur me atë të qytetit të Parisit ku ai u zhvendos në vitin 1906, në atë kohë zemra pulsante e artit evropian.
Ai kontribuoi me jetën e tij për të ndërtuar mitin e "artistit të mallkuar", të varfër dhe të talentuar të Montmartrit, ku jetonte në një komunë artistësh.

2. Ata që e njihnin Modiglianin e quanin agresiv, të turpshëm, të pashëm, të padurueshëm, xheloz për punët e veta aq sa thuhet se, kur studionte në Akademi, i mbulonte me duar krijimet e tij që studentët e tjerë mos i shihnin ato.
Poeti rus Nikolai Gumilev e quajti atë "Përbindësh i dehur".

3. Veprat e Modiglianit mund të njihen nga hiri i figurave, të ekzaltuara nga qafat e gjata dhe të zhdërvjellta, trupat e përdredhur dhe sytë e hollë. Ngjyrat janë të dhunshme, ashtu si jeta e tij e shkurtër dhe e vrullshme. Duket se pikturonte në një kohë shumë të shkurtër: i mjaftuan nja dy momente për të përfunduar një portret.

4. Ekspozita e parë e Modiglianit u mbyll pas disa orësh nga shefi i policisë së Parisit, i skandalizuar nga ato nudo që i konsideroi “të pamoralshme”.

5. Modigliani vdiq në moshën vetëm 35 vjeç për shkak të meningjitit tuberkuloz, eshtrat e tij u varrosën në varrezat pariziane të Père Lachaise. Shokët e tij mblodhën para për të paguar funeralin e tij.

6. Në lajmin e vdekjes së Modiglianit, femra e tij e fundit dhe më e dashura Jeanne Hébuterne, pothuajse në muajin e nëntë të shtatzënisë, kryen vetëvrasje duke u hedhur në një boshllëk.

7. Prindërit e Jeanne, të cilët nuk e miratuan lidhjen e saj me Modiglianin, e varrosën në varrezat pariziane të Bagneux, vetëm në vitin 1930 eshtrat e saj u afruan me ato të të dashurit të saj.
Në epitafin e saj shkruan: “Shoqëruese e përkushtuar deri në sakrificën e skajme”.

8. Filma të shumtë i kushtohen jetës së Modiglianit, si skena "Modì", prodhuar nga Rai në 1990 dhe "The Colors of the soul - Modigliani", film i vitit 2004 me Andy Garcia në rolin e artistit. 9. Jeta e Modiglianit tregohet edhe në një libër të Corrado Augias “Modigliani, romantiku i fundit”: kantautori Vinicio Capossela i ka kushtuar një album dhe një këngë prekëse dhe të bukur: “Modì”.

10. Në vitin 1984, "kokat" false të Modiglianit shkaktuan një bujë të madhe, një skulpturë e gjetur në Fosso Reale në Livorno ku, sipas legjendës, Mod i kishte hedhur ato sepse ishin të padobishme, nga disa miq artistë e shumë kritikë nxituan të lartësojnë bukurinë e atyre veprave të cilat më vonë dolën se ishin falsifikime të bujshme.
Për këtë histori ka rrëfyer kantautori Caparezza në një nga këngët e tij më të fundit:
“Teste di Modì”.

Më poshtë po sjell c vizatime të tij. Femra më e dashur e tij dhe fundit Jeanne Hébuterne, një grua që kishte një marrëdhënie të çmendur me artistin, aq sa ajo kreu vetëvrasje dy ditë pas vdekjes së Modigliani. Hébuterne ishte modeli kryesor për pikturat e mjeshtrit.

"Detyra juaj e vetme është të ruani ëndrrat tuaja."
(Amadeo Modigliani)

Përmbledhje në shqip By Lauri anunnak