Lauri
Anunnak
SEKTI I ASASINثVE/ Cila ishte organizata terroriste më e lashtë në Lindjen e Mesme që tmerronte sulltanët dhe perandorët e botës.
Jefferson M. Gray
Gjatë kryqëzatave, sekti mysliman i njohur si “Vrasësit” (Assassins ose Hashshashin) i zhduknin armiqtë e fuqishëm duke përdorur një metodë shokuese: vrasjen.
Për gati dy shekuj, nga viti 1090 deri në vitin 1273, Urdhëri i Vrasësve ka luajtur një rol të madh në Lindjen e Mesme. Një sekt i vogël shiit, që njiheshin si Vrasësit, ishin gjeografikisht të shpërndarë e konsideroheshin si heretikë nga mazhoranca sunite myslimane. Por në fund të shekullit të 11, Hasan Sabbah-u i pamëshirshëm e ktheu këtë sekt në një nga grupet terroriste më të rrezikshme në të gjithë botën. Edhe sundimtarët më të fuqishëm, sulltanët, vezirët, perandorët dhe krerët e shteteve të ndryshme jetonin të tmerruar nga të ashtuquajturit “Vrasësit”.
Fanatikë e të disiplinuar, Hasan Sabbah dhe pasardhësit e tij ishin praktikues të shkëlqyer të luftës asimetrike. Ata krijonin mjete sulmi që ishin në avantazh përballë kundërshtarëve të tyre, si dhe vinin në rrezik një numër të vogël të ushtrisë së tyre. Si një formë efektive e parandalimit, liderë politikë, fetarë e ushtarakë prodhuan një ekuilibër të qëndrueshëm mes pushtetit të tyre dhe të armiqve, duke e ulur nivelin e konfliktit dhe humbjen e jetëve nga të dyja anët.
Sot, 750 vjet pasi mongolët i shkatërruan ata, metodat e përdorura nga Asasinët, vrasjet sistematike për t’i dhënë fund një qëllimi politik, gjetën përdorim nga grupet terroriste si Hamas, Hezbollah dhe Al-Kaeda. Por për Hasan Sabbah, veprat e terrorit ishin një përgjigje legjitime për vetëmbrojtje pikërisht sepse në target të tyre ishin liderë fetarë, politikë e ushtarakë që sipas tyre kishin kryer veprime armiqësore kundër komunitetit. Me siguri Hasan Sabbah kishte për t’i parë me përbuzje taktikat e përdorura nga grupet terroriste të sotme në Lindjen e Mesme ku në target janë civilë të paarmatosur.
Pas vdekjes së Profetit Muhamed në vitin 632, bota myslimane u nda në dy grupe Sunnitët dhe Shiitët. Shiitët besonin se vetëm një imam i frymëzuar nga hyjnitë mund ta interpretonte e kuptonte Kuranin, që sipas myslimanëve përmban këshillat që Zoti i dha profetit Muhamed. Ndërsa sunitët besojnë se Kurani mund të kuptohet nëpërmjet studimit dhe drejtimit nga dijetarët. Ata pranojnë udhëheqjen e kalifëve. Me kalimin e viteve, komuniteti shiit u nda edhe më tej për shkak të keqkuptimeve. Në mes të shekullit të 8, komuniteti i quajtur Ismailët vendosën të ndjekin një imam, Ismail bin Jafar, i cili nuk pranohej nga shumica e shiitëve. Shiitët ismailianë, një minoritet brenda një minoriteti, dhe paraardhësit e Vrasësve, u shpërndanë në të gjithë botën myslimane.
Besimi i tyre karakterizohej nga sofistikimi teologjik dhe një barazi radikale që dënonte pasurinë dhe luksin e gëzuar nga kalifët suni që sundonin shumicën e tokave myslimane në kryeqytetin e tyre Bagdad. Grupi i tyre ishte kryesisht i pozicionuar në vendet ku ndodhen sot Irani, Iraku, Libani, Siria dhe Gadishulli Arabik. Duke qenë se ato ishin një grup i përbuzur e konsideroheshin si heretikët, ismailianët u bënë një sekt revolucionar që në bazë të misioneve sekrete kërkonin të përhapnin teologjinë e tyre.
