Kisha kohë që kisha kuptuar që shpirti im ishte mërzitur nga unë, por nuk më shkonte ndërmend që mund të ikte kaq shpejt. Besoja se mund të ikte pas dy, tre dekadash, pasi të më kishte munduar për një kohë të gjatë një sëmundje vrastare. Ai ankohej vazhdimisht që kishte zënë vend për aq shumë vite në një trup të gabuar, ishte ngushtuar dhe përplasur brenda një amfore poroze, që rridhte nga të katër anët. Thoshte që kishte pasur vetëm një fat, kishte qëlluar një shpirt i fortë dhe viskoz dhe vetëm kështu kishte shpëtuar pa rrjedhur. Për ta përmbyllur gjithë ankesën e tij, thoshte që unë isha diçka e flashkët dhe pa asnjë ambicie dhe çuditej që po revoltohej kaq vonë. Ambicie? Po çfarë mund të bëja tjetër në jetë veç parukierit? Nuk më kishte ecur punë tjetër. E kisha kuptuar që shpirti im kërkonte përleshje, por unë nuk isha i zoti për të. Kërkonte që të mos e mbaja kokën ulur, por unë nuk e ndryshoja as këtë gjendje. Por prit, ai fliste për ambicie, por për këtë duhet ta kishte fajin ai. Ambicia, urrejtja, lakmia dhe plot të tjera i takonin shpirtit. Përgjigjja e tij ishte shkatërruese. Ishte e vërtetë që të gjitha ato ishin të tijat, por për t'i pasur ato duhej energji, që nuk mund t'ia jepte një trup anemik.
- Ika! - tha shpirti.
Gjithnjë kisha besuar se kur të më ikte shpirti do të zinte vend në ndonjë baobab, apo sekuoje gjigante, ashtu siç besonin indut. Përgjithësisht do të desha që të ishte diçka e gjelbër, ajo ku do të vendosej përfundimisht shpirti im. Më duket se ai përsëriti edhe një herë se po ikte, dhe përdori të njëjtat fjalë. Me ato fjalë më kishte lënë edhe gruaja dy dekada më parë. Krejt identike, shkronjë për shkronjë, gjë që më bëri të mendoj që ikja e shpirtit dhe ajo e gruas ishin të njëllojta dhe kishin pasur të njëjtën peshë. Kur iku, ajo nuk dinte të më thoshte që unë nuk isha tjetër, veçse një amfore poroze, sepse nuk mund të ishte aq e hollë si shpirti im, veç ama nuk u largua pa më thënë që po merrte me vete një erë kalbësire që e kishte duruar njëzet vjet. Për çfarë mund të vleja unë, kur nuk isha në gjendje të nxirja edhe një fëmijë në jetë? Ajo ishte praktike, konkrete dhe as që e vriste mendjen aq larg, deri aty ku mund të shkonin pakënaqësitë e shpirtit tim me mua. Ata të dy u larguan nga unë në të njëjtën mënyrë, por unë i përjetova ndryshe çastet e largimit. Kur iku ajo m'u derdh një llavë e përvëluar mbi kokë. Kur u largua ai me mbuluan akujt. Duke rrëmuar në mitet e lashta kisha gjetur që njeriu mund të kishte një shpirt të bardhë, po mund të kishte edhe shpirt të zi. Sipas këtyre miteve ato mund të kuptohen vetëm kur ikën shpirti. I ziu del nga poshtë, ndërsa i bardhi nga sipër, nga gryka. Unë nuk arrita të marr vesh nga më iku shpirti, kështu që nuk arrita të marr vesh çfarë shpirti kam pasur. Shpirti më iku, por unë ngela shumë i çuditur, duke e ndjerë që kisha mbetur gjallë. Ky duhet të ishte një rast i pashembullt që nga gjeneza e jetës. Shpirti largohet dhe trupi mbetet gjallë? E pabesueshme! Megjithatë unë mund t'ia vërtetoja gjithë botës që isha gjallë, sepse u ngrita, u vesha, dola në ballkon dhe isha në gjendje të shoh çfarë ndodhte jashtë. Këtu ndofta duhet të ndalemi një çast, sepse atje në rrugë, krejt papritur u përplasën dy makina dhe mua nuk më bëri asnjë përshtypje. E kalova këtë çast sikur gjithçka të ishte e përfshirë në rregullat e jetës. Nuk më bëri përshtypje as gjaku që filloi të dilte poshtë makinave. I largohesha gjakut. Nuk mund ta shihja as në biftek, se më binte të fikët. Po, aty në ballkon e përballova pa asnjë shqetësim atë ngjyrën e kuqe, që po përhapej në asfalt. Edhe këtë çast e kalova sikur gjithçka të ishte përfshirë në rregullat e jetës. Përplasja në rrugë qe diçka krejt pa interes, si ato