Jeta
Anëtar i Respektuar
Nocioni dhe karakteristikat themelore te së drejtes penale
Veprat juridike te njeriut dhe të bashkësisë se caktuar në të drejten penale quhen VEPRA PENALE.
E drejta penale është një ndër mënyrat dhe mjetet me te cilat mbrohet shoqëria dhe luftohet kriminialtiteti.
Me termin e drejte penale nënkuptojm një degë te legjislacionit pozitiv të shtetit të caktuar dhe një degë te shkencave juridike.
Si degë e legjislacionit pozitiv e drejta penale ështe sistem i normave ligjore me te cilat percaktohet se cilat vepra te njerëzve konsiderohen vepra penale dhe cfare lloje te denimeve apo te sanksioneve penale do tu shqiptohen kryesve të tyre.
Ndersa ne kuptimin Materiale e drejta penale përkufizohet si degë e drejtësisë me te cilen mbrohen nga veprat penale mardheniet e caktuara te shoqërisë, te mirat juridike që I përkasin shoqërisë dhe individit.
Si karakteristikë themelore e së drejtës penale është se kjo është e drejte ligjore.
E drejta ligjore është ngase kjo degë e drejtësisë I rregullon çështjet nga lëmi I saj vetem me ligj e jo edhe me ndonjë akt tjetër nënligjor.
Parimi I ligjmërisë së veprës penale dhe dënimit gjithashtu është një ndër karakteristikat themelore të së drejtës penale.
LENDA E SE DREJTES PENALE
Lënda e së drejtës penale është Vepra Penale, Kryesi I Vepres Penale dhe Sanksionet Penale.
Mjetet me të cilat e drejta penale ushtron mbrojtjen juridike nga vepra penale janë sanksionet penale.
Sanksionet penale shqiptohen dhe aplikohen kundër vullnetit të kryesit dhe konsistojnë në marrjen apo kufizimin e disa të drejtave të cilat përndryshe I kanë gëzuar gjerë në momentin e kryerjes së vepres penale.
Sanksionet penale që I shqiptohen kryesve të veprave penale më pak kanë karakter hakmarrës e më tëpër shqiptohen më qëllim të përmirësimit
MARDHENJET E SE DREJTES PENALE NDAJ DEGEVE TE TJERA TE DREJTESISE
E drejta penale është degë e sisitemit juridike të nje vendi të caktuar dhe së bashku më dëgët tjera juridike, ka për qëllim mbrojtjen e shoqërisë dhe të individëve.
E drejta penale ka mardhënie të caktuara me degët e tjera të drejtës e ato janë:
1. Me te drejten kushtetuese
2. Me të drejtën e procedurës penale
3. Me të drejten civile
4. Me te drejten administrative
5. Me degët e tjera të drejtësis (sic jane: E drejta ekonomike, E drejta e punes, E drejta familjare)
Funksioni mbrojtës I së drejtës penale
Funskioni mbrojtës I së drejtës penale është mbrojtja e shoqërisë nga kriminaliteti
E drejta penale ka për qëllim të mbrojë mardhënjet e caktuara në prodhim dhe mardhëniet e tjera shoqërore.
Gjithashtu e drejta penale ka për detyrë t’I mbrojë edhe të mirat juridike të posaçmen që I përkasin njeriut, qytetarit siç jane : jeta e njriut, liritë, integriteti trupor, nderin, autoritetin.
Funksioni mbrojtës I së drejtës penale është fragmental ngase në këtë degë të së drejtës mbrohen ato vlera apo të mira juridike të cilat janë të domosdoshme për egzistencën e shoqërisë dhe të individëve.
Ndarja e së drejtës penale
E drejta penale mund të ndahet në disa pjesë të saj të brendshme që formojnë sisteme të ngushta të normave penale jurdike siç jane:
1. E drejta penale materiale dhe e drejta penale procedurale
2. E drejta e ekzistimit të saknsioneve penale
3. E drejta penale e pergjithshme dhe e posaçme
4. E drejta penale e rregullt dhe e jashtzakonshme
5. E drejta penale kombëtare dhe e drejta penale ndërkombëtare.
1. E drejta penale materiale dhe e drejta penale procedurale
E drejta penale ne kuptimin e gjerë përmban në vete norma penale juridike te natyrës materiale dhe të natyrës procedurale.
Me normat e natyrës materiale -përcaktohen se cilat vepra të njerëzve koniderohen vepra penale dhe çfarë lloje të sanksioneve penale mund tu shqiptohen kryesve të tyre.
