WxP
Staf në FV.AL
Historia e krijimit të grupit DEBATIK, 64 vjet më parë. Si luftonin fëmijët
Coli i DEBATIK-ut nuk është fryt i fantazisë së skenaristëve. Ai ishte njësoj si ai djali i shkurtër i filmit, që Nexhmi Menzelxhiu, atëherë 15 vjeç e kishte fqinj. Ishte një nga shumë vocërrakët që zëvendësuan lodrat me armët e luftës. Ishte një nga fëmijët e lirisë, një nga pjesëtarët e grupit DEBATIK, i cili më 10 shkurt mbush plot 64 vjet nga krijimi. Në një intervistë për gazetën “Tirana Observer”, ish-debatikasi Menzelxhiu tregon për themelimin e këtij grupi, qëllimin dhe mënyrën e veprimit. Gjithashtu, në intervistë ai zbulon edhe Colin e vërtetë, Aleko Qirici, i cili u pasqyrua përpikmërisht në filmin “Debatiku”.
Si u formua DEBATIK-u?
Në epopenë e lavdishme të LANا-it kundër nazifashistëve pushtues u përfshinë në mënyrë masive të gjitha shtresat e shoqërisë, sidomos të rinjtë, por edhe më të vegjlit. Ato morën pjesë në grupe si ai i DEBATIK-ut, që u ngrit më 10 shkurt 1942, ose ai i Konviktit të Strehës Vorfnore, apo i grupeve edukative antifashiste të tjera me fëmijë e adoleshentë nën shembullin e vëllezërve e shokëve më të rritur. Pas çlirimit, grupi DEBATIK (Djemtë e Bashkuar, Anëtarë të Ideve Komuniste) ishte një përfaqësi simbolike e përpjekjeve të rinisë dhe fëmijëve të gjithë Shqipërisë për të çliruar vendin. Këta vocërrakë, të pjekur, i mundonte mendimi largpamës. Në dejet e tyre rridhte gjaku i rilindësve që luftuan për këtë Shqipëri të larë me djersë e gjak.
Kush e drejtonte këtë grup?
Drejtuesit e parë të kësaj lëvizjeje ishin: Misto Mame, Manush Alimani, Ludovik Shllaku, Hamdi Sallaku, Selman Vaqarri etj., që i orientuan e i mësuan fëmijët, si të organizoheshin, bazë shkolle e lagje, e të përfshihen me veprimtari konkrete në gjirin e Lëvizjes Antifashiste të Rinisë Shqiptare. Dhe të vegjlit, të drejtuar nga të rinjtë përgjegjës të qindra grupeve në gjithë vendin, morën pjesë aktive në protesta e demonstrata, në grisjen e flamurit të fashizmit e të fotografive të Benito Musolinit (Duçes), braktisën me tallje format e “edukimit fashist”, bënë punën e guximshme të ndërlidhësit të ilegalëve e të çetave, shpërndanë trakte dhe ngjitën afishe antifashiste nëpër mure, mblodhën ndihma, armë e municione për partizanë, kryen aksione për dëmtimin e depove të teknikës së armikut, treguan vendosmëri prej burri etj.
ا’ lidhje kishit me komunistët?
Në fillimet e lëvizjes ne ishim të panjohur me komunizmin, dhe si të tillë, ne nuk luftonim në emër të komunizmit, por në emër të atdheut, të prosperitetit të Shqipërisë. اdo devijim që ³ është bërë kësaj sot, se ne ishim komunistë apo njerëz që përdoreshim nga komunistët në fillimet e lëvizjes është spekulativ dhe dashakeqës ndaj njerëzve që e krijuan këtë lëvizje dhe që dhanë edhe jetën e tyre në lulen e rinisë. Janë afro 80 e ca dëshmorë të kësaj moshe, të cilët kanë rënë me heroizëm të rrallë. Afrimi jonë me komunizmin dhe komunistët erdhi, sepse ishin kjo kategori njerëzish që përfaqësonin aspiratat tona për lirinë e atdheut. Ne nuk donim të kishim pushtues, ne nuk donim të kishim agallarë dhe pasanikë, të cilët vinin nga periudha e mëparshme.
A kujtoni ndonjë ngjarje të veçantë? Ju atëherë ishit vetëm 15 vjeç...
Po. Kjo lidhet me vocërrakun Met Hasa. Ai ishte shok skuadre me mua dhe partizani më i ri i Brigadës XXII Sulmuese. Ai mbuloi me gjoksin e tij të njomë grykën e mitralozit të pushtuesit, sepse i vrau komandantin e tij. Këtë dëshmor të atdheut edhe pushtuesi për çudinë tonë që vrojtonim nga larg e varrosi me ceremoni. Kjo, jo sepse pushtuesi kishte ndonjë keqardhje për ne, por duke e vlerësuar atë në aspektin ushtarak për trimërinë e tij.