kronikat pa jetë të gazetave. U zgjata dhe zura të vështroj trotuarin poshtë meje. Nuk arrita të kuptoj pse nguteshin njerëzit aq shumë. Unë kurrë nuk isha një njeri që nxiton, nuk isha njeri që mërzitet kur e linte treni. Këtu do të hynte në valle shpirti im. Ai do të revoltohej që unë nuk isha në gjendje ta pajis me aq energji, sa për t'u mërzitur kur të linte treni... Por, ku djallin shkonin gjithë këta njerëz? Njëra palë në drejtim të Veriut, tjetra në drejtim të Jugut. Po ku do të arrinin, sikur të shkonin të gjithë për në Veri, apo të gjithë për në Jug? Aty mendova që ndofta nuk do të ishte e largët dita, kur të gjitha qytetet e botës do të rrënoheshin, për t'i ngritur rishtas në këmbë me një urbanistikë të re, ku të gjithë njerëzit të lëviznin në një drejtim. A nuk na shtrëngonin me çdo mjet për të menduar të gjithë në të njëjtin drejtim? Ndofta do të nxirrnin telashe anët muzeale të qyteteve, por edhe kjo mund të kalohej duke i ruajtur ato në miniaturë. Ja, po kalonte poshtë meje ai komiku i estradës. Shtëpinë e kishte këndej, punën në krahun tjetër dhe pranë teatrit banonin njerëz që nuk kishin asnjë lidhje me të. اmendesha pas tij. Pas shfaqjes nuk e merrja veten një javë nga të qeshurit. Kjo më ndodhte edhe kur e shihja në rrugë. Kishte një të ecur, si të atyre gorillave të buta të parqeve. Tani e shihja dhe nuk më bënte fare përshtypje. Si ishte e mundur që isha tërbuar aq shumë pas tij. Kisha dëgjuar të thonë që njerëzit me nivel te ulët gajasen pa fre. Po të ishte e vërtetë kjo, unë me nivel të ulët isha... Po, tani që nuk e kisha në llogari atë njeri mos më ishte rritur niveli? Gjithsesi unë ndjehesha shumë mirë kështu siç isha. I qetë, i ftohtë dhe pa asnjë interes. Shkëlqente një diell i jashtëzakonshëm, por punë e madhe! Atë punë kishte dielli. Duke mos çarë kokën për diellin, unë dukesha se isha mbi diellin. Po mendoja, që duke më lënë, ai shpirti kishte krijuar një indiferent. Kjo sikur më përkëdhelte. A nuk thoshin për indiferentët që venë në dilemë krijimin e jetës? A nuk thoshin që e bëjnë botën për asgjë? Unë isha një indiferent i nivelit të ulët. Unë nuk mund të krijoja asgjë. Vetëm përsërisja çfarë kishin krijuar të tjerët. Gjithsesi mund të them që isha mirë. Megjithatë, sikur më habiste fakti që ai shpirti im më kishte zbrazur nga shumë ç'ka po më kishte lënë mendimin. Si mund të ndodhte kjo, se ishte gjëja më e rëndësishme? Pastaj, kishte edhe diçka tjetër. A nuk thoshin që shpirti dhe mendimi janë e njëjta gjë? Kështu flitej për shumë shkencëtarë... Po, deri sa unë mendoja, ose këta shkencëtarë flisnin broçkulla, ose shpirti im, duke ikur nuk më kishte zbrazur të tërin dhe krejt padashur më kishte lënë disa thërmija të tijat... U mësova shumë shpejt pa shpirt dhe mu duk se nuk do ta kisha nevojën e tij. Kështu, derisa poshtë ballkonit u dha Nita. Ishte e veja e një tekniku ndërtimi që kishte rënë nga skelat. Kur më dilte ajo përballë, më merrej fryma dhe gjithë bota rreth saj merrte një ngjyrim në të kaltër. Me sa dukej, ajo nuk kishte për mua atë mendimin që kishte shpirti im. Nuk më shihte si një amfore poroze. Kisha idenë se mund të bënim një çift. Sa herë e shikoja këtë e mendoja me shumë zjarr. E mendova edhe aty në ballkon, por ftohtë fare. Po, pas pak diçka sikur ndryshoi. Ato copat e mbetura të shpirtit tim më duket se më kishin lënë ankthin. Ankthi më mbërtheu kur ajo ngriti kokën dhe me buzëqeshi. Pastaj u gozhdua aty me kokën lart. "O budalla, ajo po të pret - i thashë vetes dhe zbrita pa ditur se çfarë do të bëj më tej. Ajo më tërhoqi te kafeneja poshtë në një separe larg vështrimit të të tjerëve. Me sa dukej, ajo e kishte kuptuar çfarë zvarraniku isha unë dhe po merrte iniciativën. Po, ç'dreqin kishte pëlqyer te unë?