Ndërsa me normat e procedurës penale rregullohet procedura e gjykatës dhe të organeve të tjera shtetërore për tu konstatuar se a ka kryer ndonjë person veper penale dhe se a janë plotësuar kushtet për shqiptimin e sanksionit penal.
2. E drejta e ekzekutimit të sanksioneve penale
Cështjet e ekzekutimit të sanksioneve penale janë të rregulluara me ligj të posaçëm.
3. E drejta penale e përgjithshme dhe e posaçme
E drejta penale e përgjithshme -është ajo e cila vlen për të gjithë qytetarët.
Ndërsa e drejta penale e posaçme-është ajo e cila vlen për grup qytetarësh që gjenden në mardhënie të caktuara.
Si e drejtë penale e posaçme knsiderohet p.sh E drejta penale ushtarake e cila aplikohet vetëm ndaj personave ushtarakë.
4. E drejta penale e rregullt dhe e jashtëzakonshme
Me termin e drejtë penale e rregulltë nënkuptojmë rastet e aplikimit të kësaj dege të drejtësisë në kushtet normale, të rregullta të jetës shoqërore (gjate kohës së paqës).
5. E drejta penale kombëtare dhe e drejta penale ndërkombëtare
Si e drejtë penale kombëtare -konsiderohet ajo e drejtë penale që vepron apo zbatohet brenda teritorit të tij.
E drejta penale ndërkombëtare-është sisitemi I normave penale-juridike që u dedikohet mardhënieve ndërkombëtare.
Shkenca e së drejtës penale dhe shkencat e tjera penale
1.E drejta penale dhe shkenca e së drejtës penale
Me termin e drejtë penale nënkuptojmë një degë të legjislacionit pozitiv të shtetit të caktuar dhe një degë të shkencave juridike.
Si degë e legjislacionit pozitiv e drejta penale është sistem I normave me të cilat përcaktohet se cilat vepra konsiderohen vepra penale kur personi konsiderohet penalisht I përgjithshëm dhe çfarë lloj saknsioni mund ti shqiptohet.
2.Detyra e shkencës së të drejtës penale
Detyrë kryesore e shkencës së të drejtës penale është studimi dhe avancimi I së drejtës penale apo legjislacionit penal që gjendet në fuqi në vendin e caktuar.
Shkenca e së drejtës penale merret me studimin e kuptimit juridik të veprës penale, të llojeve dhe formave të veprave penale, gjithashtu studion kryesin dhe përgjegjësin penale të tij si dhe sanksionet penale.
Ne kuptimin e gjerë shkenca e së drejtës penale ka për detyrë të studiojë kriminalitetin dhe masat që duhet ndërmirrën për parandalimin e krimeve.
Shkenca e së drejtës penale e studion të drejtën penale
1.DeLege Lata- Ashtu çfarë është dhe
2.De Lege Ferenda -اfarë duhet të jetë.
Sisitemi I shkencës së të drejtës penale
Shkenca e së drejtës penale ndahet ne dy pjesë:
1.Pjesa e përgjithshme
2.Pjesa e posaçme
1.Pjesa e përgjithshme
Studion parimet dhe institucionet themelore të së drejtës penale
اështjet që shqyrtohen në pjesën e përgjithshme të shkencës së të drejtës penale janë dy sisteme:
1.Sistemi Bipartit
2.Sistemi Tripartit
1.Sistemi Bipartit
Këtë sistem I pari e ka inauguruar Fojer Bahu. Sipas këtij sisitemi në pjesën e përgjithshme të shkencës së të drejtës penale ekzistojnë dhe shqyrtohen vetëm dy nocione themelore vepra penale dhe saknsioni penal.
Sisitemi bipartite mbështete në kuptimin objektivë - subjektiv të veprës penale.
2.Sistemi Tripartit
Sistemi tripartit është sistemi I ri që është shfaqur në fillim të këtij shekulli.
Sipas sistemit tripartit në pjesën e përgjithshme të së drejtës penale ekzistojnë tri nocione themelore:
1. Vepra penale, 2. Fajtori dhe 3. Sanksioni penal.
Sistemi tripartit mbështetet në kuptimin objektivë të veprës penale.
3.Pjesa e posaçme
4.Pjesa e posaçme e shkencës së të drejtës penale merret me studimin e veprave penale veç e veç, elementet e tyre, formën e fajit me të cilën ato kryhen dhe sanksionet penale që mund tu shqiptohen kryesve të tyre.
Pjesa e posaçme e shkencës së të drejtës penale I studion nocionet e veprave penale siç janë: vrasja, plagosja, vjedhja etj.
