Shruar nga Valbona Mehmeti/KOHA Ditore
Pa shminkë
Këshilla dashamirëse që iu dha Mimozës ishte një shuplakë fytyrës për kosovarët. Ajo do të duhej t’i këndellte jo vetëm bukuroshen Mimoza, por edhe shumë Mimoza të tjera kosovare, të cilat nuk e kanë lexuar madje as lekturën “Liza në botën e çudirave”
“Lexoje biles një libër”. Vështirë të shqitet nga mendja kjo këshillë që i dha opinionisti i “Big Brother Albania” vajzës që për gati tre muaj prezantoi në këtë spektakël televiziv një realitet shumë të hidhur që po e ndjek ka më shumë se dy dekada rininë e Kosovës. Ndonëse këshilla ishte dashamirëse, për shumë kosovarë ajo ishte shuplakë fytyrës që do të duhej t’i këndellte jo vetëm bukuroshen Mimoza, por edhe shumë Mimoza të tjera kosovare, të cilat nuk kanë lexuar madje as lekturën “Liza në botën e çudirave” e lëre më ndonjë libër për të rritur.
Thyerja e barrierave fizike me Shqipërinë dhe hapja e bashkëpunimit kulturor e politik, i përballi kosovarët me një sfidë që vështirë se do ta kalojnë edhe një kohë të gjatë.
Përballja e parë publike ishin spektaklet e përzgjedhjes së misseve nga hapësirat gjithëshqiptare, ku bukuroshet nga Kosova mezi lidhnin dy fjalë për të shprehur atë që ndjenin. Jo që bukuroshet nga Shqipëria thoshin ndonjë gjë shumë të mençur, por megjithatë e artikulonin ndonjë emocion apo mendim pa u skuqur as pa i rrudhur krahët. Ky “ngurrim” për të folur po vazhdon edhe tash me këngëtarë e artistë të rinj kosovarë që na prezantojnë nëpër ngjarje të ndryshme kulturore në Shqipëri. Kur flasin para publikut dhe mediave shqiptare nuk janë në gjendje të rrëfejnë as për çfarë bën fjalë kënga apo vepra e tyre artistike. Mungesat vërehen edhe kur flasin për mediat kosovare.
Nuk është barrierë në këtë rrafsh vetëm temperamenti i ndryshëm në të folur i dy pjesëve të ndara për shumë kohë të një populli. Pse shqiptarët e Shqipërisë janë më të “zhdërvjellët” nga goja, kjo nuk i bën më superiorë. Nuk do të thotë se duhet të ndryshojmë theksin apo zërin kur flasim me vëllezërit e motrat andej kufirit, na mjafton vetëm të artikulojmë drejt atë që duam ta themi. Gjuha standarde dhe ideja se në Shqipëri flitet “pastër”, është një barrierë që duhet thyer. Në këtë sfond, pikërisht paaftësia për të formuluar dhe shprehur një mendim është sfida që nuk po mund ta kalojnë kosovarët. Kjo paaftësi po krijon përshtypjen se ata nuk kanë mendim pothuajse për asgjë që i rrethon. Leximi i paktë i djemve dhe i vajzave kosovare ose thënë më mirë mosleximi as i librave, as i gazetave, mungesa e debatit fillimisht brenda familjes e më pas në shkollë e shoqëri, janë arsyet kryesore që e kanë katandisur në këtë gjendje rininë kosovare.
Fillet e këtij problemi kanë nisur që në fillimvitet e nëntëdhjeta me dëbimin nga institucionet shkollore të shqiptarëve nga regjimi serb, kur të rinjtë kosovarë “simuluan” shkollimin nëpër garazhe e bodrume, për të kulmuar në fund të të nëntëdhjetave me luftën për ekzistencë biologjike që la në hije çdo fushë të zhvillimit kulturor e arsimor. Dëmin që iu shkaktua njëzet vjet më parë duket se kosovarët nuk do të mund ta riparojnë as në njëzet vjetët e ardhshëm. Kjo për faktin se as dhjetë vjet pas luftës fëmijëve tanë nuk po u mundësohet një arsimim cilësor dhe modern. Prandaj na dalin Mimoza dhe “Mimozanë” që na bëjnë të skuqemi para ekranit.
As nuk jam adhuruese e as që e kam përcjellë shoun televiziv “Big Brother”, por më rastisi që të shihja fillimin e këtij spektakli kur Mimoza u fut në garë dhe atë të së shtunës, kur ajo u eliminua. Nuk të duhej shumë kohë për të kuptuar se Mimoza u fut në këtë lojë dhe mbeti aty për afro tre muaj me arsyen e vetme se ishte e bukur. Me të vërtetë shumë e bukur. Bukuri tipike e shumë vajzave kosovare që rriten me fjalët përkëdhelëse për hijeshinë e tyre nga familja dhe rrethi, dhe me bindjen se veç bukurisë nuk u duhet asgjë tjetër në jetë, sepse ajo do t’ua hapë të gjitha rrugët.