Ubayd Allah i ismailianëve udhëhoqi një revolt të suksesshme kundër një dinastie sunni në zonën e Tunizisë moderne dhe themeloi kalifatin Fatimid (emër i marrë nga vajza e preferuar e Muhamedit) në janar të vitit 910. Kalifët e Fatimid pushtuan Egjiptin në vitin 969 dhe më pas u drejtuan më në lindje për të pushtuar Palestinën, qytetet e shenjta të Mekës dhe Medinës, si dhe pjesë të Sirisë. Ata ëndërronin të merrnin Bagdadin dhe ta bashkonin të gjithë botën myslimane nën një sundim të vetëm. Si kryeqytet zgjodhën Kajron dhe zhvilluan një infrastrukturë për të mbështetur misionet e tyre jashtë vendit. Por në mesin e shekullit të 11, një grup i fuqishëm i ushtrisë sunnite nga Azia Qendrore, fitoi kontrollin e Persisë dhe Mesopotamisë. Në të njëjtën kohë kalifati Fatimid filloi të dobësohej për shkak të përçarjeve të brendshme dhe e humbën kontrollin e tyre në Siri, Arabi dhe në bazë e tyre në Tunizi. Kur kalifati e humbi të gjithë zellin e tij revolucionar, i përqendroi forcat për të mbrojtur territoret e mbetura.
Rënia e kalifatit Fatimid ishte në fazat e parë në vitin 1078 kur një ismailian i zjarrtë nga Persia, Hasan Sabbah, mbërriti në Kajro. Një figurë e rëndësishme e këtij komuniteti, Hasan lindi mes viteve 1040-1050 në Rayy, Teherani i sotëm. I ditur, aktiv dhe tepër ambicioz, ai u konvertua në ismailian kur ishte i ri pasi vuajti një sëmundje të rëndë pothuajse fatale. Për shumë vite ai punoi si agjent sekret ismailian në qytetin e tij.
Në vitin 1076 autoritetet u përpoqën ta arrestonin atë, por Hasan u arratis. Mentori i tij e konsideronte një pasuri të pazakontë Hasanin për grupin ismailian, për personalitetin e tij të pabesueshëm të kombinuar me zgjuarsinë dhe aftësitë në debat. Ai e dërgoi Hasanin në Kajro për udhëzime të avancuara.
Në vitin 1081, Hasan iu bashkua eprorit të tij në Isfahan. Për vitet e ardhshme ai ndërmori shumë misione në Persi. Përveç se të rekrutonte njerëz të tjerë, Hasan kishte një tjetër objektiv: të gjente një bazë të favorshme nga e cila ai mund të niste fazën e radhës së luftës së ismailianëve. Në fund të viteve ’80, ai gjeti një luginë të rrethuar nga male të larta në veri të lumit Shah. Pasi gjetën një bazë të përshtatshme, Hasani vendosi të vidhte kështjellën nga Selxhukët. Pasi dërgoi misionarët e tij në kështjellë për të infiltruar të tjerët, Hasani vetë u fut fshehurazi në kështjellë më 4 shtator 1090.
Kur komandanti i selxhukëve zbuloi se diçka nuk shkonte, ai u përpoq të dëbonte personat e konvertuar në ismailianë. Por zbuloi se pjesa më e madhe e garnizonit tani i përgjigjej Hasanit dhe jo atij. Komandanti u dorëzua. Hasani u tregua bujar duke i dhënë 3 mijë dinarë ari komandantit përpara se ta largonte atë. Pavarësisht se një selxhuk u përpoq t’i prishte punë Hasanit, duke shkatërruar disa shtëpi e duke vrarë disa të konvertuar, ai nuk arriti ta merrte kështjellën.
Pasi kishte përballuar disa kundërshtime, Hasani kërkoi të shtrinte autoritetin e tij në të gjithë qarkun e Rudbar. Kudo që ishte e mundur, Hasan fitonte në vende të fortifikuar nëpërmjet aktivitetit të tij misionar të quajtur “propagandë”. Por Hasani ishte i gatshëm të përdorte edhe grushtet e shteti apo sulmet e drejtpërdrejta, si plaçkitjet, gjakderdhje apo edhe luftën për të arritur atë që donte.
Një tjetër rajon të cilin Hasani e identifikoi si potencialisht të rëndësishëm për Ismailizmin ishte Kuhistani, një rajon i thatë në Persinë Lindore me male të ulët. Hasani që dikur strehohej në Alamut, nuk e la zonën shkëmbore për 35 vitet e ardhshme, prandaj i dërgonte vartësit e tij për misione në vendet e tjera.
