loyalx
Muslim
Astronomia
Astronomia dhe Astrologjia ne kohet e shkuara nuk ishin te ndara, por ishin pjese perberese te nje disipline ezoterike orientale shume komplekse (Sistemi Ermetik), e cila vlente per te stimuluar mendjen tone dhe Shpirtin tone dhe per te kerkuar Rrugen neper te cilen mund te hyje ne Ciklin Harmonik te Natyres.
Problemi Kryesor per njeriun ka qene gjithmone gjetja e pozicionit te tij “pozicionet-dimensionet shpirterore”, duke u nisur nga “pozicioni-dimensioni I tij ne hapesire”.
Nepermjet nje panorame te shpejte mbi Astronomine do te kemi nje informacion te shkurter dhe te nevojshem per perspektiven tone Astrologjike. 2)
Sistemi Yne Diellor
Toka ndodhet ne Sistemin Diellor ose Planetar.
Nje sistem diellor eshte e perfaqesuar nga nje Yll, qe ne e quajme Diell, dhe nga mijera Trupa Qiellore (Planete, Satelite, Asteroide), te cilat Dielli i mban rreth tij me Forcen e tij Terheqese.
Sistemi yne Diellor gjendet ne zonen ekuatoriale te Galaksise, 30.000 vjet drite larg nga qendra e tij dhe qe spostohet drejt Yjesise se Herkulit, me nje shpejtesi prej 20 km ne sekonde.
Galaktika jone
Galaktika jone eshte e perbere nga mjegulla te ndritcme ose te erreta (re gazi te ndricuara nga yjet, te perbera nga plurur I ngjeshur, e cila nuk lejon qe te shihen yjet qe mbulojne) dhe shume Sisteme Diellore, te mbiquajtara Masa Yjore.
Ka formen e nje lenteje dhe perfshin rreth 100 miliarde yje.
Diametri I saj me I madh shtrihet per rreth 100 mije vjet drite dhe ajo me e vogel per rreth 20 mije vjet drite.
Galaktika jone kryen levizje ne sensin orar dhe qe kryhet ne 250 milion vjet, dhe eshte nje levizje ne hapesire qe e ben te spostohet me nje shpejtesi prej rreth160-328 km ne sekonde.
Edhe Yjet qe e perbejne levizin rreth qendres se saj, me shpejtesi me te madhe ato qe jane me afer qendres, me shpejtesi me te vogel ato qe jane me larg...
Universi
Ne nje distance prej 50.000 deri ne 200.000 vjet drite nga Galaktika jone, jane te dukshem rreth 100 masa globulari qe e rrethojne. Cdo mase globulare ka nje diameter prej rreth 100 vjet drite dhe permban djetra mijera Diej gjigante.
750 mije vjet drite larg, duken rreth 100 milione mjegulla spirale ose galaktika te jashtme, te cilat si me dy krahe mbeshtjellin nukleon, te cilat rrotullohen edhe rreth bazes se tyre. Cdo mjegull spirale rezulton e perbere nga masat yjore, mjegulla te ndricuara ose te erreta.
Totali I te gjitha ketyre “Galaktikave” formon Universin ose Kozmosin dhe ka nga ata qe mendojne qe galaktikat largohen njera nga tjetra dhe qe Universi hapet ne te gjitha drejtimet.
Sidoqofte ka Teori te shumta mbi formimin, mbi formen dhe te ardhmen e Universit, edhe pse e gjithe kjo ngjan sikur nje milingone do te kete pamjen e qarte te nje balene te bardhe, duke qendruar mbi nje gur.
Toka
Megjithese na kane bere te jetojme per me shume se nje mije vjet, duke na thene qe ishte Dielli qe rrotullohej rreth Tokes, ne realitet Toka eshte planeti i 3 duke u bazuar ne largesine nga Dielli.
Qendra eshte Dielli > Merkuri - Venusi - Toka - Marsi - Jupiteri - Saturni - Urani - Neptuni - Plutoni (I cili mund te jete nje asteroid I madh dhe jo nje planet) .
Toka ka te pakten 12 levizje, por ato qe na interesojne jane:
1- Levizja Rrotulluese rreth Diellit, pasojat kryesore te se ciles jane :
Krijimi i stineve
Kohezgjatja e ndryshme e dites sidereo nga ajo diellore
Lartesia e ndryshme e diellit ne horizont.
2- Levizja Rrotulluese rreth aksit te saj, pasojat kryesore te se ciles jane:
Rrotullim i dukshem ditor I Diellit dhe te sferes qiellore.
Alternimi i dites dhe i nates
3- Levizja Traslacione se bashku me Diellin qe spostohet rreth qendres se Galaksise.
4- Levizja e Percaktuar e Equinozi: Aksi tokesor nuk qendron ne pozicion parallel me veten, por per efekt te terheqjes henore dhe diellore (terheqje qe mbizoteron ne zonen ekuatoriale te Tokes), pershkruan ne rreth 26.000 vjet, 2 harqe ne te cilen Toka eshte qendra.
Per kete levizje konike, spostimi I aksit te Tokes rezulton 57'' 37 ne hark.
