Gjarperesha
Anëtar i Respektuar
Endokrinologjia në raport me jetën
Eksperimentet rreth fekondimit artificial mendohet se kanë filluar në vitin 1332 me një eksperiment me kuajt i përfunduar me sukses. Po ashtu me mjaft sukses përdoret tek njerëzit në raste të të metave të ndryshme tek mashkulli ose femra. Të gjitha realizimet në fushën e fekondimit artificial tek kafshët janë bërë brenda së njejtës specie dhe racë me përjashtime të vogla. Tek njeriu fekondimi artificial ka kaluar nëpër rrugë të vështira, jo klinike por shoqërore. I arritur me sukses fekondimi artificial bëhet në të gjitha rastet me spermën e marrë nga burri i femrës që fekondohet. Sot diçka e diskutueshme ka pushtuar mendjen e studjuesve telegonia që haset jo rrallë si forma e përsëritjes së trashëgimisë ose siç thuhet trashëgimia e inflencuar. Kjo vihet re tek kafshët por rrallë edhe tek njeriu, p.sh, vejusha të rimartuara të cilat lindin fëmijë të ngjashëm me burrin e parë të vdekur. Mes shpjegimesh të ndryshme që jepen veçoj teorinë e Claudio Bernard i cili thekson se kjo vjen nga një fekondim jo i plotë i vezoreve. Në këto vezore në të cilat kanë hyrë spermatozoidet (ashtu si mikrobet hynë në qelizat organike e në vezore në rastet e transmetimit të sëmundjeve nga nëna në embrion) pra nuk janë të fekonduara plotësisht. Ato fitojnë vetëm fuqinë riprodhuese por nuk nis proçesi cariogamisë vetëm pas kontaktesh të tjera seksuale, të cilat shërbejnë për të stimuluar gjenetikën e vezës që e përmbam spermatozoin brenda nga marrëdhënie edhe të shumë kohëve më parë. Qeliza mashkullore kështu qendron, si mikrobet, në brendësi të vezores duke përbërë ovospermën që e mban gjallë, e cila ndjek dy rrugë ose stimulohet nga një marrëdhënie tjetër ose po të vazhdojë të qëndrojë për një kohë shumë të gjatë bëhet burim sëmundjeje. Por që të verifikohet o njeri o tjetri fenomen duhet një rast i favorshëm që për ovospermën është ngrohtësia. Ky agjent termik i duhet ovospermës për të bërë "nisjen e lëvizjes për zhvillim" thotë Ruffini.
Kurse Turner e Bouchard mendojnë se kjo vjen ngaqë embrioni nëpërmjet qarkullimit utero-plaçentar komunikon me të gjitha qelizat e mëmësisë, kështu edhe me vezoret, duke i dhënë asaj cilësitë fiziologjike e patologjike që përmban spermatozoi prej mashkullit. Në këtë mënyrë thotë Bouchard spjegohet sepse kryesisht është kontakti i parë seksual që është i aftë të shkaktojë influencën telegonike. Mos është kjo diçka e lidhur, ndoshta e pavullnetëshme atavike e ndjenjës mashkullore për ta pasur të virgjër gruan e tij? Shumë gjera u shpjeguan më vonë me eksperimentet e kryera dhe në rastësitë e studjuara ku po përmend rastin e një gruaje të bardhë e cila me burrin e saj të parë zezak kishte lindur fëmijë mulatë, e pas vdekjes së tij e rimartuar me një të bardhë vazhdonte të lindte mulatë. Por edhe studimet eksperimentale të Amantea-s i cili i vuri rëndësi të madhe në këtë proçes edhe mekanizmit të depërtimit të spermartozoideve në mitër, në fluksin e madh apo të vogël të spermës, në sasinë e lëngëzimit të prodhuar nga gjendrat dhe në pozicionin horizontal apo vertikal në të cilin ndodhet femra në momentin e derdhjes (daljes së spermës).
Gjendrat gjinore mashkullore përveç prodhimit të spermatozoidit prodhojnë dhe një lëndë që përmban elementë qelizorë të quajtur me emrin Leyding (emrin i zbuluesit) që përbëjnë farën ose sekretimin e jashtëm. Kemi të bëjmë me qeliza me funksion të dyfishtë, pra me një aktivitet bipolar ku, nga njera anë jepet sekrecion në kanalet që shkojnë jashtë, nga ana tjetër derdhet në kapilaret e gjakut prodhime të tjera të afta për të reaguar në disa organe e gjendra të tjera. Pra kemi një dopio sekretim, të jashtëm (esocrina ose spermatogenetica) dhe të brendshëm (endrocina ose ormonica).
Tek femra kemi vezoren që përbën zonën kryesore seksuale. Vezoret ashtu si gjendrat mashkulore kanë formën dhe volumin e një mandarine. Këtu gjenden qelizat-vezë që janë të paformuara e në numër të madh por nga ato vetëm një pjesë e vogël arrijnë zhvillimin e plotë, pjekjen. Eshtë llogaritur se një në dyqind arrijnë stadin e pjekjes dhe gjithsej të tilla, pra të pjekura bëhen rreth 400, kurse të tjerat janë të destinuara të riabsorbohen. Pjekja e tyre shoqërohet dhe me rritjen e volumit (1.5 deri 2 mm diametër).
Eshtë folur, shkruar e studjuar shumë rreth mundësisë për t'u rinuar, e nuk flitet vetëm për t'u rinuar fizikisht por edhe nga ana intelektuale. Dihen ndikimet e mëdha të sekrecioneve të gjendrave seksuale në organizëm e në tru, gjë që është e dukshme kur arrin moshën kur këto gjendra nuk sekretojnë më. Me këtë ide filluan eksperimentet që u publikuan që l889 nga Brown-Sequard e u pasuan nga të tjerët. Këto ishin të thjeshta dhe konsistonin në injektimin e prodhimeve seksuale. Kjo mënyrë me të gjitha rezultatet e kënaqëshme, dhe mosrezultatet mbeti vetëm në fazën e eksperimentimit, por mendimi për meritë të Berthold çoi në trapjantimet e para të gjendrave seksuale të meshkujve. Këtu për t'u përmendur janë trapjantimet me gjendrat e majmunëve të bëra nga kirurgët Steinach, Lichtenstern e Voronoff. Për operacionet publikoi Steinach në Akademinë e Shkencave Vjenë më 1912. Efektet e operimeve të Asteinach dhe trapjatimet e Voronov arritën me të vërtetë një rinim të pacientëve në të gjithë funksionet - qarkulluese, nervore e cerebrale me shenja të dukshme nga jashtë si lëkura e flokët, por kryesorja aktiviteti fizik e mendor i ngjashëm me efektet që japin preparatet eksituese (por këto të fundit japin vetëm idenë e të kthyerit në gjallëri). Por ne nuk duam të dyshojmë as të fshehim se tek ndonjë nga të operuarit rinimi zgjati vetëm disa vjet. Eksperimentet me trapjante të vezoreve kanë filluar më 1896 nga Knauer e pas tij Grigorieff, Ribber, Rubinstejn e italiani Foà.