Ne shqorite moderne lehtesisht ngaterrohen Etika me teresine e normave ligjore te vendosura nga bashkesia e njerezeve ne nje kornize shoqerore te kufizuar.Koncepti qe na intereson nuk ka kufij kornizore dhe as zgjatje te percaktuar kohore.Ne na intereson njohja e paster e pricipive te se “mires” dhe se “keqes” jo per frike,bashkejetese e detyrueshme shoqerore por si bindje e brendshme njerezore.Mesa shikoj une parasegjithash ne shqiptaret kemi nje problem te madh midis veditne kete drejtim.
Etika esht nji bashkesi regullash nje vlere te perhershme,nje model i caktuar qe percakton “zgjedhjen” dhe “menyren e te sjellurit”.Ajo ka lindur si re pasoje e domosdoshmerise dhe nevojes kerkuese njerzore te nje pricipi absolut per cdo qenie njerezore qe nuk jeton me ne nivele ku percaktues esht instikti.
Une do te merrem thjesht cfare modeli etik ka kerkuar pjesa me mire e njerezimit qe nga kohet antike e deri me sot dhe ku jemi ne ne raport me te.
Prej lashtesise ne na vijne sinjalet thelbesisht Etike,te qendrimeve te bazuara ne “dashurine” dhe “tolerancen” me kocepte te tilla si:
ndershmeria,drejtesia,fisnikeria,respekti i te drejtave njerezore,etj para te cilave njeriu duhet te zgjedhi se ke ane do mbaje,duke perkrahur te miren per t;ju kundepergjigjur ne dyanesin me te keqen ose te kunderten.Kjo eshte njesoj si raporti “drite-erresire”.
Shoqeria shqiptare e plagosur nga konfliktet e luftrat historike me pushtues te ndryshem dhe ato boterore ne shekujt modern,kaluar ne sisteme autoritare pas pamvaresise se saj (mbret,diktator)ka qene gjithmne nen trysnine e nje dhune te pafund.Njeriu shqiptar(e) pas dyshimeve te pafundme dhe sigurive shume te ralla,gjendet sot perballe nje krize te medha vlerash.Njerezit e zgjuar te kesaj shoqeria pyesin nese vlerat universale te Etikes njerzore kane vdekur ne kete komb,
Njeriu shqiptar ka pasur brezesiht mungesa te madhe te lirise individuale qe pas pushtimit Romak e deri me sot(Pikerisht ata qe shpiken kete para x vjetesh,ku misherimi me i qarte eshte termi “ilir”).
Etika fillon prej Lirise individuale si nje domosdoshmeri per te avancuar ne shkallet e nohjes dhe sidomos ne pjesen e saj qe ka te beje me “lirine e ndergjegjes” qe esht kusht per te aktivizuar intiuten dhe inspirimin e brendshem me qellim te fitimi te cilesise individuale te “kuptuarit te vertetes” ne nje lidhje dyanshe ne cdo drejtim.Kjo nuk barazohet me komandat morale por ketu kemi nje filter te brendshem te vleresimit fillimisht dhe te zgjedhjes fundesisht..
Etika ka vendin me te larte ne shkallesine rendesore te vlerave.Ajo nuk duhet vendosur por duhet fituar ne menyre te pamvarur nga gjithe sejcili.Ajo esht veper njerezor dhe duhet kerkuar nga njerezit te beje vetveten duke kerkuar ne rremujen e vlerave dhe antivlerave ne mes te nje deti dyshimesh dhe pasigurish,ate qe esht “e verteta dhe vendosjes ne baze te saj te se drejtes se javes te mire”.Njeriu duhet te zgjedhi vete dhe jo ti nenshtrohet dogmave imponuese,ai duhet te behet aleat I Lirise,duke ecur ne rrugen drejt persosjes duke pasur nje model etik personal qe te kuptohet me te verteten.