(se bashku me aksin Toka leviz e tera dhe per kete aresye edhe linja e equinozit spostohet me 57'' 37).
Toka duke levizur ne Eklittika me levizje te drejtuara, takon pikat equinoziale perpara se te kryeje nje rrotullim te plote rreth diellit, ose me sakte 20 minuta 23 sekonda me pare, domethene koha qe Toka harxhon per te pershkruar 57'' 37 te harkut.
Levizja e sakte ben qe viti sidereo te ndryshoje nga viti tropikal apo civil.
Nje tjeter pasoje e rendesishme eshte qe pas 10.500 vjetesh, Toka do te jete ne perielio ne vere dhe afelio ne dimmer, do te kete domethene nje ndryshim te stineve. Poli I Veriut nuk do indikohet me nga Ylli Polar, por nga Ylli Vega e Yjesise se Lire-s, qe ndodhet 45° nga Ylli Polar ne hapesiren qiellore. .
5- Levizja Nutacione: Aksi I Tokes per shkak te terheqjes diellore ose henore (qe nuk eshte gjithmone kostante, por varion ne intensitet ne baze te distances) kryen ne 18 vjet e gjysem, levizje periodike te quajtura nutacioni, levizja e te cilave eshte e pershkruar nepermjet formimit te 2 koneve te vogla ne pole. Si pasoje sjell paraardhjen e stines se pranveres cdo vit.
Ekuatori Tokesor eshte e perfaqesuar nga rrethi I mesit te aksit Tokesor.
Paralelet Tokesore jane rrathe te formuar nga nderpreja e cfaredolloj plani parallel me akuatorin me siperfaqen tokesore.
Paralelet jane po aq te vogla sac eshte largesia e tyre nga ekuatori.
Paraleli baze eshte ekuatori, e cila ndan Token ne 2 Hemisfera Setentrionale (Veri) dhe mdidile (Jug).
Meridianet Tokesor jane rrathe te pafunde rrathe te percaktuar nga nderpreja me siperfaqen e Tokes te po aq planeve kalues nepermjet aksit te rrotullimit. Antimeridianet jane gjysemharqet e hemisferes se kundert me ate ne te cilen ndodhemi.
Meridiani gjeografik kryesor, eshte per bindje internacionale, ai qe kalon nepermjet oservuesit te Greenwich (afer Londres). Meridiani , se bashku me antimeridianin e tij e ndan planetin ne Hemisferen Lindore (lindje) dhe ate Orientale (perendimore).
Kordinatat:
Cdo pike e siperfaqes tokesore rezulton interseksion i nje paraleli dhe te nje meridiani.
Ne hemisferen setentrionale paralelet kryesore jane 90 (duke perfshire edhe Polin) dhe po aq ndodhen ne ate Mdidile.
Paralelet presin harqet e meridianeve duke I koresponduar largesise prej 1°. Meridianet gjeografiki kryesore qe presin mbi ekuator harqe qe korespondojne 1° jane 360.
Gjeresia gjeografike e nje pike eshte masa ne grade dhe fraksione te tij te kendit ne qender, qe korespondon me harkun e meridianit qe ndan ate pike me paralelin ekuatorial (Veri ose Jug).
Gjatesia gjeografike e nje pike eshte masa ne grade ose ne fraksine te tij, te kendit ne qender, e cila korespondon me harkun e paralelit qe ndan ate pike nga meridiane i Greenwich. (Lindjes ose Perendim).
Largesia nga niveli i detit e nje pike, eshte largesia nga pozicioni I saj me nivelin e detit e konsideruar e barabarte me 0. *
Sfera Qiellore.
Toka duket e rrethuar nga nje sfere e pafundme boshe, e cila quhet Sfera Qiellore. Kjo sfere eshte nje iluzion I ndjenjave tona, por astronomet prej mijera vjetesh e perdorin si pike referimi, qe te mund te kerkohet dhe te llogaritet pozicioni yne dhe I asaj ne te cilen bejme pjese.
Kordinatat e Sferes Qiellore:
Vertikale eshte vija qe nis nga qendra e tokes dhe vazhdon derisa te takoje Sferen Qiellore.
Vertikalja e pare perfaqeson diametrin e sferes qiellore. duke u nisur nga horizonti I pikes se vezhgimit.
Zeniti ( nga arabishtja samt = drejtim) eshte pika net e cilen Vertiklja takon qendren e Sferes Qiellore, domethene eshte pika qe ndodhet shume me lart se pika e vezhgimit.
Nadir (nathir nga arabishtja = e kunderta) eshte pika diametrale e kundert me Zenit dhe eshte pika qe ndodhet shume me poshte se pika e vezhgimit.
Pozicioni i Zenit dhe Nedir ndryshon ne qofte se ndryshon pika e stacionit mbi siperfaqen tokesore nga ku vezhgohet: per kete aresye duke u ndodhur ne hemisferen e kundert, Zenit behet Nadir dhe e kunderta… Si te thuash cda gje eshte relative, varet se nga cila ane veshgon gjerat.
Rrathet Vertikale jane rrathet qe kalojne neper Zenit, neper Nadir dhe neper Polet Qiellore.
