Vullneti i Lire vs Determinizmi

Ceshtja e vullnetit te lire v determinizmit eshte nje nga ato ceshtje qe i ka shqetesuar dhe i ka vene ne mendime filozofet per shekuj me rradhe. Disa besojne qe njerezit kane aftesine per te perdorur vullnetin e lire ndersa disa te tjere besojne qe veprimet e njerezve kane te bejne me determinizmin dhe ne kte menyre nqfse njerezit ndjekin ligjin e natyres nuk mund te thuhet qe ata kane vullnet te lire.

Koncepti i vullnetit te lire thote qe njerezit jane te afte te bejne zgjedhje te lira dhe te pafrenuara nga situata te jashtme, nga fati ose nga vullneti hyjnor. Ndersa determinizmi ka kuptime te ndryshme: 1) Njera prej teorive thote qe ngjarjet e te ardhmes bazohen ne ngjarjet e te shkuares 2) Nje tjeter thote qe te te gjitha sjelljet, besimet dhe deshirat e njerzve jane te vendosura nga gjenet e tyre. 3) Dhe e fundit thote qe zoti percakton ate qe ne bejme.

Jane edhe ca te tjere qe besojne qe vullneti i lire dhe determinizmi jane te pajtueshem me njeri tjetrin. Pra njeriu ben zgjedhje te lira por kto zgjedhje prape se prape jane te percaktuara nga ngjarje dhe ndikime te meparshme. Schopenhauer ka nje shprehje ku thuhet "Njeriu mund te bej ate cka deshiron por nuk mund te deshiroj ate cka deshiron."

Ajo cka ne besojme (vullnetin e lire ose determinizmin) ka komplikime etike pasi nqfse ne besojme qe njerezit nuk kane vullnet te lire, atehere i bie qe edhe zgjedhjet dhe veprimet tona nuk mund te jene imorale pasi nuk varen nga ne dhe jane te percaktuara me perpara se ne te veprojme.

Ju si mendoni? A kane njerezit plotesisht nje vullnet te lire? Apo jemi thjesht si makineri, te kontrolluar nga dicka tjeter dhe ne vetem reagojme ndaj asaj qe na eshte paracaktuar?

Titulli: Vullneti i Lire vs Determinizmi

Legally_Sweet said:

disa te tjere besojne qe veprimet e njerezve kane te bejne me determinizmin dhe ne kte menyre nqfse njerezit ndjekin ligjin e natyres nuk mund te thuhet qe ata kane vullnet te lire.

Click to expand...

un do kisha deshir te merrja pjes ne kte teme,,nese do te dija fillimisht se c´far do te thot determinizim?? saktesisht :lexim:

dhe se dyti,,,pse nuk mund te thuhet se ata nuk kan vullnet te lire nese ndjekin ligjet e natyres??
si dilet ne kte konkluzion??

Pe: Vullneti i Lire vs Determinizmi

Qëllimet natyrore të gjallesave janë të përcaktuara,
kurse rrugët se si i arrijnë te caku nuk janë.
Sikur mos të ishte ashtu, njeriu do të duhej të
mësojë gjithëçka, edhe ato që i ka me të lindur (instiktet),
por s'ikur të lindte që në fillim pa to, edhe të mbijetuarit
do të vihej në sprovë.

Pe: Titulli: Vullneti i Lire vs Determinizmi

AlbertPrengzaj said:

un do kisha deshir te merrja pjes ne kte teme,,nese do te dija fillimisht se c´far do te thot determinizim?? saktesisht :lexim:

dhe se dyti,,,pse nuk mund te thuhet se ata nuk kan vullnet te lire nese ndjekin ligjet e natyres??
si dilet ne kte konkluzion??

Click to expand...

Determinizem= cdo gje qe njeriu ben dhe qe i ndodh eshte e vendosur nga forca te ndryshme pertej kontrollit te tij. Ktu mund te marresh shembull ligjet e fizikes ose forcat hyjnore. Per shembull nqfse une vendos te vras dike, nuk e bej kte gje pasi e kam menduar ne mendjen time dhe vullnetarisht vendos ta kryej kte vrasje...pra koncepti i vullnetarizmit nuk ekziston. E kryej kte vrasje pasi se kontrolloj dot ate cka eshte paracaktuar nga forca te tjera.

Kurse sa per ligjin e natyres, nqfse e marrim konceptin e determinizmit si te sakte atehere cdo sjellje e jona eshte pasoje e ligjit te natyres dhe ngjarjeve te kaluara. Qe do te thote ne nuk e kemi ne dore se cfar ka ndodhur me perpara se ne te lindnim, ashtu si nuk eshte ne doren tone ajo cka quhet ligji i natyres (pra nuk ka pas vullnet te lire njerezor ktu). Kshu qe pasojat e ktyre ngjarjeve dhe ligjit te natyres (duke perfshire ktu veprimet tona aktuale) nuk jane ne doren tone.

Titulli: Vullneti i Lire vs Determinizmi

e kuptoj tashi se per c´far behet fjale,,,por nuk mund te pajtohem me kte koncept te determinizmit,

ngaqe nuk besoj se gjithshka kontrollohet nga forca qe jan pertej kontrollit te njeriut,,,mendoj se njeriut i kan dal gjerat jasht kontrollit dhe esht krijuar nje gjendje anarkie,,ku forcat veprojn sipas deshires,

te vrasesh dike,,nuk do te thote qe ka qen ndonje forc jasht vullntetit tend qe te ka nxitur te veprosh,,por per mua do te thot qe ka qen nje forc qe esht perplasur me vullnetin tend,,,te cilen ti esht dashur ta vrasesh,,ose per te ngren ti dhe femijete tu,,ose per te shpetur ti dhe femijet e tu,,ky esht ligji i natyres,,esht forc e natyrshme dhe vendim qe do ti merrte c´do gjallese instiktivisht ne nje situat te till,,kjo esht nje forc e natyrshme mendoj une.

kurse shkaku qe te bjen tek akti,,mund te jet i lindur ne rrethana te ndryshme,,dhe qe e kan sjellur forca te ndryshme qe mund te jen shkaktare,,dhe qe un mendoj se njeriu thjesht nuk i ka nen kontroll,,sepse forcat e determinizmit nuk mund te veprojn kunder vullnetit te njeriut,,nese njeriu do te deshironte miresisht ti kishte nen kontroll,,