Veprat juridike te njeriut dhe të bashkësisë se caktuar në të drejten penale quhen VEPRA PENALE.
E drejta penale është një ndër mënyrat dhe mjetet me te cilat mbrohet shoqëria dhe luftohet kriminialtiteti.
Me termin e drejte penale nënkuptojm një degë te legjislacionit pozitiv të shtetit të caktuar dhe një degë te shkencave juridike.
Si degë e legjislacionit pozitiv e drejta penale ështe sistem i normave ligjore me te cilat percaktohet se cilat vepra te njerëzve konsiderohen vepra penale dhe cfare lloje te denimeve apo te sanksioneve penale do tu shqiptohen kryesve të tyre.
Ndersa ne kuptimin Materiale e drejta penale përkufizohet si degë e drejtësisë me te cilen mbrohen nga veprat penale mardheniet e caktuara te shoqërisë, te mirat juridike që I përkasin shoqërisë dhe individit.
Si karakteristikë themelore e së drejtës penale është se kjo është e drejte ligjore.
E drejta ligjore është ngase kjo degë e drejtësisë I rregullon çështjet nga lëmi I saj vetem me ligj e jo edhe me ndonjë akt tjetër nënligjor.
Parimi I ligjmërisë së veprës penale dhe dënimit gjithashtu është një ndër karakteristikat themelore të së drejtës penale.
LENDA E SE DREJTES PENALE
Lënda e së drejtës penale është Vepra Penale, Kryesi I Vepres Penale dhe Sanksionet Penale.
Mjetet me të cilat e drejta penale ushtron mbrojtjen juridike nga vepra penale janë sanksionet penale.
Sanksionet penale shqiptohen dhe aplikohen kundër vullnetit të kryesit dhe konsistojnë në marrjen apo kufizimin e disa të drejtave të cilat përndryshe I kanë gëzuar gjerë në momentin e kryerjes së vepres penale.
Sanksionet penale që I shqiptohen kryesve të veprave penale më pak kanë karakter hakmarrës e më tëpër shqiptohen më qëllim të përmirësimit
MARDHENJET E SE DREJTES PENALE NDAJ DEGEVE TE TJERA TE DREJTESISE
E drejta penale është degë e sisitemit juridike të nje vendi të caktuar dhe së bashku më dëgët tjera juridike, ka për qëllim mbrojtjen e shoqërisë dhe të individëve.
E drejta penale ka mardhënie të caktuara me degët e tjera të drejtës e ato janë:
1. Me te drejten kushtetuese
2. Me të drejtën e procedurës penale
3. Me të drejten civile
4. Me te drejten administrative
5. Me degët e tjera të drejtësis (sic jane: E drejta ekonomike, E drejta e punes, E drejta familjare)
Funksioni mbrojtës I së drejtës penale
Funskioni mbrojtës I së drejtës penale është mbrojtja e shoqërisë nga kriminaliteti
E drejta penale ka për qëllim të mbrojë mardhënjet e caktuara në prodhim dhe mardhëniet e tjera shoqërore.
Gjithashtu e drejta penale ka për detyrë t’I mbrojë edhe të mirat juridike të posaçmen që I përkasin njeriut, qytetarit siç jane : jeta e njriut, liritë, integriteti trupor, nderin, autoritetin.
Funksioni mbrojtës I së drejtës penale është fragmental ngase në këtë degë të së drejtës mbrohen ato vlera apo të mira juridike të cilat janë të domosdoshme për egzistencën e shoqërisë dhe të individëve.
Ndarja e së drejtës penale
E drejta penale mund të ndahet në disa pjesë të saj të brendshme që formojnë sisteme të ngushta të normave penale jurdike siç jane:
1. E drejta penale materiale dhe e drejta penale procedurale
2. E drejta e ekzistimit të saknsioneve penale
3. E drejta penale e pergjithshme dhe e posaçme
4. E drejta penale e rregullt dhe e jashtzakonshme
5. E drejta penale kombëtare dhe e drejta penale ndërkombëtare.
1. E drejta penale materiale dhe e drejta penale procedurale
E drejta penale ne kuptimin e gjerë përmban në vete norma penale juridike te natyrës materiale dhe të natyrës procedurale.
Me normat e natyrës materiale -përcaktohen se cilat vepra të njerëzve koniderohen vepra penale dhe çfarë lloje të sanksioneve penale mund tu shqiptohen kryesve të tyre.