Ata jane te pafundme, por 2 jane me te rendesishmit.
1) Rrethi Meridian ose me thjesht Meridiani eshte ai qe kalon neper Zenit, Nadir dhe Polet Veri-Jug.
(Meridianet Qiellore jane rrathe qe kalojne neper Polet Qiellore (Veri-Jug). Konsiderohen 12 te brendshem dhe automatikisht 24 gjysemrrethe.
Marrin edhe emrin si rrathet orare, sepse gjysma e meridianeve kalon, cdo ore, perpara nje vezhguesi qe ndodhet ne nje pike ne Toke, duke e ndare Token ne Fasha oraresh.
2) Rrethi i pare Vertikal, domethene ai qe kalon ne Rrethin e Meridianit per Zenit, Nadir dhe Polet Qiellore (Lindje - Perendim).
Nga nderseksionet qe formohen ne horizont midis rrethit te meridianit dhe rrethit te pare vertikal, krijohet Kryqi i Pikave Kardinale Qiellore. Te vezhguar nga Zenit vazhdojne ne sensin orar ne Veri-Lindje-Jug-Perendim.
Paralelet Qiellore jane rrathet qe kalojne neper Polin Qiellor. Jane te perfaqesuara nga rrathe te pafundme dhe kane diametrin me te vogel se ekuadori dhe qe zvogelohen ne menyre progressive derisa arrijne polet.
Plani Paralel me i madh qe nderkalon 2 pikat kardinale qiellore Lindje-Perendim, Zenit-Nadir eshte Ekuatori Qiellor.
Horizonti Qiellor eshte plani horizontalkalues neper piken e vezhgimit qe nderpritet me sferen qiellore.
Aksi Qiellor eshte aksi qe bashkon 2 polet qiellore (Veri-Jug) rreth te cilit duket sikur rrotullohet sfera.
Levizja e Yjeve
Yjet, mund te levizin ne menyre mbreterore dhe te dukshme.
Levizja Mbreterore e ben cdo yll qe ne te na duket I “ngadalte”, sepse yjet ndodhen ne largesi shume te madhe nga Toka.
Levizja e Dukshme eshte si pasoje e rrotullimit tokesor, prandaj duket sikur cdo yll ndjek nje orbite rrethore, qendra e te ciles ndodhet ne aksin e botes.
Ky eshte motive, per te cilin ne nje date te caktuar yjet shihen ne horizont, ndersa te tjerat duken sikur lindin, te arrijne ne maje dhe pastaj te perendojne (yjet Occidue).
Ne Ekuator te gjitha yjet e dukshme jane Occidue.
Aksi I botes rezulton horizontale per nje vezhgues, I cili ndodhet ne ekuador dhe horizonti astronomik pret pergjysem trajektoren e yjeve qe dalin mbi horizont.
Ne kete menyre ujet nga ana e jashtme duken sikur lindin, arrijne kulmin dhe perendojne, pasi kane qene per 12 ore ne horizont. Harqet ditore e yjeve jane te lidhura me Yllin Polar dhe vezhgohet ne horizont ne drejtim te Veriut ( = sferen e qendrueshme).
Ne Pol te gjitha yjet e dukshme jane Cirkumpolari.
Per nje vezhguesi vendosur ne Polin e Veriut, aksi I botes eshte vertical, per kete trajektoret e yjeve jane paralele me horizontin astronomik te Polit dhe si pasoje nuk perendojne kurre. Ylli Polar eshte prane Zenit ( = sfera paralele)
Ne Gjeresite Intermedie aksi I botes eshte I perthyer mbi horizont me nje kend te barabarte me gjeresine e vendit. Yjet nga ana e jashtme pershkruajne gjithmone orbita rrethore me aksin e botes.
Trajektoret e disa yjeve rrine gjithmone mbi horizont, ndersa disa te tjera jane te ndreprera nga horizonti.
Disa nga yjet e dukshem jane domethene occidue, te tjerat cirkumpolari ( = sfera obligua).
Dielli dhe Eklitika
Dielli spostohet drejt qendres se Galaktikes, ne drejtim te Yjesise se Herkulit me nje shpejtesi prej 19,5 km/sekonde.
Toka e ndjek se bashku me planetet e tjere dhe si pasoje pershkruan perreth diellit nje spiraledhe jo nje orbite te mbyllur.
Aksi I spirales tregon drejtimin e levizjes se diellit dhe ka nje perthyerje prej 50° mbi planin e eklitika.
Dielli duket sikur pershkruan ne nje vit, nga Ponente ne Levante, nje orbite rrethore. Eklitika eshte orbita e nderprere nga levizja e dukeshme e Diellit ne nje periudhe nje vjecare.
Eklitika: emeri vjen nga greqishtja ecléipo = vij me mgadale, sepse kur Dielli dhe Hena ndodhen ne te njejten linje mbi planin e saj, verifikohen.
Eklitika
Plani Eklitika eshte e perthyer prej 23° 27' rreth asaj Ekuatorial Qiellor.
Nderpreja e dy planeve quhet Linja e Equinozi dhe pikat e takimit te kesaj linje me sferen qiellore quhen nyje equinoziali.