Cili ishte aktiviteti juaj gjatë luftës?
Në fillim kam qenë përgjegjës grupi ku kam udhëhequr afro 60 të vegjël, të cilët luftonin në emër të atdheut. E gjithë familja ime me tre vëllezërit e tjerë, si dhe motra jonë e vogël, Fiqeretja, ishin në shërbim të luftës në mbrojtje të atdheut tonë të shtrenjtë. Më pas kam qenë komisar dhe anëtar ³ Brigadës XXII sulmuese. Heroizmi atdhetar i fëmijëve e i qindra partizanëve e partizaneve të tjera, frymëzuan për trimëri e guxim në beteja, luftëtarët e lirisë së brigadave, duke i ndjekur hordhitë naziste tej kufijve shtetërorë deri në Vishegrad të Bosnjës, duke bërë thirrjen “Deri në Berlin”. Ky ishte një kontribut ³ jashtëzakonshëm që dha vendi ynë në kuadër të koalicionit antifashist botëror.
Sa zgjati veprimtaria e DEBATIK-ut?
DEBATIK-u u formua më 10 shkurt 1942 dhe veprimtaria e tij zgjati deri në çlirimin e Tiranës. Në çdo qytet të madh apo të vogël gjimnazistët dhe nxënësit e shkollave të ciklit të ulët morën trajtën e një lëvizjeje masive. Këtu mjaft prej debatikasve filluan të futen edhe në çetat e partizanëve. Kjo erdhi si rezultat i dëshirës së debatikasve dhe hovit të papërmbajtshëm djaloshar për çlirimin e atdheut.
Coli është personazh real apo i krijuar nga Kinostudioja?
Coli është një person i vërtetë dhe jo i trilluar. Emri i tij ishte Aleko Qirici dhe banonte diku afër shtëpisë time. Ashtu si dhe ne fëmijët e tjerë idealistë dhe që ishim gati të sakrifikonim dhe jetën tonë për atdheun, ai kishte pësuar dëmtime të mëdha nga lufta e pabarabartë që ne bënim me pushtuesit gjakatarë. Madje, Colit i ishte vrarë babai. Familja e tij edhe pse në një gjendje të mjerueshme ishte me ndjenja të larta atdhetarie. Aleko Qirici (Coli) ishte një debatikas i përkushtuar dhe luante rolin e korrierit, duke vënë veten në rrezik disa herë. Historia e tij është krejtësisht ajo që pasqyrohet në film, pasi skenaristi i këtij filmi Selman Vaqarri, Colin e kishte shok.
Coli i DEBATIK-ut nuk është fryt i fantazisë së skenaristëve. Ai ishte njësoj si ai djali i shkurtër i filmit, që Nexhmi Menzelxhiu, atëherë 15 vjeç e kishte fqinj. Ishte një nga shumë vocërrakët që zëvendësuan lodrat me armët e luftës. Ishte një nga fëmijët e lirisë, një nga pjesëtarët e grupit DEBATIK, i cili më 10 shkurt mbush plot 64 vjet nga krijimi. Në një intervistë për gazetën “Tirana Observer”, ish-debatikasi Menzelxhiu tregon për themelimin e këtij grupi, qëllimin dhe mënyrën e veprimit. Gjithashtu, në intervistë ai zbulon edhe Colin e vërtetë, Aleko Qirici, i cili u pasqyrua përpikmërisht në filmin “Debatiku”.
Si u formua DEBATIK-u?
Në epopenë e lavdishme të LANا-it kundër nazifashistëve pushtues u përfshinë në mënyrë masive të gjitha shtresat e shoqërisë, sidomos të rinjtë, por edhe më të vegjlit. Ato morën pjesë në grupe si ai i DEBATIK-ut, që u ngrit më 10 shkurt 1942, ose ai i Konviktit të Strehës Vorfnore, apo i grupeve edukative antifashiste të tjera me fëmijë e adoleshentë nën shembullin e vëllezërve e shokëve më të rritur. Pas çlirimit, grupi DEBATIK (Djemtë e Bashkuar, Anëtarë të Ideve Komuniste) ishte një përfaqësi simbolike e përpjekjeve të rinisë dhe fëmijëve të gjithë Shqipërisë për të çliruar vendin. Këta vocërrakë, të pjekur, i mundonte mendimi largpamës. Në dejet e tyre rridhte gjaku i rilindësve që luftuan për këtë Shqipëri të larë me djersë e gjak.
Kush e drejtonte këtë grup?