- Më ka ikur shpirti... - thashë unë gati mekanikisht, sepse nuk gjeja dot një gjë më të rëndësishme për të thënë.
Ajo e mori metaforikisht këtë.
- Të gjithëve na ka ikur shpirti, - tha pas një pauze.
- Jo, jo! Mua me ka ikur me të vërtetë... - i thashë, po e mbajta veten përnjëherësh. Ajo nuk do ta besonte kurrë atë që më kishte ndodhur dhe do të më merrte për një të çmendur. Pastaj, pas një heshtjeje të shkurtër, sesi me shkoi mendja tek i shoqi. Ai nuk duhet ta kishte dashur shumë atë, derisa e kishte lejuar veten të binte nga skelat. Dashuria të bën të ruash veten fort për tjetrin... Nuk isha i sigurt nëse e kisha mirë atë që mendova. Pastaj, pse duhet të mendoja për atë që kishte rënë nga skelat? Nëse do të lidhesha me Nitën duhet ta harroja atë. Aty, ballëpërballë meje m'u duk shumë e veçantë. Aty mendova që, për ta pasur atë, patjetër që do të më duhej një shpirt. Ku do ta gjeja? Kisha dëgjuar andej këndej të thonë për njeriun dhe për tjetrin që e kishin shitur shpirtin. Ishte thjesht një mall. Po, sesi mendova, që më përpara, mijëra vite përpara ishte shitur në fillim trupi dhe këtu kisha parasysh kurvërinë, profesionin më të lashtë në botë. Shpirti u shit më vonë dhe nëse i duhej besuar Mesjetës së hershme, blerësi i parë i shpirtrave kishte qenë djalli. Trupat pa shpirt pastaj hidheshin mbi turrën e druve dhe për këtë merrte bekime Lojola. Sot shiten njëkohësisht trupi dhe shpirti. Shumëkush do të ketë nevojë për një veshkë, apo për një mëlçi për transplant dhe shumë parti do të kenë nevojë të blejnë shpirtra në parlament. اfarë shpirti mund të blija unë? Nuk kalova nëpërmend njerëz, kalova profesione. Kështu, sepse gjithnjë kam menduar, që njeriu pa profesionin nuk kishte asnjë shans të shquhej. Kalova nëpërmend politikanë, gjyqtarë, shkrimtarë dhe çfarë nuk kalova nëpër mend. Nuk më përshtatej shpirti i asnjërit dhe nuk e shoh me vend këtu të zgjatem për të treguar diferencat. Mendja është e çuditshme. Ku nuk harbon derisa më bën të besoj që mund të më përshtatej shpirti i një mullixhiu. Nga ata të mullinjve me ujë dhe me rrotë guri. Po, a kishte mbetur ndonjë në këmbë në këtë kohë moderne? Po pse mullixhiun? Pse? Ndofta pse kishte aq qetësi në mulli, aq paqe dhe bardhësi... Ndofta pse askush nuk e kishte pranuar me aq burrëri monotoninë e jetës, që përftohej prej asaj rrotës së gurit, që sillej gjithnjë njësoj dhe gjithnjë në të njëjtin drejtim! Kjo vlente edhe për botën, për njeriun që e kishte pranuar me shumë burrëri rotullimin e tokës drejt një jete, kuptimin e së cilës nuk do ta zbërthente kurrë! Kjo ishte e tëra ajo që më kishte bërë mua të flashkët dhe zvarranik. E përkëdhela veten. Gjersa po mendoja kështu do të thoshte se nuk isha aq i cekët dhe ai, shpirti im që më kishte quajtur amfore poroze të më merrte të keqen.
Vështrova Nitën. Ajo ishte gjallëruar së tepërmi dhe nuk m'i ndante sytë. Ajo u ngrit përnjëherësh dhe më puthi në buzë. Pas turbullirës së madhe qe pasoi mendova shumëçka, por besoj që vlen vetëm njëra. Unë nuk kisha nevojë të kërkoj një shpirt, sepse zbrazësirën që linte ai e mbushte dashuria.
Nga SKENDER DRINI
/Milosao//Balkan.Web)