Pika Gamma ose pika equinoziale e pranveres ose nyje ascendente eshte ajo qe dielli takon kur nga hemisfera Australe kalon ne ate Boreale.
Pika Omega ose pika equinoziale e vjeshtes, dhe nyja ascendente eshte ajo qe dielli takon kur nga hemisfera Boreale kalon ne ate Australe.
2 pikat e eklitikes, qe ndodhen me larg nga ekuatori quhen pikat Solstizio, ku dielli ndodhet me 21 qershor ne (solstizio verore) dhe 21 dhjetor ne (solstizio e dimrit).
Solstizi quhen pikat e Eklitikes ne 90° nga pikat equinoziale.
Solstizi veror eshte ai i vendosur ne Hemisferen Boreale.
Solstizi dimeror eshte ai i vendosur ne hemisferen Australe.
Meridiani qe kalon nepermjet pikave Gamma dhe Omega quhen Koluro Equinoziale ,kurse ai qe kalon nepermjet pikave solstiziale quhet Koluro Sostiziale.
2 pikat e Eklitikes qe presin ekuatorin qiellor quhen pikat Ekuatoriale.
Ndodhen njeri perballe tjetrit ne Pranvere (equinozio e 1 marsit) dhe ne Vjeshte ( equinozi i 23 shtatorit).
Yjesit dhe Zodiaku
Yjesi quhet grupimi I yjeve, nga ana e jashtme ngjajne afer midis tyre, qe duket sikur perfaqesojne personazhe dhe kafshe mbreterore ose mitologjike.
Emrat e tyre vijne nga format te cilave ato ju ngjajne dhe zgjidhet nga fantazia e astronomeve.
Yjet e yjesive, duke filluar nga ato me te ndricuara njihen me shkronjat e alfabetit grek, (alfa, beta, gamma), te djekura nga vazhdimi i emrit ne latinisht te yjesise ku bejne pjese.
Disa prej tyre kane emrat e tyre.
Njihen 88 yjesi dhe dallohen ne Boreali, Australi dhe Zodiakali.
Yjesit Boreale jane ato qe ndodhen midis zones eklitika dhe Polit te Veriut
(Lira, Mjellma,Kasiopea, Kurora Boreale,Herkoli, Arusha e Madhe dhe e Vogel, ecc).
Yjesit Australi jane ato qe ndodhen midis eklitika e Polit Jugor.
(Orione, Qeni i Madh, Qeni i Vogel, Kurora Australe, Centauri, Kryqi i Jugut, ecc).
12 Yjesit e Zodiakut, jane etapat qe dielli pershkruan gjate rrotullimit te tij te dukshem rreth tokes.
Dielli Ndalon ne secilen nje muaj dhe jane pozicionet qe ze ne menyre te dukshme duke u vezhguar nga Toka ne xhiron e nje viti. Cdo yjesi dallohet nga nje shenje.
Zodiaku eshte rripi qiellor qe shtrihet per rreth 8 ° mbi te dyja gradat e eklitikes dhe ne brendesi te se ciles zhvillohet ne menyre te dukshme levizja e Diellit dhe Planeteve. Ka nje hark prej 360 ° dhe eshte e nenndare ne 12 seksione te barabarta prej 30 ° , te perfaqesuar nga 12 shenjat zodiakale.
Gjate nje muaji (30 dite) Dielli pershkron nje shenje.
Per shkak te saktesise se equinozit , eshte future nje dallim midis Yjesise zodiakale dhe shenjave te tyre. thuhet qe kur Dielli ndodhet ne Luan, do te thote qe ndodhet midis 120° - 150 ° ne gjatesi, ku me pare ndodhej faktikisht kjo yjesi, por ndodhet ajo e Gaforres.
Levizja precize ka rendesi vetem per zodiakun sideral (I cili perfshin 13 yjesi, duke perfshire edhe ofiuko), ndersa zodiaku diellor/stinor ndan shenjat duke u nisur nga equinozio i pranveres duke u nisur nga pozicioni i yjesise.
Ascendente dhe Vertex
Kjo skeme duhet te sherbeje per te pare ne menyre vizive cfare jane Ascendente, Qielli I Mesem ( Medio cielo), Imum Coeli = fundin e qiellit, Discendente , pasi te keni mesuar te llogarisni pozicionet e yjeve.
Sistemi I Koordinatave te Horizontit eshte e perbere nga 3 rrathe: Horizonti, meridiani dhe vertikalja e pare.
Pika net e cilen eklitika nderpret horizontin Lindor eshte Ascendente (dhe Discendente ne piken e kundert Perendimore).
Pika net e cilen eklitika nderpret meridianin superior perfaqeson Medio Cielo (dhe Fundi Qiellor pika e kundert e meposhtme).
Fale pikes net e cilen eklitika takon Vertikalen e pare marrim edhe nje dimension te trete, ose me mire Vertex (dhe korespondenten e tij Anti Vertex ).