Drejtuesit e parë të kësaj lëvizjeje ishin: Misto Mame, Manush Alimani, Ludovik Shllaku, Hamdi Sallaku, Selman Vaqarri etj., që i orientuan e i mësuan fëmijët, si të organizoheshin, bazë shkolle e lagje, e të përfshihen me veprimtari konkrete në gjirin e Lëvizjes Antifashiste të Rinisë Shqiptare. Dhe të vegjlit, të drejtuar nga të rinjtë përgjegjës të qindra grupeve në gjithë vendin, morën pjesë aktive në protesta e demonstrata, në grisjen e flamurit të fashizmit e të fotografive të Benito Musolinit (Duçes), braktisën me tallje format e “edukimit fashist”, bënë punën e guximshme të ndërlidhësit të ilegalëve e të çetave, shpërndanë trakte dhe ngjitën afishe antifashiste nëpër mure, mblodhën ndihma, armë e municione për partizanë, kryen aksione për dëmtimin e depove të teknikës së armikut, treguan vendosmëri prej burri etj.
ا’ lidhje kishit me komunistët?
Në fillimet e lëvizjes ne ishim të panjohur me komunizmin, dhe si të tillë, ne nuk luftonim në emër të komunizmit, por në emër të atdheut, të prosperitetit të Shqipërisë. اdo devijim që ³ është bërë kësaj sot, se ne ishim komunistë apo njerëz që përdoreshim nga komunistët në fillimet e lëvizjes është spekulativ dhe dashakeqës ndaj njerëzve që e krijuan këtë lëvizje dhe që dhanë edhe jetën e tyre në lulen e rinisë. Janë afro 80 e ca dëshmorë të kësaj moshe, të cilët kanë rënë me heroizëm të rrallë. Afrimi jonë me komunizmin dhe komunistët erdhi, sepse ishin kjo kategori njerëzish që përfaqësonin aspiratat tona për lirinë e atdheut. Ne nuk donim të kishim pushtues, ne nuk donim të kishim agallarë dhe pasanikë, të cilët vinin nga periudha e mëparshme.
A kujtoni ndonjë ngjarje të veçantë? Ju atëherë ishit vetëm 15 vjeç...
Po. Kjo lidhet me vocërrakun Met Hasa. Ai ishte shok skuadre me mua dhe partizani më i ri i Brigadës XXII Sulmuese. Ai mbuloi me gjoksin e tij të njomë grykën e mitralozit të pushtuesit, sepse i vrau komandantin e tij. Këtë dëshmor të atdheut edhe pushtuesi për çudinë tonë që vrojtonim nga larg e varrosi me ceremoni. Kjo, jo sepse pushtuesi kishte ndonjë keqardhje për ne, por duke e vlerësuar atë në aspektin ushtarak për trimërinë e tij.
Cili ishte aktiviteti juaj gjatë luftës?
Në fillim kam qenë përgjegjës grupi ku kam udhëhequr afro 60 të vegjël, të cilët luftonin në emër të atdheut. E gjithë familja ime me tre vëllezërit e tjerë, si dhe motra jonë e vogël, Fiqeretja, ishin në shërbim të luftës në mbrojtje të atdheut tonë të shtrenjtë. Më pas kam qenë komisar dhe anëtar ³ Brigadës XXII sulmuese. Heroizmi atdhetar i fëmijëve e i qindra partizanëve e partizaneve të tjera, frymëzuan për trimëri e guxim në beteja, luftëtarët e lirisë së brigadave, duke i ndjekur hordhitë naziste tej kufijve shtetërorë deri në Vishegrad të Bosnjës, duke bërë thirrjen “Deri në Berlin”. Ky ishte një kontribut ³ jashtëzakonshëm që dha vendi ynë në kuadër të koalicionit antifashist botëror.
Sa zgjati veprimtaria e DEBATIK-ut?
DEBATIK-u u formua më 10 shkurt 1942 dhe veprimtaria e tij zgjati deri në çlirimin e Tiranës. Në çdo qytet të madh apo të vogël gjimnazistët dhe nxënësit e shkollave të ciklit të ulët morën trajtën e një lëvizjeje masive. Këtu mjaft prej debatikasve filluan të futen edhe në çetat e partizanëve. Kjo erdhi si rezultat i dëshirës së debatikasve dhe hovit të papërmbajtshëm djaloshar për çlirimin e atdheut.
Coli është personazh real apo i krijuar nga Kinostudioja?
Coli është një person i vërtetë dhe jo i trilluar. Emri i tij ishte Aleko Qirici dhe banonte diku afër shtëpisë time. Ashtu si dhe ne fëmijët e tjerë idealistë dhe që ishim gati të sakrifikonim dhe jetën tonë për atdheun, ai kishte pësuar dëmtime të mëdha nga lufta e pabarabartë që ne bënim me pushtuesit gjakatarë. Madje, Colit i ishte vrarë babai. Familja e tij edhe pse në një gjendje të mjerueshme ishte me ndjenja të larta atdhetarie. Aleko Qirici (Coli) ishte një debatikas i përkushtuar dhe luante rolin e korrierit, duke vënë veten në rrezik disa herë. Historia e tij është krejtësisht ajo që pasqyrohet në film, pasi skenaristi i këtij filmi Selman Vaqarri, Colin e kishte shok.