Jefferson M. Gray
Gjatë kryqëzatave, sekti mysliman i njohur si “Vrasësit” (Assassins ose Hashshashin) i zhduknin armiqtë e fuqishëm duke përdorur një metodë shokuese: vrasjen.
Për gati dy shekuj, nga viti 1090 deri në vitin 1273, Urdhëri i Vrasësve ka luajtur një rol të madh në Lindjen e Mesme. Një sekt i vogël shiit, që njiheshin si Vrasësit, ishin gjeografikisht të shpërndarë e konsideroheshin si heretikë nga mazhoranca sunite myslimane. Por në fund të shekullit të 11, Hasan Sabbah-u i pamëshirshëm e ktheu këtë sekt në një nga grupet terroriste më të rrezikshme në të gjithë botën. Edhe sundimtarët më të fuqishëm, sulltanët, vezirët, perandorët dhe krerët e shteteve të ndryshme jetonin të tmerruar nga të ashtuquajturit “Vrasësit”.
Fanatikë e të disiplinuar, Hasan Sabbah dhe pasardhësit e tij ishin praktikues të shkëlqyer të luftës asimetrike. Ata krijonin mjete sulmi që ishin në avantazh përballë kundërshtarëve të tyre, si dhe vinin në rrezik një numër të vogël të ushtrisë së tyre. Si një formë efektive e parandalimit, liderë politikë, fetarë e ushtarakë prodhuan një ekuilibër të qëndrueshëm mes pushtetit të tyre dhe të armiqve, duke e ulur nivelin e konfliktit dhe humbjen e jetëve nga të dyja anët.
Sot, 750 vjet pasi mongolët i shkatërruan ata, metodat e përdorura nga Asasinët, vrasjet sistematike për t’i dhënë fund një qëllimi politik, gjetën përdorim nga grupet terroriste si Hamas, Hezbollah dhe Al-Kaeda. Por për Hasan Sabbah, veprat e terrorit ishin një përgjigje legjitime për vetëmbrojtje pikërisht sepse në target të tyre ishin liderë fetarë, politikë e ushtarakë që sipas tyre kishin kryer veprime armiqësore kundër komunitetit. Me siguri Hasan Sabbah kishte për t’i parë me përbuzje taktikat e përdorura nga grupet terroriste të sotme në Lindjen e Mesme ku në target janë civilë të paarmatosur.
Pas vdekjes së Profetit Muhamed në vitin 632, bota myslimane u nda në dy grupe Sunnitët dhe Shiitët. Shiitët besonin se vetëm një imam i frymëzuar nga hyjnitë mund ta interpretonte e kuptonte Kuranin, që sipas myslimanëve përmban këshillat që Zoti i dha profetit Muhamed. Ndërsa sunitët besojnë se Kurani mund të kuptohet nëpërmjet studimit dhe drejtimit nga dijetarët. Ata pranojnë udhëheqjen e kalifëve. Me kalimin e viteve, komuniteti shiit u nda edhe më tej për shkak të keqkuptimeve. Në mes të shekullit të 8, komuniteti i quajtur Ismailët vendosën të ndjekin një imam, Ismail bin Jafar, i cili nuk pranohej nga shumica e shiitëve. Shiitët ismailianë, një minoritet brenda një minoriteti, dhe paraardhësit e Vrasësve, u shpërndanë në të gjithë botën myslimane.
Besimi i tyre karakterizohej nga sofistikimi teologjik dhe një barazi radikale që dënonte pasurinë dhe luksin e gëzuar nga kalifët suni që sundonin shumicën e tokave myslimane në kryeqytetin e tyre Bagdad. Grupi i tyre ishte kryesisht i pozicionuar në vendet ku ndodhen sot Irani, Iraku, Libani, Siria dhe Gadishulli Arabik. Duke qenë se ato ishin një grup i përbuzur e konsideroheshin si heretikët, ismailianët u bënë një sekt revolucionar që në bazë të misioneve sekrete kërkonin të përhapnin teologjinë e tyre.