AS/DS = pikat net e cilat eklitika takon horizontin
MC/FC = pikat net e cilat eklitika takon meridianin
VX/AVX = pikat net e cilat eklitika takon vertikalen e pare
Astronomia dhe Astrologjia ne kohet e shkuara nuk ishin te ndara, por ishin pjese perberese te nje disipline ezoterike orientale shume komplekse (Sistemi Ermetik), e cila vlente per te stimuluar mendjen tone dhe Shpirtin tone dhe per te kerkuar Rrugen neper te cilen mund te hyje ne Ciklin Harmonik te Natyres.
Problemi Kryesor per njeriun ka qene gjithmone gjetja e pozicionit te tij “pozicionet-dimensionet shpirterore”, duke u nisur nga “pozicioni-dimensioni I tij ne hapesire”.
Nepermjet nje panorame te shpejte mbi Astronomine do te kemi nje informacion te shkurter dhe te nevojshem per perspektiven tone Astrologjike. 2)
Sistemi Yne Diellor
Toka ndodhet ne Sistemin Diellor ose Planetar.
Nje sistem diellor eshte e perfaqesuar nga nje Yll, qe ne e quajme Diell, dhe nga mijera Trupa Qiellore (Planete, Satelite, Asteroide), te cilat Dielli i mban rreth tij me Forcen e tij Terheqese.
Sistemi yne Diellor gjendet ne zonen ekuatoriale te Galaksise, 30.000 vjet drite larg nga qendra e tij dhe qe spostohet drejt Yjesise se Herkulit, me nje shpejtesi prej 20 km ne sekonde.
Galaktika jone
Galaktika jone eshte e perbere nga mjegulla te ndritcme ose te erreta (re gazi te ndricuara nga yjet, te perbera nga plurur I ngjeshur, e cila nuk lejon qe te shihen yjet qe mbulojne) dhe shume Sisteme Diellore, te mbiquajtara Masa Yjore.
Ka formen e nje lenteje dhe perfshin rreth 100 miliarde yje.
Diametri I saj me I madh shtrihet per rreth 100 mije vjet drite dhe ajo me e vogel per rreth 20 mije vjet drite.
Galaktika jone kryen levizje ne sensin orar dhe qe kryhet ne 250 milion vjet, dhe eshte nje levizje ne hapesire qe e ben te spostohet me nje shpejtesi prej rreth160-328 km ne sekonde.
Edhe Yjet qe e perbejne levizin rreth qendres se saj, me shpejtesi me te madhe ato qe jane me afer qendres, me shpejtesi me te vogel ato qe jane me larg...
Universi
Ne nje distance prej 50.000 deri ne 200.000 vjet drite nga Galaktika jone, jane te dukshem rreth 100 masa globulari qe e rrethojne. Cdo mase globulare ka nje diameter prej rreth 100 vjet drite dhe permban djetra mijera Diej gjigante.
750 mije vjet drite larg, duken rreth 100 milione mjegulla spirale ose galaktika te jashtme, te cilat si me dy krahe mbeshtjellin nukleon, te cilat rrotullohen edhe rreth bazes se tyre. Cdo mjegull spirale rezulton e perbere nga masat yjore, mjegulla te ndricuara ose te erreta.
Totali I te gjitha ketyre “Galaktikave” formon Universin ose Kozmosin dhe ka nga ata qe mendojne qe galaktikat largohen njera nga tjetra dhe qe Universi hapet ne te gjitha drejtimet.
Sidoqofte ka Teori te shumta mbi formimin, mbi formen dhe te ardhmen e Universit, edhe pse e gjithe kjo ngjan sikur nje milingone do te kete pamjen e qarte te nje balene te bardhe, duke qendruar mbi nje gur.
Toka
Megjithese na kane bere te jetojme per me shume se nje mije vjet, duke na thene qe ishte Dielli qe rrotullohej rreth Tokes, ne realitet Toka eshte planeti i 3 duke u bazuar ne largesine nga Dielli.
Qendra eshte Dielli > Merkuri - Venusi - Toka - Marsi - Jupiteri - Saturni - Urani - Neptuni - Plutoni (I cili mund te jete nje asteroid I madh dhe jo nje planet) .
Toka ka te pakten 12 levizje, por ato qe na interesojne jane:
1- Levizja Rrotulluese rreth Diellit, pasojat kryesore te se ciles jane :
Krijimi i stineve
Kohezgjatja e ndryshme e dites sidereo nga ajo diellore
Lartesia e ndryshme e diellit ne horizont.
2- Levizja Rrotulluese rreth aksit te saj, pasojat kryesore te se ciles jane:
Rrotullim i dukshem ditor I Diellit dhe te sferes qiellore.
Alternimi i dites dhe i nates
3- Levizja Traslacione se bashku me Diellin qe spostohet rreth qendres se Galaksise.
4- Levizja e Percaktuar e Equinozi: Aksi tokesor nuk qendron ne pozicion parallel me veten, por per efekt te terheqjes henore dhe diellore (terheqje qe mbizoteron ne zonen ekuatoriale te Tokes), pershkruan ne rreth 26.000 vjet, 2 harqe ne te cilen Toka eshte qendra.
Per kete levizje konike, spostimi I aksit te Tokes rezulton 57'' 37 ne hark.