Ndërsa me normat e procedurës penale rregullohet procedura e gjykatës dhe të organeve të tjera shtetërore për tu konstatuar se a ka kryer ndonjë person veper penale dhe se a janë plotësuar kushtet për shqiptimin e sanksionit penal.
2. E drejta e ekzekutimit të sanksioneve penale
Cështjet e ekzekutimit të sanksioneve penale janë të rregulluara me ligj të posaçëm.
3. E drejta penale e përgjithshme dhe e posaçme
E drejta penale e përgjithshme -është ajo e cila vlen për të gjithë qytetarët.
Ndërsa e drejta penale e posaçme-është ajo e cila vlen për grup qytetarësh që gjenden në mardhënie të caktuara.
Si e drejtë penale e posaçme knsiderohet p.sh E drejta penale ushtarake e cila aplikohet vetëm ndaj personave ushtarakë.
4. E drejta penale e rregullt dhe e jashtëzakonshme
Me termin e drejtë penale e rregulltë nënkuptojmë rastet e aplikimit të kësaj dege të drejtësisë në kushtet normale, të rregullta të jetës shoqërore (gjate kohës së paqës).
5. E drejta penale kombëtare dhe e drejta penale ndërkombëtare
Si e drejtë penale kombëtare -konsiderohet ajo e drejtë penale që vepron apo zbatohet brenda teritorit të tij.
E drejta penale ndërkombëtare-është sisitemi I normave penale-juridike që u dedikohet mardhënieve ndërkombëtare.
Shkenca e së drejtës penale dhe shkencat e tjera penale
1.E drejta penale dhe shkenca e së drejtës penale
Me termin e drejtë penale nënkuptojmë një degë të legjislacionit pozitiv të shtetit të caktuar dhe një degë të shkencave juridike.
Si degë e legjislacionit pozitiv e drejta penale është sistem I normave me të cilat përcaktohet se cilat vepra konsiderohen vepra penale kur personi konsiderohet penalisht I përgjithshëm dhe çfarë lloj saknsioni mund ti shqiptohet.
2.Detyra e shkencës së të drejtës penale
Detyrë kryesore e shkencës së të drejtës penale është studimi dhe avancimi I së drejtës penale apo legjislacionit penal që gjendet në fuqi në vendin e caktuar.
Shkenca e së drejtës penale merret me studimin e kuptimit juridik të veprës penale, të llojeve dhe formave të veprave penale, gjithashtu studion kryesin dhe përgjegjësin penale të tij si dhe sanksionet penale.
Ne kuptimin e gjerë shkenca e së drejtës penale ka për detyrë të studiojë kriminalitetin dhe masat që duhet ndërmirrën për parandalimin e krimeve.
Shkenca e së drejtës penale e studion të drejtën penale
1.DeLege Lata- Ashtu çfarë është dhe
2.De Lege Ferenda -اfarë duhet të jetë.
Sisitemi I shkencës së të drejtës penale
Shkenca e së drejtës penale ndahet ne dy pjesë:
1.Pjesa e përgjithshme
2.Pjesa e posaçme
1.Pjesa e përgjithshme
Studion parimet dhe institucionet themelore të së drejtës penale
اështjet që shqyrtohen në pjesën e përgjithshme të shkencës së të drejtës penale janë dy sisteme:
1.Sistemi Bipartit
2.Sistemi Tripartit
1.Sistemi Bipartit
Këtë sistem I pari e ka inauguruar Fojer Bahu. Sipas këtij sisitemi në pjesën e përgjithshme të shkencës së të drejtës penale ekzistojnë dhe shqyrtohen vetëm dy nocione themelore vepra penale dhe saknsioni penal.
Sisitemi bipartite mbështete në kuptimin objektivë - subjektiv të veprës penale.
2.Sistemi Tripartit
Sistemi tripartit është sistemi I ri që është shfaqur në fillim të këtij shekulli.
Sipas sistemit tripartit në pjesën e përgjithshme të së drejtës penale ekzistojnë tri nocione themelore:
1. Vepra penale, 2. Fajtori dhe 3. Sanksioni penal.
Sistemi tripartit mbështetet në kuptimin objektivë të veprës penale.
3.Pjesa e posaçme
4.Pjesa e posaçme e shkencës së të drejtës penale merret me studimin e veprave penale veç e veç, elementet e tyre, formën e fajit me të cilën ato kryhen dhe sanksionet penale që mund tu shqiptohen kryesve të tyre.
Pjesa e posaçme e shkencës së të drejtës penale I studion nocionet e veprave penale siç janë: vrasja, plagosja, vjedhja etj.