Ubayd Allah i ismailianëve udhëhoqi një revolt të suksesshme kundër një dinastie sunni në zonën e Tunizisë moderne dhe themeloi kalifatin Fatimid (emër i marrë nga vajza e preferuar e Muhamedit) në janar të vitit 910. Kalifët e Fatimid pushtuan Egjiptin në vitin 969 dhe më pas u drejtuan më në lindje për të pushtuar Palestinën, qytetet e shenjta të Mekës dhe Medinës, si dhe pjesë të Sirisë. Ata ëndërronin të merrnin Bagdadin dhe ta bashkonin të gjithë botën myslimane nën një sundim të vetëm. Si kryeqytet zgjodhën Kajron dhe zhvilluan një infrastrukturë për të mbështetur misionet e tyre jashtë vendit. Por në mesin e shekullit të 11, një grup i fuqishëm i ushtrisë sunnite nga Azia Qendrore, fitoi kontrollin e Persisë dhe Mesopotamisë. Në të njëjtën kohë kalifati Fatimid filloi të dobësohej për shkak të përçarjeve të brendshme dhe e humbën kontrollin e tyre në Siri, Arabi dhe në bazë e tyre në Tunizi. Kur kalifati e humbi të gjithë zellin e tij revolucionar, i përqendroi forcat për të mbrojtur territoret e mbetura.
Rënia e kalifatit Fatimid ishte në fazat e parë në vitin 1078 kur një ismailian i zjarrtë nga Persia, Hasan Sabbah, mbërriti në Kajro. Një figurë e rëndësishme e këtij komuniteti, Hasan lindi mes viteve 1040-1050 në Rayy, Teherani i sotëm. I ditur, aktiv dhe tepër ambicioz, ai u konvertua në ismailian kur ishte i ri pasi vuajti një sëmundje të rëndë pothuajse fatale. Për shumë vite ai punoi si agjent sekret ismailian në qytetin e tij.
Në vitin 1076 autoritetet u përpoqën ta arrestonin atë, por Hasan u arratis. Mentori i tij e konsideronte një pasuri të pazakontë Hasanin për grupin ismailian, për personalitetin e tij të pabesueshëm të kombinuar me zgjuarsinë dhe aftësitë në debat. Ai e dërgoi Hasanin në Kajro për udhëzime të avancuara.
Në vitin 1081, Hasan iu bashkua eprorit të tij në Isfahan. Për vitet e ardhshme ai ndërmori shumë misione në Persi. Përveç se të rekrutonte njerëz të tjerë, Hasan kishte një tjetër objektiv: të gjente një bazë të favorshme nga e cila ai mund të niste fazën e radhës së luftës së ismailianëve. Në fund të viteve ’80, ai gjeti një luginë të rrethuar nga male të larta në veri të lumit Shah. Pasi gjetën një bazë të përshtatshme, Hasani vendosi të vidhte kështjellën nga Selxhukët. Pasi dërgoi misionarët e tij në kështjellë për të infiltruar të tjerët, Hasani vetë u fut fshehurazi në kështjellë më 4 shtator 1090.
Kur komandanti i selxhukëve zbuloi se diçka nuk shkonte, ai u përpoq të dëbonte personat e konvertuar në ismailianë. Por zbuloi se pjesa më e madhe e garnizonit tani i përgjigjej Hasanit dhe jo atij. Komandanti u dorëzua. Hasani u tregua bujar duke i dhënë 3 mijë dinarë ari komandantit përpara se ta largonte atë. Pavarësisht se një selxhuk u përpoq t’i prishte punë Hasanit, duke shkatërruar disa shtëpi e duke vrarë disa të konvertuar, ai nuk arriti ta merrte kështjellën.
Pasi kishte përballuar disa kundërshtime, Hasani kërkoi të shtrinte autoritetin e tij në të gjithë qarkun e Rudbar. Kudo që ishte e mundur, Hasan fitonte në vende të fortifikuar nëpërmjet aktivitetit të tij misionar të quajtur “propagandë”. Por Hasani ishte i gatshëm të përdorte edhe grushtet e shteti apo sulmet e drejtpërdrejta, si plaçkitjet, gjakderdhje apo edhe luftën për të arritur atë që donte.
Një tjetër rajon të cilin Hasani e identifikoi si potencialisht të rëndësishëm për Ismailizmin ishte Kuhistani, një rajon i thatë në Persinë Lindore me male të ulët. Hasani që dikur strehohej në Alamut, nuk e la zonën shkëmbore për 35 vitet e ardhshme, prandaj i dërgonte vartësit e tij për misione në vendet e tjera.