(se bashku me aksin Toka leviz e tera dhe per kete aresye edhe linja e equinozit spostohet me 57'' 37).
Toka duke levizur ne Eklittika me levizje te drejtuara, takon pikat equinoziale perpara se te kryeje nje rrotullim te plote rreth diellit, ose me sakte 20 minuta 23 sekonda me pare, domethene koha qe Toka harxhon per te pershkruar 57'' 37 te harkut.
Levizja e sakte ben qe viti sidereo te ndryshoje nga viti tropikal apo civil.
Nje tjeter pasoje e rendesishme eshte qe pas 10.500 vjetesh, Toka do te jete ne perielio ne vere dhe afelio ne dimmer, do te kete domethene nje ndryshim te stineve. Poli I Veriut nuk do indikohet me nga Ylli Polar, por nga Ylli Vega e Yjesise se Lire-s, qe ndodhet 45° nga Ylli Polar ne hapesiren qiellore. .
5- Levizja Nutacione: Aksi I Tokes per shkak te terheqjes diellore ose henore (qe nuk eshte gjithmone kostante, por varion ne intensitet ne baze te distances) kryen ne 18 vjet e gjysem, levizje periodike te quajtura nutacioni, levizja e te cilave eshte e pershkruar nepermjet formimit te 2 koneve te vogla ne pole. Si pasoje sjell paraardhjen e stines se pranveres cdo vit.
Ekuatori Tokesor eshte e perfaqesuar nga rrethi I mesit te aksit Tokesor.
Paralelet Tokesore jane rrathe te formuar nga nderpreja e cfaredolloj plani parallel me akuatorin me siperfaqen tokesore.
Paralelet jane po aq te vogla sac eshte largesia e tyre nga ekuatori.
Paraleli baze eshte ekuatori, e cila ndan Token ne 2 Hemisfera Setentrionale (Veri) dhe mdidile (Jug).
Meridianet Tokesor jane rrathe te pafunde rrathe te percaktuar nga nderpreja me siperfaqen e Tokes te po aq planeve kalues nepermjet aksit te rrotullimit. Antimeridianet jane gjysemharqet e hemisferes se kundert me ate ne te cilen ndodhemi.
Meridiani gjeografik kryesor, eshte per bindje internacionale, ai qe kalon nepermjet oservuesit te Greenwich (afer Londres). Meridiani , se bashku me antimeridianin e tij e ndan planetin ne Hemisferen Lindore (lindje) dhe ate Orientale (perendimore).
Kordinatat:
Cdo pike e siperfaqes tokesore rezulton interseksion i nje paraleli dhe te nje meridiani.
Ne hemisferen setentrionale paralelet kryesore jane 90 (duke perfshire edhe Polin) dhe po aq ndodhen ne ate Mdidile.
Paralelet presin harqet e meridianeve duke I koresponduar largesise prej 1°. Meridianet gjeografiki kryesore qe presin mbi ekuator harqe qe korespondojne 1° jane 360.
Gjeresia gjeografike e nje pike eshte masa ne grade dhe fraksione te tij te kendit ne qender, qe korespondon me harkun e meridianit qe ndan ate pike me paralelin ekuatorial (Veri ose Jug).
Gjatesia gjeografike e nje pike eshte masa ne grade ose ne fraksine te tij, te kendit ne qender, e cila korespondon me harkun e paralelit qe ndan ate pike nga meridiane i Greenwich. (Lindjes ose Perendim).
Largesia nga niveli i detit e nje pike, eshte largesia nga pozicioni I saj me nivelin e detit e konsideruar e barabarte me 0. *
Sfera Qiellore.
Toka duket e rrethuar nga nje sfere e pafundme boshe, e cila quhet Sfera Qiellore. Kjo sfere eshte nje iluzion I ndjenjave tona, por astronomet prej mijera vjetesh e perdorin si pike referimi, qe te mund te kerkohet dhe te llogaritet pozicioni yne dhe I asaj ne te cilen bejme pjese.
Kordinatat e Sferes Qiellore:
Vertikale eshte vija qe nis nga qendra e tokes dhe vazhdon derisa te takoje Sferen Qiellore.
Vertikalja e pare perfaqeson diametrin e sferes qiellore. duke u nisur nga horizonti I pikes se vezhgimit.
Zeniti ( nga arabishtja samt = drejtim) eshte pika net e cilen Vertiklja takon qendren e Sferes Qiellore, domethene eshte pika qe ndodhet shume me lart se pika e vezhgimit.
Nadir (nathir nga arabishtja = e kunderta) eshte pika diametrale e kundert me Zenit dhe eshte pika qe ndodhet shume me poshte se pika e vezhgimit.
Pozicioni i Zenit dhe Nedir ndryshon ne qofte se ndryshon pika e stacionit mbi siperfaqen tokesore nga ku vezhgohet: per kete aresye duke u ndodhur ne hemisferen e kundert, Zenit behet Nadir dhe e kunderta… Si te thuash cda gje eshte relative, varet se nga cila ane veshgon gjerat.
Rrathet Vertikale jane rrathet qe kalojne neper Zenit, neper Nadir dhe neper Polet Qiellore.
Ata jane te pafundme, por 2 jane me te rendesishmit.