Bukuroshet e babit e të mamit vishen e pispillosen pothuajse sapo kanë zbritur nga pistat e modës, gjithë ditën e kalojnë nëpër “mesengjera” e “facebooka”, pa e lodhur kokën për të ardhmen e tyre, e lëre më të lexojnë ndonjë libër me vlerë që ua pasuron gjuhën dhe hap botë të re para tyre.
Fajet natyrisht duhet kërkuar së pari në familje. Tradicionalisht në familjet tona me vajzat as që është diskutuar. Ky privilegj është rezervuar për djemtë. Duke i përjashtuar vajzat nga vendimmarrja dhe nga debati, është krijuar tek to ndjenja e inferioritetit dhe e pafuqisë mendore dhe emocionale për të luftuar për të drejtën e tyre për një pozitë dhe trajtim të denjë në këtë shoqëri.
Për gjeneratat e shkuara tani është e kotë të flasim. Tërë ajo që mund të bëjmë është që ne prindërit e rinj të bëhemi më të kujdesshëm, t’i japim prioritet arsimimit të vajzave, sepse ato do të jenë edukatoret e brezave të ardhshëm, brezave që do të duhej që në vegjëli të brumosen me aftësinë e të shprehurit qartë të asaj që ndiejnë e mendojnë.
Ekspertët këshillojnë që nëse duam që fëmija ynë të bëhet një debatues korrekt, duhet të nxisim debatet konstruktive me të që në fëmijërinë e hershme. Ka fëmijë që për nga natyra janë më luftarakë, nuk lëshojnë pe lehtë dhe janë të hapur në kërkesat e tyre. Atyre nuk u duhet shumë nxitje për të debatuar. Por ka fëmijë që ndiejnë nevojë të cyten për të hapur mendjen dhe zemrën e tyre. Psikologët u sugjerojnë prindërve që së pari të përpiqen të nxjerrin nga fëmija një mendim për lodrën apo filmin e tij të preferuar vizatimor. Pastaj të vazhdojnë me gjëra më të mëdha. Nuk do të thotë se gjithmonë kemi sukses në edukimin e fëmijëve, ashtu si duam, por, së paku, duhet të përpiqemi.
Prandaj, duhet këshilluar, nxitur e joshur fëmijët që të lexojnë sa më shumë. Duhet të diskutojmë hapur me ta. Që të mos përfundojnë si Mimoza. Të fyer publikisht për varfërinë e mendjes së tyre.
Pa shminkë
Këshilla dashamirëse që iu dha Mimozës ishte një shuplakë fytyrës për kosovarët. Ajo do të duhej t’i këndellte jo vetëm bukuroshen Mimoza, por edhe shumë Mimoza të tjera kosovare, të cilat nuk e kanë lexuar madje as lekturën “Liza në botën e çudirave”
“Lexoje biles një libër”. Vështirë të shqitet nga mendja kjo këshillë që i dha opinionisti i “Big Brother Albania” vajzës që për gati tre muaj prezantoi në këtë spektakël televiziv një realitet shumë të hidhur që po e ndjek ka më shumë se dy dekada rininë e Kosovës. Ndonëse këshilla ishte dashamirëse, për shumë kosovarë ajo ishte shuplakë fytyrës që do të duhej t’i këndellte jo vetëm bukuroshen Mimoza, por edhe shumë Mimoza të tjera kosovare, të cilat nuk kanë lexuar madje as lekturën “Liza në botën e çudirave” e lëre më ndonjë libër për të rritur.
Thyerja e barrierave fizike me Shqipërinë dhe hapja e bashkëpunimit kulturor e politik, i përballi kosovarët me një sfidë që vështirë se do ta kalojnë edhe një kohë të gjatë.
Përballja e parë publike ishin spektaklet e përzgjedhjes së misseve nga hapësirat gjithëshqiptare, ku bukuroshet nga Kosova mezi lidhnin dy fjalë për të shprehur atë që ndjenin. Jo që bukuroshet nga Shqipëria thoshin ndonjë gjë shumë të mençur, por megjithatë e artikulonin ndonjë emocion apo mendim pa u skuqur as pa i rrudhur krahët. Ky “ngurrim” për të folur po vazhdon edhe tash me këngëtarë e artistë të rinj kosovarë që na prezantojnë nëpër ngjarje të ndryshme kulturore në Shqipëri. Kur flasin para publikut dhe mediave shqiptare nuk janë në gjendje të rrëfejnë as për çfarë bën fjalë kënga apo vepra e tyre artistike. Mungesat vërehen edhe kur flasin për mediat kosovare.