1) Rrethi Meridian ose me thjesht Meridiani eshte ai qe kalon neper Zenit, Nadir dhe Polet Veri-Jug.
(Meridianet Qiellore jane rrathe qe kalojne neper Polet Qiellore (Veri-Jug). Konsiderohen 12 te brendshem dhe automatikisht 24 gjysemrrethe.
Marrin edhe emrin si rrathet orare, sepse gjysma e meridianeve kalon, cdo ore, perpara nje vezhguesi qe ndodhet ne nje pike ne Toke, duke e ndare Token ne Fasha oraresh.
2) Rrethi i pare Vertikal, domethene ai qe kalon ne Rrethin e Meridianit per Zenit, Nadir dhe Polet Qiellore (Lindje - Perendim).
Nga nderseksionet qe formohen ne horizont midis rrethit te meridianit dhe rrethit te pare vertikal, krijohet Kryqi i Pikave Kardinale Qiellore. Te vezhguar nga Zenit vazhdojne ne sensin orar ne Veri-Lindje-Jug-Perendim.
Paralelet Qiellore jane rrathet qe kalojne neper Polin Qiellor. Jane te perfaqesuara nga rrathe te pafundme dhe kane diametrin me te vogel se ekuadori dhe qe zvogelohen ne menyre progressive derisa arrijne polet.
Plani Paralel me i madh qe nderkalon 2 pikat kardinale qiellore Lindje-Perendim, Zenit-Nadir eshte Ekuatori Qiellor.
Horizonti Qiellor eshte plani horizontalkalues neper piken e vezhgimit qe nderpritet me sferen qiellore.
Aksi Qiellor eshte aksi qe bashkon 2 polet qiellore (Veri-Jug) rreth te cilit duket sikur rrotullohet sfera.
Levizja e Yjeve
Yjet, mund te levizin ne menyre mbreterore dhe te dukshme.
Levizja Mbreterore e ben cdo yll qe ne te na duket I “ngadalte”, sepse yjet ndodhen ne largesi shume te madhe nga Toka.
Levizja e Dukshme eshte si pasoje e rrotullimit tokesor, prandaj duket sikur cdo yll ndjek nje orbite rrethore, qendra e te ciles ndodhet ne aksin e botes.
Ky eshte motive, per te cilin ne nje date te caktuar yjet shihen ne horizont, ndersa te tjerat duken sikur lindin, te arrijne ne maje dhe pastaj te perendojne (yjet Occidue).
Ne Ekuator te gjitha yjet e dukshme jane Occidue.
Aksi I botes rezulton horizontale per nje vezhgues, I cili ndodhet ne ekuador dhe horizonti astronomik pret pergjysem trajektoren e yjeve qe dalin mbi horizont.
Ne kete menyre ujet nga ana e jashtme duken sikur lindin, arrijne kulmin dhe perendojne, pasi kane qene per 12 ore ne horizont. Harqet ditore e yjeve jane te lidhura me Yllin Polar dhe vezhgohet ne horizont ne drejtim te Veriut ( = sferen e qendrueshme).
Ne Pol te gjitha yjet e dukshme jane Cirkumpolari.
Per nje vezhguesi vendosur ne Polin e Veriut, aksi I botes eshte vertical, per kete trajektoret e yjeve jane paralele me horizontin astronomik te Polit dhe si pasoje nuk perendojne kurre. Ylli Polar eshte prane Zenit ( = sfera paralele)
Ne Gjeresite Intermedie aksi I botes eshte I perthyer mbi horizont me nje kend te barabarte me gjeresine e vendit. Yjet nga ana e jashtme pershkruajne gjithmone orbita rrethore me aksin e botes.
Trajektoret e disa yjeve rrine gjithmone mbi horizont, ndersa disa te tjera jane te ndreprera nga horizonti.
Disa nga yjet e dukshem jane domethene occidue, te tjerat cirkumpolari ( = sfera obligua).
Dielli dhe Eklitika
Dielli spostohet drejt qendres se Galaktikes, ne drejtim te Yjesise se Herkulit me nje shpejtesi prej 19,5 km/sekonde.
Toka e ndjek se bashku me planetet e tjere dhe si pasoje pershkruan perreth diellit nje spiraledhe jo nje orbite te mbyllur.
Aksi I spirales tregon drejtimin e levizjes se diellit dhe ka nje perthyerje prej 50° mbi planin e eklitika.
Dielli duket sikur pershkruan ne nje vit, nga Ponente ne Levante, nje orbite rrethore. Eklitika eshte orbita e nderprere nga levizja e dukeshme e Diellit ne nje periudhe nje vjecare.
Eklitika: emeri vjen nga greqishtja ecléipo = vij me mgadale, sepse kur Dielli dhe Hena ndodhen ne te njejten linje mbi planin e saj, verifikohen.
Eklitika
Plani Eklitika eshte e perthyer prej 23° 27' rreth asaj Ekuatorial Qiellor.
Nderpreja e dy planeve quhet Linja e Equinozi dhe pikat e takimit te kesaj linje me sferen qiellore quhen nyje equinoziali.
Pika Gamma ose pika equinoziale e pranveres ose nyje ascendente eshte ajo qe dielli takon kur nga hemisfera Australe kalon ne ate Boreale.
Pika Omega ose pika equinoziale e vjeshtes, dhe nyja ascendente eshte ajo qe dielli takon kur nga hemisfera Boreale kalon ne ate Australe.
2 pikat e eklitikes, qe ndodhen me larg nga ekuatori quhen pikat Solstizio, ku dielli ndodhet me 21 qershor ne (solstizio verore) dhe 21 dhjetor ne (solstizio e dimrit).
Solstizi quhen pikat e Eklitikes ne 90° nga pikat equinoziale.
Solstizi veror eshte ai i vendosur ne Hemisferen Boreale.
Solstizi dimeror eshte ai i vendosur ne hemisferen Australe.
Meridiani qe kalon nepermjet pikave Gamma dhe Omega quhen Koluro Equinoziale ,kurse ai qe kalon nepermjet pikave solstiziale quhet Koluro Sostiziale.
2 pikat e Eklitikes qe presin ekuatorin qiellor quhen pikat Ekuatoriale.
Ndodhen njeri perballe tjetrit ne Pranvere (equinozio e 1 marsit) dhe ne Vjeshte ( equinozi i 23 shtatorit).
Yjesit dhe Zodiaku
Yjesi quhet grupimi I yjeve, nga ana e jashtme ngjajne afer midis tyre, qe duket sikur perfaqesojne personazhe dhe kafshe mbreterore ose mitologjike.
Emrat e tyre vijne nga format te cilave ato ju ngjajne dhe zgjidhet nga fantazia e astronomeve.
Yjet e yjesive, duke filluar nga ato me te ndricuara njihen me shkronjat e alfabetit grek, (alfa, beta, gamma), te djekura nga vazhdimi i emrit ne latinisht te yjesise ku bejne pjese.
Disa prej tyre kane emrat e tyre.
Njihen 88 yjesi dhe dallohen ne Boreali, Australi dhe Zodiakali.
Yjesit Boreale jane ato qe ndodhen midis zones eklitika dhe Polit te Veriut
(Lira, Mjellma,Kasiopea, Kurora Boreale,Herkoli, Arusha e Madhe dhe e Vogel, ecc).
Yjesit Australi jane ato qe ndodhen midis eklitika e Polit Jugor.
(Orione, Qeni i Madh, Qeni i Vogel, Kurora Australe, Centauri, Kryqi i Jugut, ecc).
12 Yjesit e Zodiakut, jane etapat qe dielli pershkruan gjate rrotullimit te tij te dukshem rreth tokes.
Dielli Ndalon ne secilen nje muaj dhe jane pozicionet qe ze ne menyre te dukshme duke u vezhguar nga Toka ne xhiron e nje viti. Cdo yjesi dallohet nga nje shenje.
Zodiaku eshte rripi qiellor qe shtrihet per rreth 8 ° mbi te dyja gradat e eklitikes dhe ne brendesi te se ciles zhvillohet ne menyre te dukshme levizja e Diellit dhe Planeteve. Ka nje hark prej 360 ° dhe eshte e nenndare ne 12 seksione te barabarta prej 30 ° , te perfaqesuar nga 12 shenjat zodiakale.
Gjate nje muaji (30 dite) Dielli pershkron nje shenje.
Per shkak te saktesise se equinozit , eshte future nje dallim midis Yjesise zodiakale dhe shenjave te tyre. thuhet qe kur Dielli ndodhet ne Luan, do te thote qe ndodhet midis 120° - 150 ° ne gjatesi, ku me pare ndodhej faktikisht kjo yjesi, por ndodhet ajo e Gaforres.
Levizja precize ka rendesi vetem per zodiakun sideral (I cili perfshin 13 yjesi, duke perfshire edhe ofiuko), ndersa zodiaku diellor/stinor ndan shenjat duke u nisur nga equinozio i pranveres duke u nisur nga pozicioni i yjesise.
Ascendente dhe Vertex
Kjo skeme duhet te sherbeje per te pare ne menyre vizive cfare jane Ascendente, Qielli I Mesem ( Medio cielo), Imum Coeli = fundin e qiellit, Discendente , pasi te keni mesuar te llogarisni pozicionet e yjeve.
Sistemi I Koordinatave te Horizontit eshte e perbere nga 3 rrathe: Horizonti, meridiani dhe vertikalja e pare.
Pika net e cilen eklitika nderpret horizontin Lindor eshte Ascendente (dhe Discendente ne piken e kundert Perendimore).
Pika net e cilen eklitika nderpret meridianin superior perfaqeson Medio Cielo (dhe Fundi Qiellor pika e kundert e meposhtme).
Fale pikes net e cilen eklitika takon Vertikalen e pare marrim edhe nje dimension te trete, ose me mire Vertex (dhe korespondenten e tij Anti Vertex ).
AS/DS = pikat net e cilat eklitika takon horizontin
MC/FC = pikat net e cilat eklitika takon meridianin
VX/AVX = pikat net e cilat eklitika takon vertikalen e pare
explorerunivers.forumslife.com