Nuk është barrierë në këtë rrafsh vetëm temperamenti i ndryshëm në të folur i dy pjesëve të ndara për shumë kohë të një populli. Pse shqiptarët e Shqipërisë janë më të “zhdërvjellët” nga goja, kjo nuk i bën më superiorë. Nuk do të thotë se duhet të ndryshojmë theksin apo zërin kur flasim me vëllezërit e motrat andej kufirit, na mjafton vetëm të artikulojmë drejt atë që duam ta themi. Gjuha standarde dhe ideja se në Shqipëri flitet “pastër”, është një barrierë që duhet thyer. Në këtë sfond, pikërisht paaftësia për të formuluar dhe shprehur një mendim është sfida që nuk po mund ta kalojnë kosovarët. Kjo paaftësi po krijon përshtypjen se ata nuk kanë mendim pothuajse për asgjë që i rrethon. Leximi i paktë i djemve dhe i vajzave kosovare ose thënë më mirë mosleximi as i librave, as i gazetave, mungesa e debatit fillimisht brenda familjes e më pas në shkollë e shoqëri, janë arsyet kryesore që e kanë katandisur në këtë gjendje rininë kosovare.
Fillet e këtij problemi kanë nisur që në fillimvitet e nëntëdhjeta me dëbimin nga institucionet shkollore të shqiptarëve nga regjimi serb, kur të rinjtë kosovarë “simuluan” shkollimin nëpër garazhe e bodrume, për të kulmuar në fund të të nëntëdhjetave me luftën për ekzistencë biologjike që la në hije çdo fushë të zhvillimit kulturor e arsimor. Dëmin që iu shkaktua njëzet vjet më parë duket se kosovarët nuk do të mund ta riparojnë as në njëzet vjetët e ardhshëm. Kjo për faktin se as dhjetë vjet pas luftës fëmijëve tanë nuk po u mundësohet një arsimim cilësor dhe modern. Prandaj na dalin Mimoza dhe “Mimozanë” që na bëjnë të skuqemi para ekranit.
As nuk jam adhuruese e as që e kam përcjellë shoun televiziv “Big Brother”, por më rastisi që të shihja fillimin e këtij spektakli kur Mimoza u fut në garë dhe atë të së shtunës, kur ajo u eliminua. Nuk të duhej shumë kohë për të kuptuar se Mimoza u fut në këtë lojë dhe mbeti aty për afro tre muaj me arsyen e vetme se ishte e bukur. Me të vërtetë shumë e bukur. Bukuri tipike e shumë vajzave kosovare që rriten me fjalët përkëdhelëse për hijeshinë e tyre nga familja dhe rrethi, dhe me bindjen se veç bukurisë nuk u duhet asgjë tjetër në jetë, sepse ajo do t’ua hapë të gjitha rrugët.
Bukuroshet e babit e të mamit vishen e pispillosen pothuajse sapo kanë zbritur nga pistat e modës, gjithë ditën e kalojnë nëpër “mesengjera” e “facebooka”, pa e lodhur kokën për të ardhmen e tyre, e lëre më të lexojnë ndonjë libër me vlerë që ua pasuron gjuhën dhe hap botë të re para tyre.
Fajet natyrisht duhet kërkuar së pari në familje. Tradicionalisht në familjet tona me vajzat as që është diskutuar. Ky privilegj është rezervuar për djemtë. Duke i përjashtuar vajzat nga vendimmarrja dhe nga debati, është krijuar tek to ndjenja e inferioritetit dhe e pafuqisë mendore dhe emocionale për të luftuar për të drejtën e tyre për një pozitë dhe trajtim të denjë në këtë shoqëri.
Për gjeneratat e shkuara tani është e kotë të flasim. Tërë ajo që mund të bëjmë është që ne prindërit e rinj të bëhemi më të kujdesshëm, t’i japim prioritet arsimimit të vajzave, sepse ato do të jenë edukatoret e brezave të ardhshëm, brezave që do të duhej që në vegjëli të brumosen me aftësinë e të shprehurit qartë të asaj që ndiejnë e mendojnë.
Ekspertët këshillojnë që nëse duam që fëmija ynë të bëhet një debatues korrekt, duhet të nxisim debatet konstruktive me të që në fëmijërinë e hershme. Ka fëmijë që për nga natyra janë më luftarakë, nuk lëshojnë pe lehtë dhe janë të hapur në kërkesat e tyre. Atyre nuk u duhet shumë nxitje për të debatuar. Por ka fëmijë që ndiejnë nevojë të cyten për të hapur mendjen dhe zemrën e tyre. Psikologët u sugjerojnë prindërve që së pari të përpiqen të nxjerrin nga fëmija një mendim për lodrën apo filmin e tij të preferuar vizatimor. Pastaj të vazhdojnë me gjëra më të mëdha. Nuk do të thotë se gjithmonë kemi sukses në edukimin e fëmijëve, ashtu si duam, por, së paku, duhet të përpiqemi.
Prandaj, duhet këshilluar, nxitur e joshur fëmijët që të lexojnë sa më shumë. Duhet të diskutojmë hapur me ta. Që të mos përfundojnë si Mimoza. Të fyer publikisht për varfërinë e mendjes së tyre.
Redaktimi i fundit:
