Kodi Civil

*ena*

*Yll Bote*
L I G J
Nr. 7850, datë 29.7.1994
PثR KODIN CIVIL Tث REPUBLIKثS Sث SHQIPثRISث

Në mbështetje të nenit 16, të ligjit nr.7491, datë 29.4.1991 "Për dispozitat kryesore kushtetuese", me propozim të Këshillit të Ministrave,​

Përmbajtja
PJESA I: PJESA E PثRGJITHSHME
TITULLI I: SUBJEKTET E Sث DREJTثS CIVILE
KREU I: PERSONAT FIZIKث
KREU II: PERSONAT JURIDIKث
TITULLI II: PثRFAQثSIMI
KREU I: KUPTIMI DHE LLOJET E PثRFAQثSIMIT
TITULLI III: VEPRIMET JURIDIKE
KREU I: DISPOZITA Tث PثRGJITHSHME
KREU II: PAVLEFSHMثRIA E VEPRIMEVE JURIDIKE
 
  • Më pëlqen
Reactions: xxl
Personat fizikë

A. Zotësia juridike
Neni 1 - اdo person fizik gëzon zotësi të plotë e të barabartë për të pasur të drejta dhe detyrime civile, brenda kufijve të caktuar me ligj.

Neni 2 - Zotësia juridike fillon me lindjen e personit gjallë dhe mbaron me vdekjen e tij. Fëmija kur lind i gjallë gëzon zotësi juridike që nga koha e zënies.

Neni 3 - Të huajt gëzojnë po ato të drejta e detyrime që u njihen shtetasve shqiptarë, përveç përjashtimeve të caktuara me ligj.

Neni 4 - Personit fizik nuk mund t'i kufizohen të drejtat civile, përveç përjashtimeve të caktuara me ligj. Veprimi juridik që kufizon zotësinë juridike të një personi fizik, është i pavlefshëm.




B. E drejta e emrit
Neni 5 - اdo person fizik ka të drejtën dhe detyrimin të ketë emrin dhe mbiemrin e tij që i vihen sipas ligjit. Personi, të cilit i mohohet e drejta e përdorimit të tyre ose cënohet nga përdorimi që të tjerët i bëjnë padrejtësisht, mund të kërkojë në gjykatë përdorimin e emrit ose të mbiemrit të vet, pushimin e cënimit, si dhe shpërblimin e dëmit përkatës. Kjo kërkesë mund të paraqitet edhe nga persona që, ndonëse nuk mbajnë emrin ose mbiemrin e cënuar, apo të përdorur padrejtësisht, kanë interesa familjare të denja për t' u mbrojtur. Gjykata kur pranon padinë urdhëron botimin e vendimit nëFletoren Zyrtare. Me kërkesën e paditësit gjykata mund të urdhërojë botimin e vendimit të saj edhe në gazeta të tjera. Pseudonimi i përdorur nga personi fizik gëzon të njëjtën mbrojtje.




C. Zotësia për të vepruar
Neni 6 - Personit, kur mbush moshën tetëmbëdhjetë vjeç, i lind zotësia e plotë që me veprimet e tij të fitojë të drejta dhe të marrë përsipër detyrime civile. Zotësinë e plotë për të vepruar e fiton me anë të martesës edhe gruaja që nuk ka mbushur moshën tetëmbëdhjetë vjeç. Ajo nuk e humbet këtë zotësi edhe kur martesa është deklaruar e pavlefshme ose është zgjidhur para se të mbushë moshën tetëmbëdhjetë vjeç.

Neni 7 - I mituri, që ka mbushur moshën katërmbedhjetë vjeç, mund të kryejë veprime juridike vetëm me pëlqimin e mëparshëm të përfaqësuesit të tij ligjor. Megjithatë ai mund të bëjë pjesë në organizata shoqërore, të disponojë atë që fiton me punën e tij, të depozitojë kursimet dhe t'i disponojë vetë këto depozita.

Neni 8 - I mituri që nuk ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç, është i pazoti për të vepruar. Ai mund të kryejë veprime juridike që i përshtaten moshës së tij dhe që përmbushen aty për aty, si dhe veprime juridike qe i sjellin dobi pa asnjë kundërshpërblim. Veprimet e tjera juridike i kryen në emër të tij përfaqësuesi ligjor.

Neni 9 - Të miturit me moshë katërmbëdhjetë vjeç deri në tetëmbëdhjetë vjeç, i cili është i pazoti të kujdeset për punën e tij për shkak sëmundjesh psiqike ose zhvillimi të metë mendor, mund t'i hiqet zotësia për të kryer veprime juridike me vendim të gjykatës. Këto veprime mund të kryhen vetëm nëpërmjet përfaqësuesit të tij ligjor.

Neni 10 - Personit madhor, që për shkak sëmundjeje psiqike ose zhvillimi të metë mendor, është tërësisht ose pjesërisht i pazoti të kujdeset për punët e tij, mund t'i hiqet ose kufizohet zotësia për të kryer veprime juridike me vendim të gjykatës.

Neni 11 - Veprimi juridik që kufizon zotësinë për të vepruar është ipavlefshëm.




ا. Banimi dhe qëndrimi
Neni 12 - Banimi është vendi ku personi, për shkak të punës apo të shërbimit të përhershëm, të ndodhjes së pasurisë apo të realizimit të interesave të veta, qëndron zakonisht ose të shumtën e kohës. اdo person madhor ka të drejtë të caktojë lirisht vendbanimin e tij. Personi nuk mund të ketë njëkohësisht me shumë se një vendbanim. Kjo dispozitë nuk zbatohet për vendbanimin e veprimtarisë së tregtarit.

Neni 13 - I mituri që nuk ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç, ka për banim atë të prindërve të tij. Kur prindërit kanë banime të ndryshme, fëmija e tyre nën katërmbëdhjetë vjeç ka për banim atë të prindit pranë të cilit jeton. Personi të cilit i është hequr zotësia për të vepruar dhe fëmijët nën kujdestari kanë për banim atë të përfaqësuesit të tyre ligjor.

Neni 14 - Vendqëndrimi i personit është vendi ku ai ndodhet për të kryer punë ose detyra të caktuara, për të vazhduar një shkollë ose kurs të caktuar, për t'u mjekuar, për të vuajtur një dënim penal, dhe për raste të tjera të kësaj natyre.




D. Shpallja e zhdukjes dhe e vdekjes së një personi
Neni 15 - Personi që mungon nga vendi i banimit ose i vendqëndrimit të fundit të tij dhe për të cilin nuk ka lajme për më shumë se dy vjet, me kërkesën e çdo të interesuari mund të shpallet i zhdukur me vendim të gjykatës. Kur dita e lajmeve të fundit nuk mund të caktohet, afati i mësipërm fillon nga dita e parë e muajit pasardhës në të cilin janë marrë lajmet e fundit. Kur muaji nuk mund të caktohet, afati fillon nga dita 1 janar e vitit të mëpasëm.

Neni 16 - Me shpalljen e zhdukjes së një personi, për administrimin e pasurisë së tij caktohet një kujdestar. Vendimi i gjykatës, me të cilin një person është shpallur i zhdukur, botohet në Fletoren Zyrtare dhe i dërgohet për regjistrim zyrës përkatëse të gjendjes civile.

Neni 17 - Personi që është shpallur i zhdukur, me kërkesën e çdo të interesuari, mund të shpallet i vdekur me vendim të gjykatës, kur kanë kaluar pa patur lajme katër vjet nga dita që është shpallur i zhdukur.

Neni 18 - Personi që ka humbur gjatë veprimeve luftarake dhe kjo humbje vërtetohet nga organet kompetente ushtarake, në rast se kanë kaluar pa patur lajme dy vjet, nga dita që ka hyrë në fuqi marrëveshja e paqes ose tre vjet nga mbarimi i veprimeve luftarake, mund të shpallet i vdekur me vendim të gjykatës, pa qenë nevoja të shpallet më parë i zhdukur.

Neni 19 - Personi që ka humbur gjatë një fatkeqësie natyrore ose në rrethana që bëjnë të besohet se ka vdekur, mund të shpallet si i tillë me vendim të gjykatës, kur kanë kaluar pa patur lajme dy vjet nga dita që ka ngjarë fatkeqësia, pa qenë e nevojshme të shpallet më parë i zhdukur. Kur nuk caktohet dita në të cilën ka ndodhur fatkeqësia, afati dy vjeçar fillon nga dita e parë e muajit që vjen pas atij në të cilin ka ndodhur fatkeqësia dhe, kur nuk mund të caktohet as muaji, afati fillon nga dita e parë e muajit janar të vitit të mëpasëm.

Neni 20 - Kur dy ose më shumë persona kanë vdekur dhe nuk mund të provohet kush prej tyre ka vdekur më parë, për efekte juridike, quhet se të gjithë kanë vdekur në një kohë.

Neni 21 - Kur shpallet vdekja e një personi të zhdukur, caktohet dita se kur ka ngjarë ajo. Kur kjo ditë nuk është e mundur të vërtetohet me saktësi, gjykata e cakton atë sipas rregullave të parashikuara në nenet e këtij Kodi. Me kërkesën e çdo të interesuari, gjykata që ka dhënë vendimin, mund të ndryshojë datën e vdekjes, kur vërtetohet se personi ka vdekur në një ditë tjetër.

Neni 22 - Vdekja e shpallur me vendim të gjykatës barazohet në të gjitha pasojat juridike me vdekjen e vërtetë. Vendimi i gjykatës me të cilin një person është shpallur i vdekur, botohet në Fletoren Zyrtare dhe i dërgohet për regjistrim zyrës përkatëse të gjendjes civile.

Neni 23 - Kur personi që është shpallur i vdekur del se është i gjallë, me kërkesën e tij ose të çdo të interesuari, vendimi prishet nga gjykata që e ka dhënë. Personi që del se është gjallë ka të drejtë të kërkojë pasurinë e tij dhe pasurinë e fituar me anë të saj, qoftë edhe nga personat e tretë që e kanë fituar nga ata, të cilëve u ka kaluar kjo pasuri për shkak të deklarimit të vdekjes së tij, në kufijtë dhe kushtet e parashikuara nga ky Kod e nga Kodi i Familjes.
 
Personat juridikë

A. Dispozita të përgjithshme
Përmbajtja e personit juridik
Neni 24 - Personat juridikë janë publikë dhe privatë.

Neni 25 - Persona juridikë publikë janë institucionet e ndërmarrjet shtetërore, që financohen vetë ose nga buxheti i shtetit, si dhe entet e tjera publike të njohura nga ligji si person juridik. Institucionet dhe entet shtetërore, që nuk ndjekin qëllime ekonomike, nuk regjistrohen.

Neni 26 - Persona juridikë privatë janë shoqëritë, shoqatat, fondacionet dhe entet e tjera me karakter privat, të cilat e fitojnë personalitetin juridik në mënyrën e caktuar nga ligji.




Emri i personit juridik
Neni 27 - Personi juridik ka emrin e tij të plotë dhe të shkurtuar. Emri i çdo shoqërie ose organizate tjetër që zhvillon veprimtari ekonomike është firma e saj, e cila duhet të shprehë sidomos qëllimin e kësaj veprimtarie.




Qendra e personit juridik
Neni 28 - Personi juridik ka qendrën atje ku ndodhet organi drejtues i tij, përveç kur në statut ose në aktin e krijimit është parashikuar ndryshe.




Zotësia e personit juridik
Neni 29 - Personi juridik ka zotësi të fitojë të drejta dhe të marrë përsipër detyrime civile që nga çasti i krijimit të tij dhe, kur ligji parashikon se duhet të regjistrohet, që nga çasti i regjistrimit.

Neni 30 - Personi juridik mund të kryejë çdo veprim juridik të lejuar nëligj, në aktin e krijimit ose në statut.

Neni 31 - Personi juridik vepron me anë të organeve të veta të parashikuara në ligj, në aktin e krijimit ose në statut, të cilët shprehin vullnetin e tij. Veprimet juridike të kryera nga organet e personit juridik, brenda kompetencave të tyre, quhen si të kryera nga vetë personi juridik.




Përgjegjësia e personit juridik
Neni 32 - Personi juridik është përgjegjës për dëmet e shkaktuara nga organet e tij gjatë përmbushjes së detyrave të tyre. Personi juridik përgjigjet për detyrimet e tij brenda kufijve të pasurisë së tij. Personat që kanë vepruar me cilësinë e organit të personit juridik, kanë përgjegjësi vetjake për shpërblimin e dëmeve që janë shkaktuar për fajin e tyre.

Neni 33 - Shteti dhe personat juridikë shtetërorë nuk përgjigjen për detyrimet e njëri-tjetrit, përveç kur kjo është pranuar prej tyre ose është parashikuar shprehimisht në ligj.




Mbarimi i personit juridik
Neni 34 - Personi juridik mbaron sipas mënyrës së caktuar në aktin ekrijimit, në statut ose në ligj.

Neni 35 - Me mbarimin, personi juridik pushon veprimtarinë e tij dhe vihet në likuidim.

Neni 36 - Kalimi i të drejtave dhe detyrimeve në rast mbarimi të personit juridik, për të cilin kërkohet regjistrimi, sjell pasoja nga koha e regjistrimit. Kur nuk kërkohet regjistrimi, kalimi i të drejtave dhe i detyrimeve në rastet e parashikuara nga paragrafi i mësipërm, sjell pasoja nga koha e miratimit të bilancit përkatës, në mënyrën që parashikohet në ligj, nga organi përkatës që e ka krijuar ose në statut.




Likuidimi i personit juridik
Neni 37 - Likuidimi i personit juridik që ka mbaruar bëhet me realizimin e të drejtave dhe pagimin e detyrimeve nga likuidatorë të caktuar nga organi që ka vendosur mbarimin e tij. Komisioni bën likuidimin sipas dispozitave ligjore përkatëse, statutit ose aktit të themelimit.

Neni 38 - Kur personi juridik mbaron për shkak se ka zhvilluar veprimtari të kundërligjshme, pasuria e mbetur pas likuidimit i kalon shtetit. Likuidimi i personit juridik që falimenton rregullohet me ligj.




B. Shoqatat
Krijimi i shoqatave
Neni 39 - Shoqatat janë organizata shoqërore që ndjekin një qëllim politik, shkencor, kulturor, sportiv, fetar, bamirës ose ndonjë qëllim tjetër joekonomik.

Neni 40 - Vullneti i anëtarëve për krijimin e shoqatës përcaktohet në statutin përkatës, i cili duhet të hartohet me shkrim dhe të përmbajë sidomos:

a) emrin dhe qëllimin e shoqatës, qëndrën e saj dhe territorin në të cilin do të zhvillojë veprimtarinë e vet;
b) kushtet e pranimit dhe të largimit të anëtarëve, si dhe të drejtat dhe detyrat e tyre;
c) organet drejtuese të shoqatës, mënyrën e formimit dhe kompetencat e tyre;
ç) afatet, mënyrën e thirrjes dhe kompetencat e mbledhjeve të përgjithshme dhe të delegatëve;
d) burimin e mjeteve materiale të saj, si dhe kontributet apo kuotat që duhet të japë çdo anëtar;
dh) mënyrën e ndryshimit të statutit dhe të mbarimit të shoqatës.
Neni 41 - Pasi mbledhja e themeluesve të ketë miratuar statutin dhe formuar organin drejtues të saj, duhet të paraqitet kërkesa për regjistrimin e shoqatës në gjykatën e rrethit ku ka qendrën e veprimtarisë së saj. Gjykata kontrollon pajtueshmërinë e statutit me ligjin.

Neni 42 - Shoqata njihet si person juridik që nga dita kur gjykata kompetente e ka miratuar atë dhe e ka regjistruar. Deri në këtë datë themeluesit e shoqatës mund të kryejnë veprimet që janë të nevojshme për organizimin e saj, siç janë sidomos thirrja dhe zhvillimi i mbledhjes së themeluesve dhe zgjedhja e organeve drejtuese.

Neni 43 - Shoqata mund të ketë degë të veta në ato rrethe, qytete e komuna ku ka numrin e anëtarëve të parashikuar në statutin e saj.




Organizimi i shoqatës
Neni 44 - Mbledhja e përgjithshme e anëtarëve ose e përfaqësuesve të tyre, është organi më i lartë i shoqatës. Ajo thirret nga organi drejtues, sipas dispozitave përkatëse të statutit, si dhe kur e kërkon një e pesta e anëtarëve.

Neni 45 - Mbledhja e përgjithshme vendos për pranimin ose përjashtimine anëtarëve dhe për çdo çështje tjetër, që nuk është lënë në kompetencën e ndonjë organi tjetër të shoqatës. Ajo ushtron posaçërisht mbikqyrjen mbi të ardhurat dhe veprimet e shoqatës, si dhe mbi objektet pasurore të saj.

Neni 46 - Të gjithë anëtarët e shoqatës kanë të drejtë vote të barabartë në mbledhjen e përgjithshme. Vendimet merren me shumicën e votave të anëtarëve që janë të pranishëm në mbledhje. Për ndryshimin e statutit, për përjashtimin e një anëtari dhe për shpërndarjen e shoqatës, kur nuk është parashikuar ndryshe, duhet të jenë të pranishëm të paktën 3/4 e anëtarëve.

Neni 47 - Organi drejtues ka të drejtën dhe detyrën të kujdeset për interesat e shoqatës, t'i mbrojë ato, si dhe të përfaqësojë shoqatën sipas kompetencave që i janë dhënë nga statuti.




Antarësia në shoqatë
Neni 48 - Pranimi i anëtarëve të rinj, që përmbushin kushtet e nevojshme, mund të lejohet në çdo kohë. E drejta për të dhënë dorëheqjen është e garantuar, por me kusht që të jetë paraqitur së paku gjashtë muaj para mbarimit të vitit kalendarik ose brenda afatit të parashikuar në statut.

Neni 49 - E drejta e anëtarësisë në shoqatë nuk mund të tjetërsohet dhe as të kalohet me anë trashëgimie.

Neni 50 - Anëtarët që kanë dhënë dorëheqjen ose që janë përjashtuar nga shoqata, nuk kanë të drejtë në kapitalin apo pasurinë themelore të shoqatës. Ata kanë detyrën të derdhin kuotat për kohën gjatë së cilës kanë bërë pjesë në shoqatë.

Neni 51 - اdo anëtar ka të drejtë të kundërshtojë në gjykatën kompetente vendimet e shoqatës që vijnë në kundërshtim me ligjin ose me statutin. Ky kundërshtim mund të bëhet brenda një muaji nga dita kur anëtari ka marrë njoftimin për atë vendim.




Shpërndarja
Neni 52 - Shpërndarja e shoqatës bëhet:

a) me vendim të mbledhjes së përgjithshme të thirrur posaçërisht;
b) kur numri i anëtarëve të saj ka mbërritur nën numrin e caktuar në statut, ose kur qëllimi i saj është përmbushur apo nuk ka mundësi të përmbushet;
c) kur ajo ka humbur aftësinë paguese;
ç) me vendim të gjykatës kompetente kur shoqata është larguar nga qëllimi i caktuar në statut ose kur ajo ka filluar të kryejë veprimtari të kundraligjshme.
Neni 53 - Kur vendoset shpërndarja e shoqatës, ajo çregjistrohet, pushon veprimtarinë e saj dhe vihet në likuidim nga komisioni i likuidimit, i cili formohet dhe vepron sipas rregullave përkatëse në fuqi.




C. Fondacionet
Mënyra e krijimit
Neni 54 - Fondacioni krijohet për arritjen e një qëllimi të posaçëm me dobi shoqërore. Fondacionet krijohen nga persona fizikë dhe juridikë, vendas ose të huaj. Ato krijohen me akt publik ose me testament.

Neni 55 - Akti për krijimin e fondacionit, me kërkesën e themeluesve, regjistrohet në gjykatën e rrethit, ku fondacioni ka q‚ndrën e vet. Në aktin e krijimit përcaktohen sidomos emrat e themeluesve, qëllimi i fondacionit, përbërësit e pasurisë (para, letra me vlerë, ose sende të luajtshme dhe të paluajtshme), burimet dhe mënyra e financimit, organet drejtuese, kompetencat e tyre, si dhe emrat e anëtarëve të administratës.

Neni 56 - Fondacioni fiton cilësinë e personit juridik që nga data e regjistrimit të tij. Nuk lejohet që fondacioni të kryejë veprimtari fitimprurëse.

Neni 57 - Akti për krijimin e fondacionit mund të shfuqizohet nga themeluesit para regjistrimit ose kur ende nuk ka filluar veprimtarinë përkatëse. Akti i krijimit të fondacionit mund të kundërshtohet nga trashëgimtarët ose nga kreditorët e themeluesit.




Ushtrimi i veprimtarisë të fondacionit
Neni 58 - Organet e fondacionit, mënyra e formimit dhe kompetencat e tyre caktohen nga akti i krijimit. اdo fondacion kryen veprimtarinë e vet në bazë të dispozitave të legjislacionit në fuqi dhe të aktit të themelimit të tij.

Neni 59 - Fondacionet mbikqyren nga institucionet shtetërore me të cilët lidhet drejtpërdrejt qëllimi i veprimtarisë së tyre. Këto institucione mbikqyrin posaçërisht që fondet monetare dhe pasuritë e tjera të fondacionit të përdoren në përputhje me qëllimin e tij.

Neni 60 - Drejtuesi i institucionit mbikqyrës ka të drejtë të kërkojë nga gjykata kompetente anullimin e vendimit të organit të fondacionit kur vjen në kundërshtim të hapur me qëllimin përkatës, me dispozitat ligjore apo me aktin e krijimit. Gjykata mund të pezullojë zbatimin e këtij vendimi deri në dhënien e vendimit përfundimtar të saj.

Neni 61 - Mosmarrëveshjet pasurore, në të cilat fondacioni është palë, zgjidhen nga gjykata kompetente.

Neni 62 - Fondacioni shpërndahet:

a) në bazë të ligjit, kur është përmbushur qëllimi për të cilin u krijua ose kur qëllimi i tij nuk mund të përmbushet më;
b) me vendim të gjykatës kur vërtetohet se fondacioni ka filluar të ushtrojë veprimtari të paligjshme ose jo morale.
Shpërndarja e fondacionit mund të kërkohet nga drejtuesi i institucionit mbikqyrës ose nga çdo subjekt i interesuar.

Neni 63 - Për pasuritë që mbeten pas shpërndarjes së fondacionit, me kërkesën e drejtuesit të institucionit mbikqyrës ose të çdo personi të interesuar, gjykata vendos duke patur parasysh destinacionin e tyre dhe qëllimin themelor për të cilin është krijuar fondacioni.
 
Kuptimi dhe llojet e përfaqësimit

Kuptimi i përfaqësimit
Neni 64 - Me përfaqësimin një person (përfaqësuesi) kryen, brenda tagreve që i janë dhënë nga ligji, nga prokura ose nga gjykata, veprime juridike në emër e për llogari të një personi fizik ose juridik tjetër (i përfaqësuari). Përfaqësimi nuk lejohet kur veprimi juridik duhet, sipas ligjit, të kryhet nga vetë personi. Nuk mund të veprojë si përfaqësues personi që nuk ka zotësi të plotë për të vepruar.




Kufijtë dhe pasojat e përfaqësimit
Neni 65 - Tagret e përfaqësimit ligjor caktohen nga dispozitat e ligjit që i japin këtë cilësi, ndërsa tagret e përfaqësuesit të emëruar nga i përfaqësuari caktohen me prokurë. Tagret e përfaqësuesit mund të nxirren edhe nga rrethanat, në të cilat kryhen veprimet juridike përkatëse.

Neni 66 - Veprimet juridike të kryera nga përfaqësuesi, brenda tagreve që i janë dhënë, krijojnë pasoja drejtëpërdrejt për të përfaqësuarin.

Neni 67 - Përfaqësuesi nuk mund të kryejë veprime juridike në emër të të përfaqësuarit as me veten e tij dhe as me persona të tjerë të përfaqësuar prej tij, përveç kur i përfaqësuari e ka lejuar këtë shprehimisht, ose kur përmbajtja e veprimit juridik nuk cënon interesat e tij.

Neni 68 - Kur për kryerjen e një veprimi juridik janë caktuar dy ose më shumë përfaqësues, secili prej tyre mund ta kryejë atë pa pjesëmarrjen e përfaqësuesve të tjerë, përveç kur në prokurë është parashikuar ndryshe.

Neni 69 - Përfaqësuesi detyrohet të veprojë personalisht dhe nuk mund të emërojë zëvendës të tij, përveç kur është lejuar nga i përfaqësuari, kur pasuria që përmendet në prokurë ndodhet jashtë territorit të rrethit ku banon përfaqësuesi, si dhe kur caktimi i zëvendësit çmohet i nevojshëm për mbrojtjen e interesave të të përfaqësuarit. Përfaqësuesi duhet të njoftojë menjëherë të përfaqësuarin për zëvendësin që ka caktuar, përndryshe ai përgjigjet për veprimet e zëvendësit. Zëvendësi mund të hiqet në çdo kohë nga i përfaqësuari ose nga përfaqësuesi që e ka caktuar.




Përfaqësimi me prokurë
Neni 70 - Prokura është dokumenti në të cilin i përfaqësuari, me vullnetin e tij të lirë ka përcaktuar karakterin dhe vëllimin e tagreveqë i ka dhënë përfaqësuesit.

Neni 71 - Prokura është e përgjithshme kur i përfaqësuari i ka dhënë përfaqësuesit tagre për të kryer veprime juridike të shumëllojshme, të cilat kanë të bëjnë me një tërësi të drejtash të të përfaqësuarit, përveç atyre që i ka përjashtuar shprehimisht. Prokura është e posaçme kur i përfaqësuari i ka dhënë përfaqësuesit tagrin për të kryer një ose disa veprime juridike të caktuara, që karakterizohen nga një qëllim i përbashkët.

Neni 72 - Prokura bëhet gjithmonë me shkresë. اdo prokurë për të lidhur një kontratë, e cila sipas ligjit mund të bëhet vetëm me akt noterial, duhet të përpilohet në këtë formë, përndryshe është e pavlefshme. Edhe prokura për kryerjen e veprimeve para gjykatave dhe institucioneve të tjera shtetërore, duhet të bëhet me akt noterial, përveç kur me dispozita ligjore lejohet që ajo të bëhet me shkresë të thjeshtë. Prokura në emër të personave juridikë publikë e privatë mud të bëhet edhe vetëm me nënshkrimin e drejtuesit të tij dhe me vulën përkatëse, përveç kur ligji kërkon që veprimi juridik të kryhet me akt noterial.

Neni 73 - Prokura për të tërhequr dërgesa postare ose para nga zyrat postare apo nga bankat deri në një shumë të caktuar prej tyre, prokura për të terhequr paga dhe shpërblime të tjera që rrjedhin nga marrëdhëniet e punës, si dhe prokura për të tërhequr pensione, ndihma e bursa, mund të vërtetohen edhe nga:

a) administratori i lagjes së qytetit ose kryeplaku i fshatit;
b) drejtuesi i personit juridik apo i degës së tij, ku i përfaqësuari është në marrëdhënie pune ose ndjek shkollën;
c) drejtuesi i institucionit shëndetësor ku i përfaqësuari është shtruar për mjekim;
ç) komanda e repartit ushtarak ku shërben i përfaqësuari;
d) drejtuesi i institucionit ku i përfaqësuari mbahet i arrestuar ose vuan dënimin me heqje të lirisë.

Neni 74 - Ndryshimet në prokurë duhet t'u bëhen të njohura të tretëve me mjete të përshtatshme. Në mungesë të njoftimeve të tilla, këto ndryshime nuk mund t'u kundrejtohen të tretëve, përveç kur provohet që këta i dinin ndryshimet në prokurë në kohën kur është kryer veprimi juridik.

Neni 75 - I përfaqësuari mund të shfuqizojë prokurën dhe përfaqësuesi të heqë dorë prej saj në çdo kohë. اdo marrëveshje e kundërt është e pavlefshme.




Mbarimi i prokurës
Neni 76 - Prokura mbaron kur:

a) përfaqësuesi ka kryer veprimet juridike për të cilat ajo ishte dhënë;
b) është plotësuar afati për të cilin ajo ishte dhënë;
c) kur ka vdekur përfaqësuesi apo i përfaqësuari, ose kur njëri prej tyre ka humbur zotësinë për të vepruar;
ç) ka mbaruar personi juridik përfaqësues apo i përfaqësuar;
d) kur i përfaqësuari ka shfuqizuar prokurën ose përfaqësuesi ka hequr dorë prej saj. Pas mbarimit të prokurës perfaqësuesi, me kërkesën e të përfaqësuarit duhet t'i kthejë atij aktin e prokurës.

Përfaqësimi pas ndryshimeve ose mbarimit të prokurës

Neni 77 - Veprimet juridike të kryera nga përfaqësuesi, pas ndryshimeve të bëra në prokurë ose pas mbarimit të saj, janë të detyrueshme për të përfaqësuarin ose për trashëgimtarët e tij, në rast se personat e tretë, me të cilët janë kryer ato veprime juridike, nuk kanë patur dijeni për ndryshimet ose për mbarimin e prokurës.




Përfaqësimi pa tagre
Neni 78 - Kur një person fizik ose juridik vepron si përfaqësues pa e patur këtë cilësi, si edhe kur përfaqësuesi ka kapërcyer tagret që i janë dhënë, veprimi juridik i kryer në këto kushte nuk është i detyrueshëm për personin në emrin e të cilit janë kryer, përveç kur ky e ka miratuar atë më vonë. Kur miratimi nuk është dhënë, personi i tretë që ka qenë në mirëbesim ka të drejtë të kërkojë shpërblimin e dëmit nga përfaqësuesi.
 
Dispozita të përgjithshme

Përkufizimi i veprimit juridik

Neni 79 - Veprimi juridik është shfaqja e ligjshme e vullnetit të personit fizik ose juridik, që synon të krijojë, të ndryshojë ose të shuajë të drejta ose detyrime civile. Veprimi juridik mund të jetë i njëanshëm ose i dyanshëm.




Format e veprimit juridik

Neni 80 - Veprimi juridik mund të kryhet me shkrim, me gojë dhe me çdo lloj shfaqje tjetër të padyshimtë të vullnetit. Shkresa mund të jetë e thjeshtë ose akt noterial.

Neni 81 - Veprimi juridik me shkresë duhet të nënshkruhet nga personi që e kryen atë.

Neni 82 - Personi që nuk di, ose që për shkak sëmundje ose të metash fizike nuk mund të nënshkruajë, ngarkon një person tjetër për këtë qëllim. Nënshkrimi i këtij personi duhet të vërtetohet nga noteri, duke u treguar shkaku për të cilin personi që ka kryer veprimin juridik nuk ka mundur t'a nënshkruajë vetë. Për veprimet që kryhen në bankat dhe në institucionet e tjera të kreditit, në zyrat postare apo doganore, nënshkrimi i këtij personi vërtetohet nga një nëpunës i autorizuar i këtyre institucioneve.

Neni 83 - Veprimi juridik për kalimin e pronësisë së sendeve të paluajtshme dhe të të drejtave reale mbi to, duhet të bëhet me akt noterial dhe të regjistrohet, përndryshe nuk është i vlefshëm. Eshtë i pavlefshëm veprimi juridik që nuk është bërë në formën e kërkuar shprehimisht nga ligji. Në rastet e tjera veprimi juridik është i vlefshëm, por nuk mund të provohet me dëshmitarë.



Veprimet juridike me kusht

Neni 84 - Veprimi juridik është me kusht kur lindja ose shuarja e të drejtave dhe e detyrimeve të parashikuara në të, varen nga një ngjarje e cila nuk dihet në se do të ndodhë.

Neni 85 - Kushti është pezullues kur të drejtat dhe detyrimet lindin po të ndodhë ngjarja. Kushti është zgjidhës kur të drejtat dhe detyrimet shuhen po të ndodhë ngjarja.

Neni 86 - Kur vërtetimi i kushtit është ndaluar me keqbesim nga pala që do të perfitonte nga mos vërtetimi i tij, kushti quhet se është vërtetuar. Kur vërtetimi i kushtit është shkaktuar me keqbesim nga pala që do të përfitonte nga vërtetimi i tij, kushti quhet se nuk është vërtetuar.

Neni 87 - Kur e drejta që varet nga vërtetimi i kushtit cënohet ose humbet nga veprimet e palës së detyruar me kusht, kjo duhet të shpërblejë dëmin e shkaktuar në rast se kushti vërtetohet.

Neni 88 - Pasojat që lidhen me vërtetimin e kushtit fillojnë nga çasti që është vërtetuar kushti, përveç kur nga përmbajtja e veprimit juridik del se këto pasoja duhet të fillojnë në një kohë të mëparshme.




Veprimet juridike me afat

Neni 89 - Afati i veprimit juridik është çasti i caktuar, nga i cili fillon ose pushon fuqia juridike ose disa nga efektet e tij.

Neni 90 - Afati është pezullues kur në veprimin juridik është parashikuar se pasojat e tij fillojnë nga një kohë e caktuar. Afati është zgjidhës kur në veprimin juridik është parashikuar se pasojat e tij pushojnë në një kohë të caktuar.




Llogaritja e afateve të veprimeve juridike

Neni 91 - Kur afati është caktuar me ditë, nuk llogaritet dita në të cilën takon ngjarja ose koha nga e cila ai duhet të fillojë. Afati që është caktuar në javë, në muaj ose në vite, mbaron,me kalimin e asaj dite të javës së fundit ose të muajit të fundit që ka të njëjtin emër ose numër me atë të ditës që ai ka filluar. Kur një ditë e tillë mungon në muajin e fundit, afati mbaron me kalimin e ditës së fundit të këtij muaji. Kur dita e fundit e një afati bie në ditë pushimi, afati mbaron në ditën e punës që vjen pas asaj të pushimit.
 
Pavlefshmëria e veprimeve juridike

(nenet 7, 8, 13, 17, 14, 15, 16, dhe
37/a)​

Veprime juridike të pavlefshme

Neni 92 - Veprimet juridike të pavlefshme nuk krijojnë asnjë pasojë juridike. Të tilla janë ato që:

a) vijnë në kundërshtim me një dispozitë urdhëruese të ligjit;
b) kryhen për të mashtruar ligjin;
c) kryhen nga të mitur nën moshën katërmbëdhjetë vjeç;
ç) bëhen në marrëveshje të palëve pa patur për qëllim që të
sjellin pasoja juridike (fiktive ose të simuluara).


Neni 93 - Kur veprimi juridik është bërë me qëllim për të mbuluar një veprim juridik tjetër, ky i fundit është i vlefshëm në qoftë se përmbush gjithë kushtet e nevojshme për vlefshmërinë e tij. Veprimi juridik fiktiv ose i simuluar nuk dëmton personat etretë të cilët në mirëbesim kanë fituar të drejta në bazë të tij.

Veprime juridike që shpallen të pavlefshme

Neni 94 - Të anullueshme quhen veprimet juridike të cilat janë të vlefshme gjersa gjykata me kërkesën e të interesuarit i shpall të pavlefshme. Të tilla janë veprimet juridike të kryera nga:

a) të miturit mbi katërmbëdhjetë vjeç, kur veprimin juridik e
kanë kryer pa pëlqimin e prindit ose të kujdestarit;

b) personat, të cilët për shkak sëmundje psikike ose zhvillimi
të metë mendor u është hequr ose kufizuar zotësia për të vepruar, kur veprimin juridik e kanë kryer pa pëlqimin e kujdestarit;

c) personat, të cilët në kohën e kryerjes së veprimit juridik
nuk ishin të ndërgjegjshëm për rëndësinë e veprimeve të tyre, megjithëse në atë kohë nuk u ishte hequr zotësia për të vepruar;

ç) personi që ka kryer veprimin juridik duke qënë i mashtruar,
i kanosur, në lajthim ose për shkak të nevojës së madhe.


Anullimi i këtyre veprimeve mund të kërkohet edhe pas vdekjes së personit përkatës, por vetëm kur para vdekjes është kërkuar heqja e zotësisë së tij për të vepruar.

Neni 95 - Mashtrimi mund të shkaktojë që veprimi juridik të shpallet i pavlefshëm, kur gënjeshtra e përdorur nga njëra palë, për ta shpënë në gabim palën tjetër, është e tillë që pa atë pala nuk do ta kishte kryer veprimin juridik. Kur mashtrimi është bërë nga një person i tretë, pala e mashtruar mund të kërkojë shpalljen e pavlefshmërise së veprimit juridik vetëm kur në kohën e kryerjes së tij pala tjetër ka ditur oseduhej të dinte mashtrimin.

Neni 96 - Kanosja mund të shkaktojë që veprimi juridik të shpallet i pavlefshëm, kur është e tillë sa të friksojë personin se ai vetë, bashkëshorti,pasardhësit ose paraardhësit e tij do të pësojnë një dëm fizik ose material të padrejtë dhe të rëndë. Kanosja mund të kryhet edhe nga një person i tretë që nuk merr pjesë në veprimin juridik.

Neni 97 - Lajthimi mund të shkaktojë që veprimi juridik të shpallet i pavlefshëm vetëm në qoftë se lidhet me cilësinë e sendit, me identitetin ose cilësitë e personit tjetër, apo me rrethana aq thelbësore sa që pa ato, pala nuk do të kishte kryer veprimin juridik.

Neni 98 - Lajthimi në llogaritje nuk sjell shpalljen e veprimit juridik si të pavlefshëm, por vetëm korregjimin e tij, përveç kur gabimi në sasi ka qenë përcaktues për marrëveshjen.

Neni 99 - Veprimi juridik mund të shpallet i pavlefshëm në rastin kur për shkak të nevojës së madhe, detyrimet e marra nga njëra palë janë krejt të papërfillshme në krahasim me përfitimet që nxjerr pala tjetër nga veprimi juridik.

Neni 100 - Veprimi juridik i kryer nga përfaqësuesi mund të shpallet i pavlefshëm me kërkesën e të përfaqësuarit, kur vullneti i përfaqësuesit është me ves. Kur vesi ka të bëjë me elemente të përcaktuara nga i përfaqësuari, veprimi juridik mund të shpallet i pavlefshëm, vetëm në qoftë se ishte i vesuar vullneti i këtij të fundit.

Neni 101 - Kur në veprimin jurdik ka rëndësi përcaktimi i mirëbesimit ose i keqbesimit, i dijenisë ose i mosdijenisë së rrethanave të caktuara, që përbëjnë kushte përcaktuese të vlefshme ose të pavlefshme të veprimit juridik, mbahet parasysh personi i përfaqësuesit, përveç kur bëhet fjalë për rrethana të përcaktuara nga i përfaqësuari. I përfaqësuari që është në keqbesim nuk mund të përfitojë në asnjë rast nga mosdijenia ose mirëbesimi i përfaqësuesit.

Neni 102 - Veprimi juridik i kryer në dëm të të përfaqësuarit për shkak marrëveshjeje me keqbesim midis përfaqësuesit dhe personit të tretë, mund të shpallet i pavlefshëm për të përfaqësuarin.

Afati i parashkrimit të padisë

Neni 103 - Padia për të kërkuar që një veprim juridik të shpallet i pavlefshëm, parashkruhet brenda pesë vjetëve.

Neni 104 - Afati për ngritjen e padisë fillon:

a) për veprime juridike të kryera nga persona që u është hequr
ose kanë patur zotësi juridike të kufizuar për të vepruar, që nga dita që janë bërë madhorë ose që u është kthyer zotësia për të vepruar;

b) për veprime juridike të kryera me mashtrim, kanosje ose
lajthim, nga dita që mashtrimi ose lajthimi janë zbuluar, ose kanosja ka pushuar, por në çdo rast, jo më shumë se tre vjet nga dita që është kryer veprimi juridik;

c) në raste të tjera, që nga dita që është kryer veprimi
juridik.


Neni 105 - Veprimi jurdik që shpallet i pavlefshëm quhet i tillë që nga çasti kur është kryer.

Pasojat e pavlefshmërisë së veprimit juridik

Neni 106 - Kur veprimi juridik është i pavlefshëm për arsye se vjen në kundërshtim me ligjin, ose është bërë me qëllim mashtrimi të ligjit, çdo gjë që palët i kanë dhënë njëra-tjetrës merret dhe kalon në të ardhurat e shtetit dhe kur nuk është e mundur të merret po ajo gjë, kërkohet vlefta e saj. Kur njëra nga palët ka vepruar në mirëbesim, gjykata mund të vendosë që çdo gjë që ka dhënë kjo palë t'i kthehet kësaj dhe kur nuk është e mundur kthimi i po kësaj gjëje, i paguhet vlefta e saj.

Neni 107 - Kur veprimi juridik shpallet i pavlefshëm për arësye se është bërë me mashtrim, kanosje, nga nevoja e madhe ose sepse mungon forma e kërkuar nga ligji, secila nga palët duhet t'i kthejë palës tjetër çdo gjë që ka marrë prej saj dhe, kur nuk është e mundur t'i kthehet po ajo gjë, t'i paguhet vlefta e saj.

Neni 108 - Kur veprimi juridik konstatohet se është i pavlefshëm për arësye se është kryer nga një i mitur, që nuk ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç ose shpallet i pavlefshëm se është kryer nga një i mitur që ka mbushur moshën katërmbëdhjetë vjeç, por pa pëlqimin e prindit ose të kujdestarit të tij, secila nga palët detyrohet t'i kthejë palës tjetër çdo gjë që ka marrë prej saj dhe kur nuk është e mundur të kthejë po atë gjë, t'i paguajë vleftën. Përveç kësaj, pala që ka zotësi për të vepruar detyrohet t'i shperblejë të miturit dëmin që ky ka pësuar për shkak se veprimi juridik konstatohet ose shpallet i pavlefshëm.

Neni 109 - Kur veprimi juridik shpallet i pavlefshëm për arsye se është kryer nga një person, të cilit i është hequr krejt zotësia për të vepruar ose për arsye se është kryer nga një person të cilit i është kufizuar zotësia për të vepruar e pa patur pëlqimin e kujdestarit të tij, ose për arsye se është kryer nga një person i cili në kohën e kryerjes së veprimit juridik nuk ka patur ndërgjegjen e rëndësisë së veprimeve të tij, secila nga palët detyrohet t'i kthejë palës tjetër çdo gjë që ka marrë prej saj dhe, kur nuk është e mundur t'i kthejë po atë gjë, t'i paguajë vleftën. Përveç kësaj, pala që ka patur zotësinë për të vepruar detyrohet t'i shpërblejë palës tjetër dëmin që kjo palëka pësuar për shkak të veprimit juridik që është shpallur i pavlefshëm, në rast se dinte ose duhet të dinte se pala tjetër nuk ka patur zotësi për të vepruar ose nuk ka patur ndërgjegjen e rëndësisë së veprimeve të saj.

Neni 110 - Kur veprimi juridik shpallet i pavlefshëm për arsye se njëra nga palët ka qenë në lajthim, secila nga palët detyrohet t'i kthejë palës tjetër çdo gjë që ka marrë prej saj dhe, kur nuk është e mundur t'i kthejë po atë gjë, t'i paguajë vleftën. Përveç kësaj, pala që ka kërkuar të shpallet i pavlefshëm veprimi juridik detyrohet t'i shpërblejë palës tjetër dëmin që ajo ka pësuar për shkak se veprimi juridik është shpallur i pavlefshëm, me përjashtim të rastit kur ajo provon se nuk ka faj që ka rënë në lajthim ose se pala tjetër ka ditur ose duhet të dinte lajthimin.

Neni 111 - Kur shkaku i pavlefshmërisë prek vetëm një pjesë të veprimit juridik, ky mbetet i vlefshëm në pjesët e tjera të tij, përveç kur, sipas përmbajtjes së veprimit juridik, këto pjesë paraqesin marrëdhënie të pandashme me pjesën e pavlefshme të veprimit juridik.


Marre nga "Wikibooks"
 
PARASHKRIMI I PADISث DHE DEKADENCA E TE DREJTAVE
DISPOZITA TE PثRGJITHSHME
(nenet 92 - 11)


Neni 112 - E drejta e padisë që nuk është ushtruar brenda afatit të caktuar në ligj, shuhet dhe nuk mund të realizohet më me anë të gjykatës ose të organit tjetër kompetent.




Paditë që nuk parashkruhen
Neni 113 - Nuk parashkruhen:

a) padia për rivendosjen ose mbrojtjen e një të drejte vetjake jopasurore, përveç përjashtimeve të caktuara në ligj;
b) paditë e njohjes;
c) padia e pjestimit midis bashkëpronarëve;
ç) padia për kthimin e shumave të depozituara në bankë;
d) paditë e tjera të parashikuara në dispozita ligjore të veçanta.
Nuk parashkruhen edhe kërkesat për ekzekutimin e detyrueshëm të vendimeve që janë të lidhura me padi, për të cilat nuk zbatohet parashkrimi.




Afatet e parashkrimit
Neni 114 - Kur në ligj nuk është parashikuar ndryshe, parashkruhen brenda dhjetë vjetëve të gjitha paditë midis personave juridikë, midis këtyre dhe personave fizikë, si dhe midis vetë personave fizikë.

Neni 115 - Parashkruhen brenda afateve prej:

a) gjashtë muaj paditë për pagimin e kushteve penale vlerësuese;
b) një viti paditë e rrjedhura nga kontratat e shpedicionit;
c) gjashtë muaj paditë që rrjedhin nga transportimet e drejtpërdrejta të mallrave dhe të udhëtarëve me anë të hekurudhës, automjeteve ose avionëve dhe një viti për të njëjtat padi që rrjedhin nga transportimet detare ose të përziera;
ç) dy vjetëve paditë për pagimin e shpërblimit sipas kontratës së sigurimit dhe risigurimit, si edhe të shumës përkatëse të rrjedhur nga sigurimi i detyrueshëm;
d) tre vjetëve paditë për pagimin e qirave të banesave, dyqaneve, lokaleve dhe pasurive të tjera të paluajtshme;
dh) tre vjetëve paditë për shpërblimin e dëmit jo kontraktor dhe paditë për kthimin e përfitimit pasuror pa të drejtë.
Paditë e tjera parashkruhen brenda afateve të posaçme të caktuara në këtë Kod ose në ligje të tjera.

Neni 116 - ثshtë e pavlefshme marrëveshja e palëve për ndryshimin e afateve të parashkrimit dhe e çdo dispozite të këtij kreu.

Neni 117 - Afati i parashkrimit fillon nga dita kur subjektit i ka lindur e drejta e padisë.

Neni 118 - Në detyrimet kontraktore të lidhura me afat ekzekutimi, parashkrimi i padisë fillon nga dita kur është plotësuar ky afat.

Kur detyrimi është i përbërë nga pagesa periodike, për secilën prej tyre afati i parashkrimit fillon në mënyrë të veçantë.

Për detyrimet kontraktore të lidhura pa afat dhe për detyrimet që ekzekutohen me kërkesën e kreditorit, afati i parashkrimit fillon nga dita kur ka lindur detyrimi.

Neni 119 - Për kërkimin e sendit, parashkrimi i padisë fillon nga dita kur pronari ka marrë ose duhej të merrte dijeni për cenimin dhe cenuesin e së drejtës së tij.

Neni 120 - Për kërkimin e shpërblimit të dëmit ç'kontraktor, parashkrimi i padisë fillon nga dita kur i dëmtuari ka ditur ose duhej të dinte për dëmin e pësuar dhe për personin që e ka shkaktuar.

Neni 121 - Për kthimin e shumës së parave ose të sendit që është fituar ose kursyer pa shkak, parashkrimi i padisë fillon nga dita kur i dëmtuari ka ditur ose duhej të dinte për fitimin ose kursimin pa shkak që ka realizuar personi përkatës.

Neni 122 - Për kërkimin e trashëgimit, parashkrimi i padisë fillon nga dita e çeljes së trashëgimisë.


Neni 123 - Për paditë e kthimit, parashkrimi i padisë fillon nga dita kur paditësi ka paguar vullnetarisht, në bazë të një detyrimi ligjor ose kontraktor, personit të tretë, për fajin e të paditurit, shumën e parave apo sendin që kërkohet me anë të kësaj padie, ose nga dita kur është dhënë vendimi i gjykatës ose arbitrazhit përkatës nga i cili ka lindur padia e regresit.

Neni 124 - Parashkrimi i padisë për kërkesën kryesore shkakton që të parashkruhen edhe paditë për kërkesat e rrjedhura prej saj, pavarësisht se për këto nuk është plotësuar ende afati përkatës.




Kërkesa e palës së interesuar
Neni 125 - Parashkrimi i plotësuar nuk mund të merret parasysh nga gjykata ose organi tjetër kompetent me nismën e vet, por vetëm me kërkesën e palës së interesuar.




Heqia dorë nga parashkrimi
Neni 126 - Heqja dorë nga parashkrimi lejohet vetëm pasi të jetë plotësuar afati i tij.

Neni 127 - Pretendimi se afati i parashkrimit është plotësuar mund të ushtrohet edhe nga kreditorët dhe nga kushdo që ka interes, në rastet kur pala përkatëse e ka ushtruar vetë.

Përmbushja e detyrimit pas plotësimit të afatit
Neni 128 - Debitori që ka përmbushur detyrimin e tij pas plotësimit të parashkrimit, nuk mund të kërkojë kthimin e shumës së parave ose të sendit, që ka dhënë vullnetarisht, edhe sikur të mos dinte se ishte plotësuar afati i parashkrimit.

Wikibooks.com
 
KREU II
PEZULLIMI DHE NDERPRERJA E PARASHKRIMIT



A. Pezullimi i parashkrimit

Neni 129

Parashkrimi pezullohet:
a) midis bushkëshortëve deri në ditën kur ka marrë formë të
prerë vendimi gjyqësor me të cilin është zgjidhur martesa;
b) midis fëmijëve dhe prindërve gjersa këta ushtrojnë të
drejtën prindërore;
c) midis personave që ndodhen nën kujdestari dhe kujdestarëve
të tyre gjersa vazhdon kujdestaria;
ç) për paditë e personave, pasuria e te cilëve është vënë në
administrim, kundër administruesve përkatës të caktuar nga gjykata
ose nga një organ tjetër kompetent shtetëror, gjersa të jetë
miratuar raporti përfundimtar i llogarive;
d) për paditë e të miturve dhe personave të tjerë, që nuk kanë
zotësi për të vepruar gjersa t'u emërohet përfaqësuesi ose të
fitojnë këtë zotësi, si edhe për gjashtë muaj pasi është emëruar
perfaqësuesi ose pasi kanë fituar zotësinë për të vepruar;
dh) për paditë e personit juridik kundër administratorëve
tëvet, gjersa këta vazhdojnë këtë detyrë pranë tij;
e) për paditë me objekt shpërblimin përkatës, të rrjedhura nga
dëmtimi i shëndetit ose nga shkaktimi i vdekjes, pezullimi i
parashkrimit vazhdon nga dita kur i është paraqitur kërkesa organit
të sigurimeve shoqërore shtetërore dhe deri në ditën kur është
caktuar pensioni ose është refuzuar ajo kërkesë;
ë) kur ka forcë madhore.

Neni 130

Koha e pezullimit nuk llogaritet në afatin e parashkrimit. Kur
pas zhdukjes së shkakut pezullues, koha që mbetet për t'u plotësuar
parashkrimi është më e shkurtër se gjashtë muaj, ajo zgjatet deri
në gjashtë muaj.

B. Ndërprerja e parashkrimit
Neni 131

Parashkrimi ndërpritet:
a) me çdo veprim të personit fizik ose juridik të detyruar, që
shpreh njohjen e saktë dhe të plotë të së drejtës të kreditorit;
b) me paraqitjen e padisë, të kundërpadisë ose të prapësimit,
qoftë edhe në një gjykatë ose arbitrazh që nuk është kompetent nga
pikëpamja tokësore ose lëndore për shqyrtimin e çështjes;
c) me çdo veprim që e vë debitorin në vonesë;
ç) me paraqitjen e kërkesës për ekzekutimin e detyrueshëm të
vendimit gjyqësor apo të arbitrazhit përkatës, si dhe të çdo
titulli ekzekutiv tjetër.

Neni 132

Parashkrimi i ndërprerë kundër njërit prej debitorëve solidarë
ose njerit prej bashkëshortëve të një detyrimi të papjestues hëm,
shtrihet edhe ndaj secilit nga këta debitorë të tjerë.

Neni 133

Parashkrimi i ndërprerë kundër debitorit kryesor shtrihet edhe
ndaj dorëzënësit përkatës.

Neni 134

Koha e kaluar para se të vërtetohej shkaku ndërprerës nuk
llogaritet dhe pas zhdukjes së këtij shkaku fillon një afat
parashkrimi i ri.

Neni 135

Kur parashkrimi është ndërprerë për shkak të paraqitjes së
padisë ose të kundërpadisë, afati i ri i parashkrimit fillon nga
dita që ka marrë formë të prerë vendimi me të cilin është zgjidhur
çështja në themel.
Kur është vendosur rrëzimi i padisë pa u zgjidhur çështja në
themel, ose pushimi i gjykimit të çështjes, parashkrimi nuk quhet
i ndërprerë.

Llogaritja e afateve të parashkrimit
Neni 136

Afati i parashkrimit të padisë, që është caktuar në javë, në
muaj ose në vite mbaron me kalimin e asaj dite të javës së fundit
apo të muajit të fundit që ka të njëjtin emër ose numër me atë
tëditës në të cilën ka filluar afati dhe, kur një ditë e tillë
mungon në muajin e fundit, afati mbaron me kalimin e ditës së
fundit të këtij muaji.
Kur dita e fundit e afatit të parashkrimit bie në një ditë
pushimi, quhet si e fundit ajo ditë pune që vjen pas asaj të
pushimit.

KREU III
PREKLUZIVITETI (Dekadenca)


Neni 137

Kur një e drejtë duhet të ushtrohet brenda një afati
prekluziv, nuk zbatohen dispozitat që rregullojnë ndërprerjen e
parashkrimit. Gjthashtu, nuk zbatohen shkaqet pezulluese, përveç
rasteve përjashtimore, kur vetë ligji lejon pezullimin e afatit
prekluziv.

Neni 138

Eshtë e pavlefshme çdo marrëveshje me të cilën janë caktuar
afate prekluzive, që e bëjnë tejet të vështirë për njërën nga palët
ushtrimin e së drejtës përkatëse.

Neni 139

Palët nuk mund të ndryshojnë urdhërimet ligjore që rregullojnë
prekluzivitetin, dhe as mund të heqin dorë nga afati prekluziv i
plotësuar kur ky afat është caktuar me dispozita ligjore të
veçanta.

Neni 140

Afati prekluziv i plotësuar merret parasysh nga gjykata ose
arbitrazhi kompetent me nismën e vet, edhe pa u kërkuar nga pala e
interesuar.

PJESA II

SENDET DHE PRONESIA

TITULLI I
SENDET

Kuptimi juridik i sendit
Neni 141

Send është çdo gjë që mund të përbëjë objekt pronësie ose i të
drejtës tjetër reale.

Llojet e sendeve
Neni 142

Sendet janë të luajtshme dhe të paluajtshme.
Janë sende të paluajtshme toka, burimet e rrjedhjet e ujërave,
drurët, ndërtesat, ndërtimet e tjera notuese të lidhura me tokën
dhe çdo gjë që është e trupëzuar në mënyrë të qëndrueshme e të
vazhdueshme me tokën ose ndërtesën.
Të gjitha sendet e tjera, duke përfshirë edhe çdo energji
tjetër natyrore, janë sende të luajtshme.

Neni 143

Dispozitat që kanë të bëjnë me sendet e paluajtshme
zbatohenedhe për të drejtat reale që kanë si objekt sende të
paluajtshme, si dhe për paditë përkatëse, përveç kur parashikohet
ndryshe me ligj.
Dispozitat që kanë të bëjnë me sendet e luajtshme zbatohen për
të gjitha të drejtat e tjera.
 
Regjistrimi i sendeve
Neni 144

Sendet e paluajtshme dhe të drejtat reale mbi to regjistrohen
në regjistrat e pasurive të paluajtshme.
Regjistrohen edhe ato sende të luajtshme, për të cilat
kërkohet shprehimisht nga ligji.

Frutat e sendit
Neni 145

Frutat natyrore të një sendi janë produktet që nxirren prej
tij.
Derisa nuk janë ndarë nga sendi, ato janë pjesë përbërëse e
tij.
Frutat civile nxirren nga sendet si rrjedhojë e gëzimit të të
drejtave që kanë personat mbi to.
Frutat civile fitohen në bazë të kohëzgjatjes së të drejtave
dhe kur këto janë bërë të kërkueshme.

Pjesët përbërëse të sendit
Neni 146

Eshtë pjesë përbërëse e një sendi çdo gjë që është bashkuar me
të dhe nuk mund të ndahet prej tij pa iu shkaktuar një dëm
thelbësor.

Sendet aksesore
Neni 147

Aksesorë janë ato sende të luajtshme që janë destinuar për t'i
shërbyer në mënyrë të vazhdueshme një sendi kryesor ose për ta
zbukuruar atë.
Ky destinim bëhet nga pronari i sendit kryesor ose nga personi
që ka një të drejtë reale mbi atë.

Neni 148

اdo disponim i sendit kryesor përfshin edhe aksesorët e tij,
pë rveç kur është parashikuar ndryshe.
Aksesorët mund të jenë edhe objekt i një disponimi të veçantë.
Aksesori nuk e humbet këtë cilësi të tij në rastet kur është
ndarë përkohësisht nga sendi kryesor.

TITULLI II
PRONESIA


KREU I
DISPOZITA TE PERGJITHSHME


Përmbajtja e pronësisë

Neni 149

Pronësia është e drejta për të gëzuar dhe disponuar lirisht
sendet, brenda kufijve të caktuar nga ligji.

Pronësia mbi pjesët përbërëse të sendit
Neni 150

Pronarit të sendit i takon pronësia edhe mbi pjesët përbërëse
të tij.

Pronësia mbi frutat e sendit
Neni 151

Pronarit të sendit i takojnë frutat natyrore që prodhon sendi,
përveç kur pronësia e tyre u është kaluar të tjerëve. Në këtë rast
pronësia fitohet pasi frutat të jenë ndarë nga sendi.
Personi që merr frutat duhet që brenda vleftës së tyre të
shpërblejë shpenzimet e bëra për prodhimin dhe vjeljen e tyre.

Përkatësia e sendeve
Neni 152

Sendet u përkasin personave fizikë, personave juridikë dhe
shtetit.
Llojet e pasurisë publike caktohen me ligj.

Të drejtat dhe detyrimet e pronarit
Neni 153

Askujt nuk mund t'i hiqet tërësisht ose pjesërisht pronësia
mbi sendet e tij, përveç kur e kërkojnë interesa publikë të
ligjshëm dhe kurdoherë kundrejt një shpërblimi të plotë dhe
paraprak.

Neni 154

E drejta e pronësisë mbi tokën shtrihet gjer në lartësinë dhe
thellësinë që është e dobishme për ushtrimin e saj, në kushtet e
parashikuara me ligj.

Neni 155

Pronari i një toke, pasi më parë t'i ketë kërkuar fqinjit që
të presë degët e pemëve dhe rrënjët që i futen në tokën e tij, ka
të drejtë t'i presë vetë ato, në rast se i sjellin dëm, si dhe të
vjelë frutat dhe t'i perdorë ato për vete.
Frutat që bien nga pemët mbi tokë, i përkasin pronarit të
tokës ku ato kanë rënë.

Neni 156

Pronari i një toke që ndodhet buzë një rrjedhe uji ose burimi
publik, ka të drejtë t'i perdorë ato deri në masën që nuk dëmton
interesat e pronarëve të tokave të tjera, përveç kur përdorimi
rregullohet me dispozita të veçanta.

Neni 157

Pronari i një toke mund t'i kërkojë në çdo kohë pronarit të
tokës fqinje, që me shpenzime të përbashkëta, të vendosen në
kufijtë e tokave të tyre shenja të dukshme dallimi ose t'i ndreqin
ato kur janë të dëmtuara.
Kur kufiri ndërmjet dy tokave është i paqartë dhe pronarët nuk
e përcaktojnë vetë atë, secili prej tyre mund të kërkojë saktësimin
e tij nga gjykata.

Neni 158

Kur mbillen drurë e shkurre në kufijtë e pronave, pronarët
janë të detyruar të mbajnë largësitë e caktuara me dispozita të
veçanta e kur nuk ka të tilla, nga zakonet e vendit, përveç
kurpronari fqinjë ka lejuar vetë ose kur kufiri është në një rrugë
ose rrjedhë uji publike.
Në mungesë të këtyre rregullave, largësitë janë: tre metra për
drurët me trup të lartë dhe dy metra për drurët e tjerë.
Këto largësi nuk zbatohen për drurët e shkurret, lartësia e të
cilëve nuk e kalon murin ndarës të pronave.

Neni 159

Pronari është i lirë në përdorimin e sendit, pa dëmtuar të
drejtat e personave të tjerë dhe brenda kufijve që caktohen nga
ligji ose nga zakonet e mira. Ai nuk mund t'u krijojë fqinjëve
shqetësime të tilla si zhurma, dridhje, futje të tymit, nxehtësive,
avujve ose përhapje të tjera të ngjashme, të pengojë gëzimin e
pronave të tyre, duke ndryshuar rrjedhat, prurjet ose cilësinë e
ujërave që rrjedhin në tokën e tij ose të ujërave nëntokësorë, si
dhe të përdorë ujërat që komunikojnë lirisht me ato të tokës së
tjetrit, përveç kur këto shqetësime nuk kalojnë shkallën e
zakonshme të tyre.
Pronari gjatë ushtrimit të të drejtave të tij, detyrohet të
marrë masa për ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit për rreth.

Neni 160

Pronarët duhet t'u përmbahen rregullave të caktuara në planet
rregulluese ose në dispozita të veçanta, për ngritjen e ndërtesave
të reja, për rindërtimin ose ndryshimin e tyre, për largësitë
ndërmjet ndërtesave, për çeljen e dritareve, puseve, gropave e të
punimeve të tjera të kësaj natyre.

Neni 161

Pronari është i detyruar të mbledhë ujërat që rrjedhin nga
strehët e ndërtesave të tij, në mënyrë që ato të mos pikojnë mbi
tokën e tjetrit.
Derdhja e tyre në një rrjedhë publike mund të bëhet kur nuk
ndalohet nga rregullat që kanë caktuar organet kompetente.
Pronari është i detyruar të kujdeset që ujërat dhe mb eturinat
që vijnë nga toka e tij të mos derdhen në kanalin ose në tokën e
tjetrit, përveç kur ndërmjet tyre ka marrëveshje të kundërt.

KREU II
FITIMI DHE HUMBJA E PRONESISE

Kalimi i pronësisë
Neni 162

E drejta e pronësisë dhe të drejta të tjera mbi sendet janë të
transferueshme, përveç kur ndalohet nga ligji ose nga vetë natyra
e së drejtës.

Mënyra e fitimit të pronësisë
Neni 163

Pronësia fitohet nëpërmjet mënyrave të caktuara në këtë Kod
dhe mënyrave të tjera të caktuara me ligj të veçantë.

Fitimi i pronësisë me kontratë
Neni 164

Pronësia fitohet me anë të kontratës, pa qenë e nevojshme të
bëhet dorëzimi i sendit. Për sendet që përcaktohen në numër, në
peshë ose me masë, duhet të bëhet edhe dorëzimi i tyre.

Fitimi i pronësisë me trashëgim
Neni 165

Fitimi i pronesisë me trashëgim kryhet sipas kushteve të
parashikuara në dispozitat e pjesës së tretë të këtij Kodi.

Fitimi me mirëbesim i sendeve të luajtshme
Neni 166

Personi që në bazë të një veprimi juridik për kalimin e
pronësisë ka fituar kundrejt shpërblimit me mirëbesim një send të
luajtshëm, bëhet pronar i këtij sendi edhe sikur tjetërsuesi të mos
ishte disponues i tij.
Megjithatë fituesi, qoftë edhe me mirëbesim, nuk bëhet pronar
i sendit kur ky është i vjedhur.
Fituesi me mirëbesim bëhet pronar i monedhave dhe i letrave me
vlerë tek prurësi, edhe sikur këto t'i jenë vjedhur ose t'i kenë
humbur pronarit ose personit juridik publik.
Dispozitat e mësipërme nuk zbatohen për sendet e luajtshme që
janë të shënuara në regjistrat publike.
Prona fitohet e lirë nga të drejtat e tjetrit mbi sendin, në
rast se këto të drejta nuk rrjedhin nga titulli dhe nga mirëbesimi
i fituesit.

Neni 167

Në rast se pronësia mbi një send të luajtshëm u kalon me anë
kontratash disa personave, bëhet pronar ai që ka fituar posedimin
e sendit me mirëbesim, edhe sikur kontrata të jetë e një date të
mëvonshme.

Parashkrimi fitues
Neni 168

Personi që ka fituar me mirëbesim një send, në bazë të një
veprimi juridik për kalimin e pronësisë dhe që nuk është i ndaluar
nga ligji, bëhet pronar i këtij sendi, pas një posedimi të
pandërprerë prej pesë vjetësh kur sendi është i luajtshëm dhe prej
dhjetë vjetësh kur ai është i paluajtshëm.
Kur posedimi nuk është me mirëbesim, afatet e posedimit të
pandërprerë dyfishohen. Posedimi konsiderohet i pandërprerë edhe
kur fituesi i sendit ia ka dhënë posedimin një personi tjetër.
Nuk mund të fitohet me parashkrim fitues një send që është
pronë publike e pa tjetërsueshme.

Neni 169

Personi që ka poseduar qetësisht e pa ndërprerje, duke u
sjellë sikur të ishte pronar për njëzetë vjet në një pronë të
paluajtshme, bëhet pronar i saj.

Regjistrimi i sendit të fituar me parashkrim
Neni 170

Personi që ka fituar me parashkrim një send të paluajtshëm ka
të drejtë të paraqesë padi kundër personit të mëparshëm ose
trashëgimtarëve të tij për njohjen e pronësisë së vet dhe, në bazë
të vendimit gjyqësor përkatës, të kërkojë që të kryhet regjistrimi
i sendit nga organi kompetent shtetëror.

Pezullimi e ndërprerja e parashkrimit fitues
Neni 171

Dispozitat për pezullimin dhe ndërprerjen e parashkrimit të
padisë zbatohen edhe për parashkrimin fitues.
Parashkrimi fitues ndërpritet me humbjen e posedimit. Nuk
quhet ndërprerje kur poseduesi hyn përsëri në posedimin brenda
gjashtë muajve ose edhe më vonë me anë padie të ngritur brenda
gjashtë muajve.

Sendet pa zot
Neni 172

Sendet pa zot janë ato që nuk kanë pronar ose pronari i të
cilave ka hequr dorë nga pronësia.
Sendet që nuk kanë zot i takojnë shtetit. Kalimi i tyre në
pronësi të shtetit bëhet me vendim të gjykatës kompetente.

Fitimi i pronësisë me bashkim e përzierje
Neni 173

Mbjelljet, si dhe ndërtesat e çdo vepër tjetër që ndodhen mbi
ose nën sipërfaqen e tokës, i përkasin pronarit të saj, përveç kur
parashikohet ndryshe në këtë Kod e në dispozita të tjera ligjore.

Neni 174

Pronari i tokës që ka bërë ndërtime e vepra të tjera dhe
mbjellje me material të huaj, detyrohet të paguajë vleftën e tyre,
në rast se nuk kërkohet ndarja e kthimi i tyre dhe kur kjo mund të
kryhet pa u shkaktuar një dëm thelbësor ndërtimeve ose mbjelljevetë
kryera.
Kur ndarja e materialeve është e mundshme dhe pronari i tokës
ka vepruar me keqbe sim, duhet t'i shpërblejë pronarit të
materialeve dëmin e pësuar.

Neni 175

Kur ndërtesat e veprat e tjera dhe mbjelljet janë bërë nga një
person i tretë me materialet e veta në tokën e tjetrit, pronari
përkatës ka të drejtë t'i mbajë ato ose të kërkojë detyrimin e atij
që i ka bërë t'i heqë ato me shpenzimet e tij, dhe kur është rasti
të shpërblejë dëmin.
Kur pronari i tokës pranon t'i mbajë, detyrohet të paguajë
vleftën e matarialeve dhe të krahut të punës ose rritjen e vleftës
që i është bërë pronës.
Pronari i tokës nuk mund t'i kërkojë heqjen e ndërtimeve e të
mbjelljeve të kryera kur ato janë bërë me dijeninë e tij, ose me
mirëbesim nga personi i tretë, si dhe kur kanë kaluar gjashtë muaj
që nga dita kur pronari ka marrë njoftim për këto ndërtime e
mbjellje.
Kur me mirëbesim është ngritur një ndërtesë në tokën e huaj
dhe vlefta e saj është më e madhe se vlefta e tokës, personi që ka
ngritur ndërtesën mund të njihet pronar edhe i tokës, me vendim të
gjykatës kompetente.

Neni 176

Kur dy ose më shumë sende të luajtshme që u përkasin pronarëve
të ndryshëm janë bashkuar ose përzier në një send të vetëm e që nuk
mund të ndahen pa u shkaktuar një dëm thelbësor njëri-tjetrit, ose
kur ndarja kërkon punë e shpenzime të tepëruara,pronarët e secilit
send bëhen bashkëpronarë të sendit të ri, në përpjestim me vleftën
që pjesët e sendit kishin në momentin e bashkimit apo të përzjerjes
së tyre.
Kur një send i luajtshëm është bashkuar ose përzier me një
tjetër në mënyrë të tillë sa duket se është pjesë aksesore e tij,
sendi i ri i përket pronarit të pjesës kryesore, i cili detyrohet
të paguajë vleftën përkatëse, si dhe kur është rasti të shpërblejë
dëmin e shkaktuar.

Fitimi i pronësisë me përpunim
Neni 177

Personi që me punën e tij ka krijuar një send të ri të
luajtshëm duke përdorur lëndën në pronësi të një personi tjetër,
pavarësisht se lënda mund ose jo të marrë formën e saj të parë,
bëhet pronar i sendit të ri në rast se vlefta e punës është më e
madhe se ajo e lëndës, me kusht që të paguajë vleftën e saj.
Në rast të kundërt sendi i ri fitohet nga pronari i lëndës,
duke paguar vleftën e punës. Kur përpunuesi ka vepruar me keqbesim,
me vendim të gjykatës sendi i ri i kalon pronarit të lëndës edhe në
rast se vlefta e punës është më e madhe se ajo e lëndës, por duke
paguar vleftën e kësaj të fundit.

Bashkimet e tokave nga aluvionet
Neni 178

Mbushjet me dhe të tokave e shtesat e tokës që formohen në
mënyrë të natyrshme gjatë brigjeve të lumenjve a të përrenjve, i
përkasin pronarit të tokës, përveç kur parashikohet ndryshe me
ligj.

Tokat e liruara nga rrjedhat e ujit
Neni 179

Toka që lirohet nga një rrjedhë uji, e cila tërhiqet në mënyrë
të natyrshme nga njëri breg dhe shkon në bregun tjetër, i përket
pronarit të tokës nga e cila është larguar rrjedha.

Tokat e krijuara në shtratet e lumenjve
Neni 180

Ishujt dhe mbushjet me dhe që krijohen në shtratet e lumenjve
janë pronë publike.

Neni 181

Kur një lum ose përrua ndërron shtrat duke e lënë të vjetrin,
toka që lirohet është në pronësi të pronarëve kufitarë të dy anëve
(buzëve) të lumit apo të përroit, të cilët e ndajnë atë deri në
mesin e shtratit të lënë sipas gjatësisë së tij.
 
SENDET E HUMBURA OSE TE GJETURA

Njoftimi për gjetjen
Neni 182

Personi që ka gjetur një send të humbur, duke përfshirë edhe
gjënë e gjallë të shkëputur nga tufa, është i detyruar të lajmërojë
menjëherë pronarin ose personin që i ka humbur dhe kur ky nuk
njihet, ta dorëzojë atë në bashkinë apo komunën, në territorin e së
cilës është gjetur sendi.
Bashkia ose komuna është e detyruar të shpallë
menjëherëgjetjen e sendit.

Marrja e sendit dhe pagimi i shpenzimeve
Neni 183

Pronari ose personi, të cilit i ka humbur sendi, ka të drejtë
ta kërkojë atë brenda gjashtë muajve nga dita që është shpallur
gjetja në bashkinë apo komunën përkatëse, pasi të ketë paguar
shpenzimet e bëra për ruajtjen e sendit dhe një shpërblim për
personin që ka gjetur sendin në masën 10% të vleftës së sendit, ose
të çmimit të marrë, kur sipas rrethanave të paraqitura, shitja e
tij ka qenë e domosdoshme.
Kur ka kundërshtime për vleftën e sendit, mosmarrëveshja
zgjidhet nga gjykata.
Bashkia ose komuna mund të lejojë mbajtjen përkohësisht të
sendit nga personi që e ka gjetur, të cilit i paguhen dhe
shpenzimet e bëra për ruajtjen e sendit.
Sendet e humbura duhen të ruhen dhe të mirëmbahen me kujdesin
e duhur.

Fitimi i pronësisë nga personi që ka gjetur send in
Neni 184

Kur pronari ose personi që e ka humbur sendin nuk paraqiten
për ta marrë atë brenda afatit të caktuar në nenin 183, sendi ose
çmimi i shitjes i kalon në pronësi personit që e ka gjetur, i cili
paguan shpenzimet e mbajtjes.

Sendet e gjetura në lokal
Neni 185

Sendet e gjetura në lokalet publike e private e në mjetet e
transportit, duhen t'i dorëzohen menjëherë administratës së lokalit
ku janë gjetur, e cila i ruan ato tri ditë. Kur nuk paraqitet
pronari ose personi që i ka humbur, administrata i dorëzon ato në
bashki apo në komunën përkatëse.

Thesari
Neni 186

Quhet thesar çdo send i çmueshëm, i cili duket me saktësi se
ka qenë në tokë ose i fshehur prej shumë kohësh dhe që nuk mund t'i
gjendet pronari.
Thesari i përket pronarit të sendit të luajtshëm apo të
paluajtshëm ku është gjetur, përveç rasteve të sendeve me vlerë
shkencore, kulturore, arkeologjike etj., të parashikuara nga neni
187 i këtij Kodi.
Personi që zbulon thesarin ka të drejtën e një shpërblimi të
arsyeshëm që nuk duhet të kalojë gjysmën e vlerës së tij.

Pronësia e shtetit mbi një kategori sendesh të luajtshme

Neni 187

Sendet e luajtshme, me vlerë kulturore, historike,
arkeologjike, etnografike, si dhe sendet natyrore të rralla me
rëndësi shkencore që zbulohen, shkëputen ose nxirren nga toka ose
uji, kalojnë në pronësi të shtetit.
Pronari, në pronën e të cilit janë zbuluar sende të tilla,
është i detyruar të lejojë kryerjen e gërmimeve, duke u shpërblyer
dëmete pësuara.
Personi që ka zbuluar ose ka gjetur sende të tilla, ka të
drejtë të marrë nga shteti një shpërblim të arsyeshëm.

Fitimi i pronësisë me anë pushtimi
Neni 188

Pronësia mbi sendet e luajtshme të abandonuara, si dhe mbi
kafshët e egra, shpendët, peshqit, frutat e egra dhe mbi sendet e
tjera të luajtshme të natyrës, fitohet me anë pushtimi, në kushte
të caktuara me ligj ose në dispozita të veçanta.

Tufa e bletëve
Neni 189

Pronari i një tufe bletësh ka të drejtë ta ndjekë e ta marrë
atë në tokën e tjetrit, duke shpërblyer dëmin e shkaktuar.
Kur pronari i bletës së ikur nuk e ka ndjekur atë brenda tri
ditëve, ose kur ajo ka hyrë në një zgjua bletësh tjetër, pronësia
mbi atë i kalon përkatësisht pronarit të tokës ku ka qëndruar bleta
ose pronarit të zgjoit.

Fitimi i pronësisë me anë shpronësimi
Neni 190

Sendet mund të shpronësohen kur e kërkojnë interesa publikë të
njohur me ligj dhe kundrejt një shpërblimi të plotë e paraprak. Ato
kalojnë në pronësi të shtetit ose të enteve të tjera publike, në
favor të të cilave është bërë shpronësimi.

Humbja e pronësisë
Neni 191

Pronësia humbet kur fitohet nga një tjetër ose kur hiqet dorë
prej saj.
Heqja dorë nga pronësia mbi pasuritë e paluajtshme në dobi të
një tjetri, është e vlefshme kur bëhet me akt noterial e
regjistrohet.

KREU III
REGJISTRIMI I PASURIVE TE PALUAJTSHME

Neni 192

Sendet e paluajtshme dhe faktet që kanë lidhje me gjëndjen
juridike të tyre regjistrohen në regjistrin e pasurive të
paluajtëshme.
Regjistrimi bëhet në bazë të një akti publik, të një vendimi
gjykate apo të një organi tjetër shtetëror kompetent, si dhe në
rastet e tjera të parashikuara nga ligji.

Neni 193

Duhet të regjistrohen në regjistrin e pasurive të paluajtshme:
a) kontratat për kalimin e pronësisë së sendeve të paluajtshme
dhe aktet për pjestimin vullnetar të tyre;
b) kontratat me të cilat krijohen, njihen, ndryshohen ose
pushojnë të drejta pronësie mbi sendet e paluajtshme, të drejta
uzufrukti, përdorimi e bujtjeje, emfiteoze e servituti e të drejta
të tjera reale;
c) aktet me të cilat hiqet dorë nga të drejta pasurore të
mësipërme;
ç) vendimet e gjykatave me të cilat njihet cilësia e
trashëgimtarit dhe fitohet pasuria e trashëguar;
d) aktet me të cilat krijohet një shoqëri ose një subjekt
tjetër i së drejtës që ka në pronësi pasuri të paluajtshme ose
gëzon të drejta të tjera reale mbi to;
h) vendimet e gjykatave ose organeve kompetente shtetërore që
përkatësisht përmbajnë fitimin ose njohjen e pronësisë mbi pasuritë
e paluajtshme, pjestimin e pasurive të paluajtshme ose që
deklarojnë të pavlefshme veprimet juridike për kalimin e pronësise
të regjistruar më parë rregullisht, si dhe aktet e përmbarimit
gjyqësor për sekuestrimin e pasurisë së paluajtshme ose shitjen në
ankant të tyre.
Vërtetimi gjyqësor i faktit të pronësisë nuk reg jistrohet.

Neni 194

Në kontratën e dhurimit të pasurisë së paluajtshme,
regjistrimi merr datën në të cilën regjistrohet pranimi, në rast se
ky përmbahet në një akt të veçantë.
Neni 195

Pasuritë e paluajtshme dhe të drejtat reale mbi ato që janë
fituar ose njohur sipas dispozitave të këtij Kodi, nuk mund të
tjetërsohen dhe kur është rasti, të ngarkohen me barrë, në rast se
nuk është bërë regjistrimi i tyre në regjistrat e pasurive të
paluajtshme.

Neni 196

Gjykatat, noterët, përmbaruesit gjyqësorë dhe organet e
tjerashtetërore detyrohen t'i dërgojnë për regjistrim zyrës që
administron regjistrin ku ndodhen pasuritë e paluajtshme, kopje të
vendimit ose të aktit që përmban fitimin, njohjen, ndryshimin,
pushimin e një të drejte pronësie të paluajtshme, ose një të drejte
reale mbi atë, ose që deklarojnë të pavlefshme veprime juridike për
kalimin e pronësisë të regjistruar më parë.

Neni 197

Duhen te regjistrohen gjithashtu:
a) kontratat e qiradhënies së sendeve të paluajtshme për një
kohë mbi nëntë vjet;
b) kërkesë-paditë për fitimin, njohjen, ndryshimin ose
pushimin e të drejtave të pronësisë ose të drejtave të tjera reale
mbi pasuritë e paluajtshme;
c) kërkesë-paditë për pjestimin e pasurisë së paluajtshme të
përbashkët.

Neni 198

Ministria e Drejtësisë administron veprimtarinë e regjistrit
publik për pasuritë e paluajtshme.
Kushtet, mënyra e regjistrimit dhe e organizimit, si dhe çdo
procedurë që ka lidhje me këtë veprimtari, rregullohet me ligj të
veçantë.

TITULLI III
BASHKEPRONESIA


KREU I
BASHKEPRONESIA NE PJESE


Përkufizimi dhe përmbajtja
Neni 199

Ka bashkëpronësi kur një ose disa sende dhe të drejta të tjera
reale u përkasin bashkërisht dy ose më shumë personave.
Pjesët e bashkëpronarëve janë të barabarta, gjersa nuk
vërtetohet e kundërta. Të drejtat dhe detyrimet e bashkëpronarëve
caktohen në përpjestim me pjesët përkatëse.

Të drejtat e bashkëpronarëve
Neni 200

اdo bashkëpronar ka këto të drejta:
a) të përfitojë nga të ardhurat e sendit të përbashkët në
përpjestim me pjesën e tij;
b) të përdorë sendin e përbashkët sipas qëllimit të përcaktuar
dhe në mënyrë që të mos i pengojë bashkëpronarët e tjerë të
përdorin atë sipas të drejtave të tyre;
c) të tjetërsojë ose disponojë në çdo mënyrë tjetër pjesën e
tij në sendin e përbashkët, por kur ky është një send i
paluajtshëm, mund ta shesë pjesën e tij vetëm duke respektuar të
drejtën e parablerjes që kanë bashkëpronarët e tjerë sipas nenit
204 të këtij Kodi;
ç) të kërkojë pjestimin e sendit të përbashkët edhe sikur të
ketë një marrëveshje të kundërt, përveç kur ky pjestim dëmton së
tepërmi qëllimin përkatës ose është ndaluar me ligj;
d) të kërkojë kthimin jo vetëm të pjesës së tij, por të gjithë
sendit të përbashkët, me kusht që ky t'u dorëzohet gjithë
bashkëpronarëve.

Detyrimet e bashkëpronarit
Neni 201

اdo bashkëpronar është i detyruar që në përpjestim me pjesën
e vet, të paguajë shpenzimet e nevojshme për ruajtjen dhe gëzimin
e sendit të përbashkët.

Neni 202

Kur sendin e përbashkët e përdorin për vete një ose disa
bashkëpronarë, këta detyrohen t'u paguajnë bashkëpronarëve të tjerë
shpërblimin për përdorimin e pjesëve të tyre nga dita kur u është
njoftuar me shkrim kërkesa e këtij shpërblimi ose nga data e
paraqitjes së padisë në gjykatën kompetente.

Administrimi i sendit të përbashkët
Neni 203

Të gjithë bashkëpronarët, pavarësisht nga vlera e pjesës
përkatëse, kanë të drejtë të marrin pjesë në administrimin e sendit
të përbashkët.
Sendi i përbashkët administrohet sipas mënyrës së miratuar me
marrëveshjen e të gjithë bashkëpronarëve dhe kur kjo nuk është
arritur, sipas mënyrës së caktuar me vendim të bashkëpronarëve që
kanë më shumë se gjysmën e vleftës se tij. Vendimi i shumicës është
i detyrueshëm edhe për bashkëpronarët që kanë mbetur në pakicë.
Kjo shumicë mund të vendosë që të vihet hipotekë ose peng mbi
sendin e përbashkët, kur kjo është e domosdoshme për të siguruar
kthimin e shumave të marra hua për mirëmbajtjen ose rindërtimin e
tij.
Kur nuk është arritur kjo shumicë ose kur vendimi i saj është
i dëmshëm për sendin e përbashkët, gjykata kompetente, mekërkesën
e çdo bashkëpronari, vendos masat që i çmon të nevojshme dhe, sipas
rastit, emëron një kujdestar për administrimin e sendit.

E drejta e parablerjes
Neni 204

Bashkëpronari, para se t'ia shesë pjesën e vet në sendin e
paluajtshëm një personi që nuk është bashkëpronar, detyrohet të
njoftojë me shkrim bashkëpronarët e tjerë në se dëshirojnë të
blejnë pjesën me të njëjtat kushte që do t'ia shesë personit të
tretë. Në rast se këta nuk përgjigjen brenda tre muajve se
dëshërojnë të blejnë pjesën, bashkëpronari është i lirë të shesë
pjesën e tij në persona të tretë.
Ai duhet t'ua bëjë të njohur bashkëpronarëve të tjerë
bashkëpronarin e ri.

E drejta e kreditorit mbi pjesën e bashkëpronarit
Neni 205

اdo kreditor ka të drejtë të realizojë kredinë e vet mbi
pjesën që i takon bashkëpronarit debitor në sendin e përbashkët.

Neni 206

Kreditorët dhe trashëgimtarët e ndonjë bashkëpronari mund të
ndërhyjnë në pjesëtim, me shpenzimet e tyre, por nuk mund të
kundërshtojnë pjesëtimin e bërë më parë, përveç kur kanë njoftuar
kundërshtimin e tyre para pjesëtimit.
Në pjesëtimin e pasurisë së paluajtshme, njoftimi për
kundërshtimet e përmendura në paragrafin e mësipërm, duhet
tëregjistrohet përpara regjistrimit të kërkesës për pjesëtim.
Gjithashtu, në një pjesëtim të tillë duhet të thirren të gjithë
kreditorët që kanë regjistruar kërkesat e tyre ose që kanë fituar
të drejta mbi pasurinë që pjestohet, përpara regjistrimit të aktit
të pjesëtimit ose të regjistrimit të kërkesës për pjesëtim.

Pjesëtimi i sendit të përbashkët
Neni 207

Pjesëtimi i sendit të përbashkët kryhet me marrëveshjen e të
gjithë bashkëpronarëve. Kur sendi është i paluajtshëm marrëveshja
duhet të bëhet me akt noterial. Kur kjo marrëveshje nuk është
arritur, pjesëtimi i sendit kryhet me anë të gjykatës, duke u
thirrur në gjyq të gjithë bashkëpronarët. Pjesëtimi i sendit të
përbashkët bëhet me ndarjen e tij në natyrë sipas pjesëve që kanë
bashkëpronarët, në qoftë se kjo ndarje është e mundshme dhe nuk
dëmton qëllimin përkatës të sendit. Pabarazia e pjesëve, që
rezulton nga ndarja në natyrë kompensohet me një shpërblim në para.
Kur sendi i përbashkët nuk mund të ndahet në natyrë gjykata
urdhëron që ai të shitet në ankand dhe vlefta e tij të ndahet
ndërmjet bashkëpronarëve, sipas pjesëve përkatëse, duke llogaritur
edhe shumat që ata duhet t'i paguajnë njeri-tjetrit për shkak të
marrëdhënies së bashkëpronësisë.
Megjithatë, në vend të shitjes në ankand, gjykata, kur disa
nga bashkëpronarët e kërkojnë, mund të urdhërojë që sendi t'u lihet
këtyre, duke i detyruar që t'i paguajnë bashkëpronarit, i cili
kërkon pjesëtimin, vleftën e pjesës së tij, sipas mënyrës dhe
brenda afateve të caktuara në vendimin gjyqësor.
Kur sendi që nuk mund të ndahet në natyrë, është shtëpi
banimi, gjykata ia lë në pjesë, në kushtet e sipërtreguara, atij
nga bashkëpronarët që banon në atë shtëpi ose ka nevojë më shumë
setë tjerët për atë sipërfaqe banimi.

Tjetërsimi i sendit të përbashkët
Neni 208

Tjetërsimi i sendit të përbashkët mund të bëhet vetëm me
pëlqimin e të gjithë bashkëpronarëve.

KREU II
BASHKEPRONESIA NE TERESI

A. Bashkëpronësia e detyrueshme


Objektet e përbashkëta të ndërtesave
Neni 209

Në katet ose njësitë e ndara të kateve të një ndërtese që
ndodhen në pronësi të veçantë të pronarëve të ndryshëm, janë në
bashkëpronësi të detyrueshme të tyre, gjersa në aktin e pronësisë
nuk është caktuar ndryshe, këto objekte:
a) trualli mbi të cilin është ngritur ndërtesa, themelet,
muret kryesore, muret ndarëse të brendshme, shkallët, hollet, çatia
ose taraca, oxhaqet, si edhe të gjitha ato objekte të ndërtesës, që
kanë karakter të tillë dhe shërbejnë për përdorim të përbashkët;
b) puset, instalimet e ujit, instalimet elektrike, të gazit,
të telefonisë e të ngrohjes qendrore, duke përfshirë edhe
tubacionet dhe linjat përkatëse, si dhe kanalet e ndryshme deri në
pikën e degëzimit të tyre brenda njësive të ndara të kateve.

Neni 210

E drejta e secilit bashkëpronar mbi sendet e përmendura në
nenin e mësipërm, është në përpjesëtim me vleftën e katit ose të
pjesëve të katit që i përkasin atij, përveç kur titulli parashikon
ndryshe.
Heqia dorë nga e drejta mbi sendet e mësipërme, nuk e liron
bashkëpronarin nga detyrimi për të kontribuar në shpenzimet për
mbajtjen e tyre.

Pandashmëria e objekteve të përbashkëta
Neni 211

Objektet e përbashkëta të ndërtesës nuk lejohet të ndahen,
përveç kur ndarja e ndonjërit prej tyre mund të kryhet pa ia
vështirësuar përdorimin e tij asnjërit nga bashkëpronarët.

Përbërja e asamblesë dhe zgjedhja e kryesisë
Neni 212

Asambleja përbëhet nga pronarët e secilit kat ose njësie të
n darë të çdo kati, të cilët kanë në bashkëpronësi objektet e
përbashkëta të ndërtesës.
Në mbledhjen e parë të asamblesë anëtarët e saj zgjedhin, nga
gjiri i tyre, kryesinë, e cila ngarkohet të kryejë, në emër e për
llogari të tyre të gjitha veprimet e nevojshme për administrimin
dhe mirëmbajtjen e zakonshme të objekteve të përbashkëta, përveç
atyre veprimeve që janë në kompetencë vetëm të asamblesë, si dhe të
përfaqësojë në instancat gjyqësore kompetente dhe në arbitrazh.

Mbledhjet e asamblesë dhe vlefshmëria e vendimeve
Neni 213

Pas mbledhjes së parë organizuese, mbledhjet e asamblesë
thirren një herë në vit. Mbledhje të tjera të asamblesë mund të
thirren nga kryesia e saj ose me nismën e jo më pak se 20% të
anëtarëve të saj.
Asambleja mund të çelet dhe të marrë vendime kur janë të
pranishëm personalisht ose të përfaqësuar me prokurë
bashkëpronarët, të cilët kanë të paktën dy të tretat e tërësisë së
kuotave. Kur ky numër nuk është i pranishëm, mbledhja shtyhet dhe
mbledhja pasardhëse zhvillohet në rast se merr pjesë shumica e
zakonshme e bashkëpronarëve.
Vendimet e asamblesë merren me shumicë të thjeshtë votash të
bashkëpronarëve, përveç rasteve kur në dispozitat e këtij kreu ose
me dispozita të veçanta kërkohet një shumicë e cilësuar. Kur numri
i votave është i barabartë, vota e kryetarit është vendimtare.
 
Kompetencat kryesore të asamblesë
Neni 214


Asambleja ka edhe këto kompetenca kryesore:
1. Miraton rregulloren për administrimin e banesës, e cila
hartohet sipas rregullores tip të miratuar nga Këshilli i
Ministrave.
2. Krijon fondin rezervë për shpenzimet e përbashkëta, duke
caktuar edhe shumën vjetore të tij.
3. Miraton preventivat e shpenzimeve që ka vendosur të kryhen
gjatë vitit, si dhe ndarjen e shumës së tyre midis bashkëpronarëve.
Shpenzimet e përbashkëta për mirëmbajtjen, riparimet dhe
përmirësimet e zakonshme të këtyre objekteve miratohen ngaasambleja
me shumicë të thjeshtë votash, ndërsa shpenzimet për përmirësime të
mëdha ose rinësime cilësore vendosen me shumicë të cilësuar të
bashkëpronarëve që arrijnë të paktën 75% të kuotave përkatëse.
4. Emëron, kur çmohet e domosdoshme, kujdestarin e ndërtesës,
duke caktuar kompetencat dhe pagën e tij.
5. Autorizon kryesinë që të sigurojë, brenda kufijve të
arsyeshme, objektet që janë pronë e përbashkët, si dhe të lidhë
kontrata të tjera të nevojshme për mirëmbajtjen, riparimet dhe
përmirësimet e zakonshme, ose, sipas rastit, për përmirësime të
mëdha apo rinësime të këtyre objekteve.

Neni 215

Vendimet e marra nga asambleja sipas dispozitave të mësipërme
janë të detyrueshme për të gjithë bashkëpronarët.

Padia kundër vendimeve të asamblesë
Neni 216


Kur një vendim i asamblesë është i paligjshëm ose cënon
interesat e ndonjërit nga bashkëpronarët e këtyre objekteve, çdo
bashkëpronar ka të drejtë të paraqesë në gjykatën kompetente padi
për pavlefshmërinë e atij vendimi, brenda tridhjetë ditëve nga data
e dhënies së tij. Paraqitja e kërkesë-padisë nuk pezullon zbatimin
e vendimit të asamblesë, përveç kur gjykata ka vendosur ndryshe.

Detyrimet e bashkëpronarëve
Neni 217


اdo bashkëpronar ka këto detyrime:
1) Të paguajë shpenzimet për ruajtjen dhe gëzimin e pjesëve të
përbashkëta të ndërtesës, për kryerje shërbimesh në dobi të
përbashkët dhe për ndryshime të vendosura nga shumica e
bashkëpronarëve, në përpjesëtim me vleftën e pjesës së secilit,
përveç kur ka marrëveshje tjetër.
Për sendet që u shërbejnë bashkëpronarëve në masë të ndryshme,
shpenzimet përballohen në përpjesëtim me përdorimin që mund t'u
bëjë atyre secili.
Të paguajë shpenzimet për ruajtjen dhe gëzimin e pjesëve të
përbashkëta të ndërtesës, për kryerje shërbimesh në dobi të
përbashkët dhe për ndryshime të vendosura nga shumica e
bashkëpronarëve në përpjesëtim me vleftën e pjesës të secilit,
përveç kur ka marrëveshje tjetër.
2) Të mos kryejë në katin ose njësinë e ndarjes së katit, që
është në pronësi të veçantë të tij, ndërtime të cilat mund t' u
shkaktojnë dëme objekteve të përbashkëta të ndërtesës.
3) Të ndreqë dëmin ose të paguajë shpenzimet për zëvendësimin
e tij, që ai vetë ose një anëtar i familjes së tij i ka shkaktuar
me faj, cilitdo objekti të përbashkët.
4) Të mos kryejë, pa lejen paraprake të asamblesë, në katin
ose në njësinë e ndarë të katit që është në pronë të tij, shtesa
ose ndryshime të cilat mund të cënojnë pamjen e jashtme të
ndërtesës.

Shtesa të reja mbi katin e fundit
Neni 218


Ndërtimi mbi katin e fundit të një ndërtese, të kateve ose
veprave të tjera, mund të realizohet me vendimin e shumicës prej
3/4 të bashkëpronarëve të ndërt esës.

Neni 219

Ndalohet dhënia e lejes për kryerjen e shtesave ose veprave të
tilla mbi katin e fundit në qoftë se kushtet statike të ndërtesës
nuk e lejojnë.
Bashkëpronarët mund të kundërshtojnë lejen e dhënë nga organi
kompetent shtetëror për kryerjen e shtesave ose veprave të tilla
mbi katin e fundit dhe kur provohet se ato pakësojnë ajrin apo
dritën për katet e mëposhtme ose cënojnë pamjen arkitektonike të
ndërtesës.

Neni 220

Ata që janë lejuar të bëjnë shtesa ose vepra të tjera në katin
e fundit detyrohen të rindërtojnë taracën, të cilën të gjithë ose
një pjesë e bashkëpronarëve kishin të drejtë ta përdornin.

Shëmbja tërësore ose pjesore e ndërtesës
Neni 221


Kur ndërtesa shëmbet tërësisht ose në një pjesë që përbën jo
më pak se tre të katërtat e vlerës së saj, secili bashkëpronar mund
të kërkojë që të shiten në ankand trualli dhe materialet, përveç
kur është vendosur ndryshe.
Kur ndërtesa është dëmtuar në një përmasë më të vogël,
asambleja vendos për rindërtimin e objekteve të përbashkëta të
ndërtesës dhe secili bashkëpronar i tyre detyrohet të kontribuojë
në përpjesëtim me të drejtat e tij në ato objekte.
Bashëpronari që nuk dëshiron të marrë pjesë në rindërtimin e
ndërtesës, duhet t'u shesë bashkëpronarëve të tjerë ose ndonjërit
prej tyre edhe objektet, të cilët janë pronë vetëm e tij, sipas
vlerësimit që do të bëhet.

B. Bashkëpronësia midis anëtarëve të familjes bujqësore

Neni 222

Pronësia mbi pasurinë e anëtarëve të familjes bujqësore, u
përket në tërësi anëtarëve të saj, të cilët nëpërmjet punës ose të
drejtave të tjera të fituara, kanë kontribuar në krijimin e në
mbajtjen e ekonomisë bujqësore.

Neni 223

Familja bujqësore përbëhet nga personat që lidhen ndërmjet
tyre për shkak gjinie, martese, birësimi ose pranimi si anëtar i
saj.

Neni 224

Familja bujqësore përfaqësohet në marrëdhëniet pasurore me të
tretët nga kryetari, i cili zgjidhet nga anëtarët e saj.

Neni 225

Në pasurinë e familjes bujqësore nuk përfshihen sendet e
përdorimit thjesht vetjak të anëtarëve, si dhe sendet që anëtari ka
fituar me të ardhurat e tij vetjake, me dhurim ose me trashëgim.

Neni 226

Anëtari i familjes bujqësore nuk mund të tjetërsojë asnjë
pjesë të pasurisë së familjes bujqësore, gjersa nuk është bërë
pjesëtimi i saj.

Neni 227

اdo anëtar i familjes bujqësore mund të kërkojë pjesën e vet
në pasu rinë e familjes bujqësore. Ajo përcaktohet duke marrë
parasysh sidomos:
a) pasurinë që i përket tërë familjes;
b) numrin e anëtarëve të familjes;
c) kontributin e tij në vënien ose shtimin e pasurisë së
familjes duke u nisur nga sasia ose efektiviteti i këtij
kontributi, si dhe nga puna dhe mjetet e dhëna në krijimin dhe
mbajtjen e ekonomisë bujqësore.

Neni 228

Pjesëtimi i pasurisë së familjes bujqësore, bëhet sipas
rregullave të caktuara në nenin 207 të këtij Kodi.
Kur kërkohet pjesa nga anëtarë të veçantë të saj, ajo
vlerësohet dhe i jepet në para. Kur pjesëtimi kërkohet nga disa
pjesëtarë të familjes bujqësore, me qëllim që të krijohet një
familje tjetër bujqësore, pjesa mund të jepet në natyrë, me kusht
që toka bujqësore që u mbetet familjeve të ndara, të mos jetë nën
minimumin e njësisë minimale të kultivimit.
Me njësi minimale të kultivimit kuptohet toka bujqësore, që
është e nevojshme për mbajtjen e një ekonomie bujqësore, sipas
kushteve natyrore të krahinës apo zonës përkatëse.

Neni 229

Familja bujqësore përgjigjet për veprimet e paligjshme të
kryera nga anëtarët e saj, gjatë ushtrimit të detyrave që rrjedhin
nga veprimtaria ekonomike e vetë familjes bujqësore.

Neni 230

Familja bujqësore nuk përgjigjet për detyrimet ekonomike
vetjake të anëtarëve, duke përfshirë edhe kryetarin e saj.
Kreditorët kanë të drejtë të paguhen nga pjesa që i takon anëtarit
debitor në të ardhurat e familjes bujqësore dhe nga pjesa që i
takon atij në pasurinë e familjes bujqësore.

C. Bashkëpronësia ndërmjet bashkëshortëve

Neni 231


Bashkëpronësia ndërmjet bashkëshortëve rregullohet me
dispozita të Kodit të Familjes.

TITULLI IV
UZUFRUKTI

KREU I
DISPOZITA TE PERGJITHSHME
Përmbajtja e uzufruktit
Neni 232


Uzufrukti është e drejta e një personi (uzufruktari) për të
gëzuar një send që është në pronësi të një tjetri, me detyrim që ta
ruajë e ta mirëmbajë atë.

Mënyra e krijimit të uzufruktit
Neni 233


Uzufrukti krijohet me ligj ose me një veprim juridik. Ai mund
të fitohet edhe me parashkrimin fitues.

Kohëzgjatja e uzufruktit
Neni 234

Uzufrukti mund të jetë me ose pa afat, por në çdo rast nuk
mund të kalojë jetën e uzufruktarit.
Kur e drejta e uzufruktit gëzohet nga një person juridik, nuk
mund të zgjasë më shumë se tridhjetë vjet.

Mënyra e krijimit
Neni 235


Uzufrukti që krijohet me veprim juridik duhet të bëhet me akt
noterial, ndërsa kur fitohet me testament veprohet sipas
dispozitave përkatëse.
Uzufrukti mbi një send të paluajtshëm duhet të regjistrohet në
regjistrat e pasurive të paluajtshme.

Bashkuzufrukti
Neni 236


Uzufrukti mund të jetë në favor të më shumë se një personi.
Kur e drejta e njërit prej tyre shuhet, ajo u kalon uzufruktarëve
që mbeten, në përpjesëtim me pjesët. Në këtë mënyrë veprohet deri
në shuarjen e së drejtës së uzufruktarit të fundit që mbetet.

KREU II
TE DREJTAT QE RRJEDHIN NGA UZUFRUKTI

Kufijtë e gëzimit të sendit në uzufrukt
Neni 237

Uzufruktari gëzon sendin e vënë në uzufrukt, por nuk mund të
ndryshojë destinimin ekonomik që ka patur ai në fillim të
uzufruktit, pa pëlqimin e pronarit ose pa autorizimin e gjykatës së
rrethit, kur pronari dhe uzufruktari nuk merren vesh.
Gjatë vazhdimit të uzufruktit ose në mbarimin e tij,
uzufruktari mund të heqë shtesat që i janë bërë sendit, në kushtet
e paragrafit të parë të këtij neni, që mund të shkëputen pa e
dëmtuar atë, duke e kthyer në gjendjen e tij fillestare, përveç kur
parashikohet ndryshe në aktin e krijimit.

Përmirësimet e sendit në uzufrukt
Neni 238


Uzufruktari në mbarim të uzufruktit nuk ka të drejtë të
kërkojë shpërblimin për përmirësimet e bëra në send gjatë
përdorimit edhe sikur të jetë shtuar vlefta e tij, përveç kur është
parashikuar ndryshe në aktin e krijimit të uzufruktit.
Shtesa e vleftës mund të kompensohet me dëmet që mund t'i jenë
shkaktuar sendit pa fajin e uzufruktarit.
Kur nuk ka vend për kompensim, uzufruktari mund të heqë
shtesat e bëra, pa u dëmtuar sendi, përveç kur pronari pranon të
paguajë vleftën e tyre, si të ishin të ndara nga sendi.

Përkatësia e frutave
Neni 239


Uzufruktarit i takojnë frutat natyrore dhe ato civile që
prodhon sendi gjatë kohëvazhdimit të uzufruktit.
Frutat natyrore që nuk janë ndarë nga sendi në kohën e
fillimit të uzufruktit, i përkasin uzufruktarit dhe anasjelltas,
kur ato nuk janë ndarë nga sendi kur mbaron uzufrukti, i përkasin
pronarit.

Kalimi i së drejtës së uzufruktit
Neni 240


Uzufruktari mund t'ia kalojë një tjetri këtë të drejtë për një
kohë ose për gjithë kohën e qënies së saj, përveç kur në aktin e
krijimit është parashikuar ndryshe.
Kalimi duhet t'i njoftohet me shkrim pronarit, përndryshe
uzufruktari i mëparshëm dhe personi që ka fituar një të drejtë të
tillë përgjigjen solidarisht ndaj pronarit.

E drejta e tjetërsimit
Neni 241


Uzufruktari ka të drejtë të tjetërsojë sendet objekt uzufrukti
në masën që ato destinohen të tjetërsohen dhe në përputhje me
natyrën e tyre.
Në raste të tjera uzufruktari nuk mund të tjetërsojë sendet në
uzufrukt pa pëlqimin e pronarit ose pa autorizimin e gjykatës së
rrethit, përveç kur në aktin e krijimit është parashikuar ndryshe.
Autorizimi nuk duhet të jepet kur preken interesat e pronarit,
uzufruktarit ose të personave të tretë.

Zëvendësimi i sendit në uzufrukt
Neni 242


Kur sendet në uzufrukt janë tjetërsuar ose janë zëvendësuar me
sende të tjera, këto i përkasin pronarit dhe njëkohësisht janë
objekt i uzufruktit.
Rregulli i mësipërm vlen për gjithçka që sigurohet nga vjelja
e detyrimeve objekt uzufrukti, nga kompensimi për shpërblimin e
dëmeve ose nga zhvleftësimi i pasurisë, kur zëvendësojnë ose
përmirësojnë sendet objekt uzufrukti.
Janë gjithashtu objekt uzufrukti, sendet që vilen nga
përfitimet e tjera që jep uzufrukti, por që nuk janë fruta.
 
Investimet
Neni 243


Pronari dhe uzufruktari duhet të merren vesh që paratë objekt
uzufrukti të investohen në mënyrë frutdhënëse ose të shpenzohen në
interes të pasurisë tjetër në uzufrukt.

Dhënia me qira
Neni 244


Uzufruktari ka të drejtë të japë me qira sendet në uzufrukt
përveç kur është parashikuar ndrysh e në aktin e krijimit të tij.
Kur mbaron uzufrukti, pronari duhet të respektojë qiranë e
filluar normalisht më parë, përveç kur zgjatja e afatit të saj
është bërë pa pëlqimin e tij. Kur uzufruktari ose qiramarrësi i
kanë kërkuar pëlqimin pronarit për qiradhënien dhe ky nuk është
përgjigjur në afatin e caktuar, quhet se pëlqimi është dhënë.
Kur pushon uzufrukti, qiradhëniet për një afat mbi pesë
vjet,kanë vlerë vetëm për pesë vjet nga dita që ka filluar
qiradhënia.

Gëzimi i servituteve
Neni 245


Uzufruktari gëzon të drejtat e servituteve të lidhura me
pronën mbi të cilën ka uzufruktin dhe të drejtat e tjera reale që
do t'i gëzonte vetë pronari, përveç kufizimeve të parashikuara në
aktin e krijimit apo në ligj.

KREU III
DETYRIME QE RRJEDHIN NGA UZUFRUKTI

Zëvendësimi i dëmeve
Neni 246

Uzufruktari detyrohet të shpërblejë vleftën e sendit të humbur
ose të dëmtimit të tij, përveç kur provon se nuk janë shkaktuar për
fajin e tij.
Ai detyrohet të zëvendësojë sendet që, sipas uzufruktit, nuk
kishte të drejtë t'i konsumonte.

Inventaret
Neni 247


Uzufruktari merr në dorëzim sendet në gjëndjen që ndodhen para
fillimit të uzufruktit. Sendet në uzufrukt merren në dorëzim me
inventar të bërë me akt noterial, në prani të pronarit, pasi të
jetë njoftuar në një afat të përshtatshëm. Eshtë e drejtë e palëve
që në inventar të shënohen të gjitha hollësitë që kanë lidhje me
përcaktimin dhe gjëndjen e sendeve që merren në uzufrukt.
Inventari mund të kryhet edhe me akt privat, kur bien në
marrëveshje të dy palët, që janë të pranishëm gjatë kryerjes së
tij. Shpenzimet për kryerjen e inventarit janë në ngarkim të
uzufruktarit, përveç kur parashikohet ndryshe në aktin e krijimit.

Njoftimet periodike
Neni 248


Uzufruktari detyrohet t'i dërgojë pronarit në fund të çdo viti
një njoftim të hollësishëm me shkrim të nënshkruar prej tij, për
sendet që nuk ekzistojnë më ose për sendet që i kanë zëvendësuar
ato, si dhe përfitimet e tjera nga sendet në uzufrukt, që nuk hyjnë
në kategorinë e frutave.
Shpenzimet për kryerjen e deklaratës vjetore, janë në ngarkim
të uzufruktarit, përveç kur në aktin e krijimit është parashikuar
ndryshe.

Dhënia e garancisë
Neni 249


Uzufruktari detyrohet t'i japë pronarit një garanci me shkrim
për përmbushjen e detyrimeve të rrjedhura nga uzufrukti, përveç kur
në aktin e krijimit është shkarkuar nga një detyrim i tillë ose kur
interesat e pronarit mbi sendet në uzufrukt janë siguruar në mënyrë
të mjaftueshme nga një institut i ngarkuar me këtë punë.
Prindërit që kanë uzufruktin ligjor mbi sendet në pronësi të
fëmijëve të tyre, përjashtohen nga dhënia e një garancie të tillë.
Kur uzufruktari është shkarkuar nga detyrimi për dhënien e
garancisë, pronarit i lind e drejta të kërkojë prej tij që t'i
tregohen çdo vit sendet që i janë dhënë në uzufrukt ose të njihet
me njoftimin e një institucioni krediti për paratë apo letrat me
vlerë të depozituara.
Uzufruktari nuk mund të fitojë posedimin e sendeve të vëna në
uzufrukt, pa plotësuar detyrimet që rrjedhin nga ky nen.

Pasojat e mosdhënies së garancisë
Neni 250

Kur uzufruktari nuk jep garanci, merren masa për administrimin
e sendeve në uzufrukt. Sendet e paluajtshme jepen me qira ose i
besohen një administratori të zgjedhur me marrëveshje ndërmjet
pronarit e administratorit dhe kur nuk arrihet një marrëveshje e
tillë, administratori caktohet nga gjykata e rrethit.
Uzufruktari ka të drejtë të mbajë për banim të tij dhe të
familjes së tij, një banesë që përfshihet në uzufrukt.
Paratë që përfshihen në uzufrukt investohen me kamatë.
Sendet e luajtshme që vjetërohen ose dëmtohen nga përdorimi
ose sendet ushqimore që rrezikohen të prishen, shiten dhe vlefta e
tyre jepet me kamatë ose përdoret për sendet në uzufrukt.
Uzufruktari mund të kërkojë t'i lihen sende të luajtshme të
mjaftueshme për përdorim vetjak.

Shpenzimet e mirëmbajtjes
Neni 251


Shpenzimet që nevojiten për ruajtjen, mirëmbajtjen dhe
administrimin e sendit janë në ngarkim të uzufruktarit. Janë
gjithashtu në ngarkim të tij edhe shpenzimet për ndreqjet jo të
zakonshme, kur ato janë rrjedhim i mospërmbushjes së detyrimeve të
tij ndaj sendit në uzufrukt.
Riparimet e jashtëzakonshme janë në ngarkim të pronarit. Kur
pronari refuzon t'i kryejë ato ose të tjerat që i janë ngarkuar
atij, ose vonon pa arsye kryerjen e tyre, uzufruktari i kryen vetë
meshpenzimet e tij, të cilat shlyhen deri në përfundimin e
uzufruktit. Uzufruktari k a të drejtë të mbajë sendin e ndrequr deri
në shlyerjen e shpenzimeve.

Sigurimi i uzufruktit
Neni 252


Uzufruktari duhet të sigurojë sendet në uzufrukt në favor të
pronarit për rreziqet që zakonisht ato duhet të sigurohen ose që
janë të detyrueshme nga ligji. Në rast dëmtimi uzufrukti shtrihet
mbi shpërblimin e paguar.
Kur uzufrukti nuk përmbush një detyrim të tillë, pronari ka të
drejtë të bëjë vetë sigurimin e pronës dhe uzufruktari detyrohet
t'i paguajë shpenzimet përkatëse.

Shpronësimi i sendeve në uzufrukt
Neni 253


Kur sendi shpronësohet për interesa publikë, uzufrukti kalon
mbi shpërblimin përkatës.

Pagimi i taksave dhe i detyrimeve të tjera
Neni 254


Tatimet, taksat, shpëblimet, rentat tokësore dhe detyrimet e
tjera vjetore që kanë lidhje me të ardhurat gjatë uzufruktit janë
në ngarkim të uzufruktarit.
Tatimet, taksat e detyrimet e tjera në ngarkim të pronës gjatë
uzufruktit, janë në ngarkim të pronarit.

KREU IV
MBARIMI I UZUFRUKTIT


Neni 255

Uzufrukti mbaron:
- me vdekjen e uzufruktarit ose me mbarimin e personit juridik
uzufruktar;
- me mbarimin e afatit të caktuar në aktin e krijimit;
- me bashkimin e cilësive të pronarit e të uzufruktarit në një
person të vetëm;
- me shkatërrimin tërësisht ose humbjen e sendit të dhënë në
uzufrukt;
- me mospërdorimin e uzufruktit radhazi për njëzetë vjet.

Pushimi i uzufruktit
Neni 256


Uzufrukti mund të pushojë kur uzufruktari shpërdoron të
drejtat ose nuk përmbush detyrimet që rrjedhin nga uzufrukti.
Megjithatë gjykata, sipas rrethanave që do të rezultojnë mund
të urdhërojë që uzufruktari t'i japë garanci, në rast se ka qënë
shkarkuar nga një detyrim i tillë, ose me kërkesën e pronarit t'i
lihet atij administrimi i sendit në uzufrukt ose një personi tjetër
ose dhe dhënia me qira e sendit.

Heqja dorë nga uzufrukti
Neni 257

Uzufruktari mund të kërkojë që, me shpenzimet e tij, të heqë
dorë nga uzufrukti për shkak të barrëve e detyrimeve që rrjedhin
prej tij.

Kthimi i sendeve në uzufrukt
Neni 258


Kur mbaron uzufrukti, uzufruktari ose trashëgimtarët e tij
detyrohen të vënë në dispozicion të pronarit sendet e vëna në
uzufrukt.

TITULLI V
PERDORIMI E BANIMI

Neni 259


Personi që ka një të drejtë thjesht përdorimi mbi një send, e
përdor atë dhe gëzon frutet e tij në masën që ka nevojë për vete e
për familjen e tij.
Kur objekti i të drejtës së përdorimit është një banesë,
personi ka të drejtë të banojë atje sipas nevojave të tij e të
familjes së tij. Sendi ose banesa që përdoret sipas kësaj dispozite
nuk mund të tjetërsohet, të rëndohet dhe as të përdoret nga persona
të tjerë.

Neni 260

Dispozitat që kanë lidhje me uzufruktin zbatohen dhe për të
drejtën e përdorimit dhe të banimit, për aq sa përputhen me këto të
drejta.

TITULLI VI
SERVITUTET

KREU I
DISPOZITA TE PERGJITHSHME

Neni 261

Servituti është barra që i ngarkohet një prone, për përdorimin
dhe dobinë e një prone të një pronari tjetër.

Neni 262

Servituti vendoset me ligj ose me vullnetin e njeriut.

Neni 263

Pronari i pronës shërbyese nuk është i detyruar të kryejë
ndonjë veprim për të bërë të mundur ushtrimin e servitutit, përveç
kur në ligj ose nga titulli, parashikohet ndryshe.

Neni 264

Pronari, në favor të të cilit është vënë servituti, detyrohet
t'i shpërblejë pronarit të pronës shërbyese dëmin që i shkaktohet
nga krijimi i servitutit.

KREU II
SERVITUTET DETYRUESE

Neni 265

Pronari i një prone që, në bazë të ligjit, ka të drejtë të
kërkojë nga pronari i një prone tjetër krijimin e një servituti, në
mungesë të një marrëveshjeje, mund t'i drejtohet gjykatës.
Servituti detyrues mund të krijohet edhe me akt të organit
shtetëror, në rastet e parashikuara me ligj.
Vendimi duhet të përcaktojë rregullat e ushtrimit të
servitutit dhe shpërblimin e dëmit përkatës.

Rrjedhja e ujërave
Neni 266

Pronari është i detyruar të pranojë në tokën e tij ujërat e
shiut, të borës ose të burimeve të pashfrytëzuara, që rrjedhin
natyrshëm nga një tokë me nivel m ë të lartë. Pronari nuk mund të
ndryshojë këtë rrjedhë natyrore në dëm të një tjetri.
Uji që rrjedh mbi një tokë të mëposhtme mund të mbahet nga
pronari i tokës së mësipërme, vetëm në masën që është e domosdoshme
për atë tokë.

Neni 267

Në rastet kur anëbrigjet dhe shpatet e një prone që shërbenin
për të ndaluar ujërat, janë shkatërruar ose dëmtuar, si dhe kur del
e nevojshme që nga shkaku i ujërave të ndërtohen mbrojtësa dhe
pronari i asaj prone nuk pranon t'i ndërtojë ose t'i riparojë,
pronarët e dëmtuar ose që rrezikohen të dëmtohen, mundet që me
shpenzimet e tyre t'i ndërtojnë ose t'i riparojnë ato.
Këto ndërtime e riparime duhet të kryhen pa iu shkaktuar
pronarit të pronës shërbyese ndonjë dëm, duke respektuar rregullat
e posaçme, kur ka të tilla. Kur pronari i pronës shërbyese ka
kundërshtime, mosmarrëveshja zgjidhet nga gjykata.

Neni 268

Dispozitat e nenit të mësipërm zbatohen edhe kur del e
nevojshme të hiqet një pengesë lëndësh të formuara në një
pronëtjetër ose në një hendek, rrjedhë uji ose vijë kulluese, të
cilat dëmtojnë pronat fqinje.

Neni 269

Pronari që ka një burim uji në pronën e vet është i lirë në
përdorimin e tij, por pa cënuar të drejtat që mund të ketë fituar
pronari i pronës më të ulët në bazë të një titulli ose me
parashkrim.

Neni 270

Në rast se një rrjedhë uji u ndalon pronarëve të pronave
ngjitur, hyrjen në këto ose vazhdimin e vaditjes apo të kullimit të
ujërave, ata që përdorin këtë rrjedhë, detyrohen që në proporcion
me përfitimin që nxirret prej tij (ujit) të ndërtojnë e të
mirëmbajnë urat e mjetet e tjera të kalimit, në mënyrë të volitshme
e të sigurt, si dhe gypat e nëndheshëm ose vepra të tjera të kësaj
natyre për vazhdimin e ujitjes e të kullimit.

Neni 271

Pronari i një toke detyrohet të pranojë pa shpërblim ujërat që
vijnë nga drenazhimi i një toke të mësipërme, kur ato rrjedhin
natyrshëm në tokën e tij.
Kur nga kjo rrjedhë i shkaktohet dëm, ai ka të drejtë të
kërkojë shpërblimin e dëmit dhe marrjen e masave për mënjanimin në
të ardhmen.

Servitutet që rrjedhin nga ndërtimet
Neni 272


Rregullat për ndërtimin e banesave e të ndërtimeve të tjera,
largësia ndërmjet tyre, marrja e dritës dhe e pamjes, nxjerrja e
ballkoneve e ndërtime të tjera të kësaj natyre, rregullohen me ligj
të veçantë duke respektuar të drejtat e pronarit të parashikuara në
këtë Kod e në ligje të veçanta.

Servitutet që rrjedhin nga marrja e ujit
Neni 273


Kalimi i ujërave nëpër pronën e tjetrit duhet të kryhet në
mënyrën më të volitshme e më të përshtatshme me më pak dëme, por pa
penguar ushtrimin normal të servitutit.

Neni 274

Kur kalimi i ujërave kërkohet për një kohë jo më të gjatë se
nëntë vjet, pagimi i vleftës dhe i shpërblimit të dëmeve të
përmendura në dispozitën e mësipërme bëhet në gjysmën e kësaj
vlefte, me detyrimin që me mbarimin e afatit të rivihet gjithçka në
gjendjen e mëparshme.
Ky servitut mund të bëhet i përhershëm kur kjo kërkohet para
mbarimit të afatit, nëpërmjet pagimit të gjysmës tjetër, të vleftës
së bashku me kamatat ligjore, nga data që ka filluar kalimi.
Kur kërkesa bëhet pas mbarimit të afatit, nuk merren parasysh
pagesat për dhënien përkohësisht të kësaj të drejte.

Neni 275

Kur kalimi i ujërave duhet të kryhet duke përshkuar rrugë
publike ose lumenj e ndërtime të tjera publike, zbatohen rregullat
e parashikuara në dispozita të veçanta.

Neni 276

Kur në një shtëpi ose në mjediset e tjera të saj mungon uji i
nevojshëm për jetesën e njerëzve ose të kafshëve dhe nuk mund të
sigurohet ndryshe, ose nevojiten shpenzime të mëdha, pronari i
tokës fqinje duhet të lejojë që një sasi uji tepricë të përdoret në
masën e domosdoshme për nevojat e mësipërme, duke përballuar pala
tjetër vleftën e ujit që kërkohet dhe shpenzimet që duhet të kryhen
për këtë qëllim, si dhe kur është rasti të shpërblejë dëmin që mund
të shkaktohet.

Servituti i kalimit
Neni 277


Pronari që nuk ka dalje në rrugën publike dhe nuk mund ta
sigurojë atë përveç se me shpenzime të mëdha e me vështirësi, ka të
drejtë të ketë rrugë kalimi nga toka fqinje, për përdorimin e
përshtatshëm të pronës së vet.
Kalimi duhet të përbëjë rrugën më të shkurtër për në rrugën
publike dhe me më pak dëme për pronën shërbyese.
Kjo dispozitë zbatohet edhe kur pronari, që i është njohur e
drejta e kalimit në pronën e tjetrit, kërkon zgjerimin e arsyeshëm
të rrugë-kalimit për mjete, duke përfshirë edhe kalimin e mjeteve
mekanike.

Neni 278

Pron ari duhet të lejojë fqinjin të hyjë e të kalojë në tokën
e tij sa herë ka nevojë të ndërtojë ose të ndreqë një mur apo një
vepër tjetër. Ai duhet të lejojë personin që të kërkojë e të marrë
gjënë e gjallë e çdo send tjetër të tij, që ndodhen aty rastësisht
ose sirrjedhim i erës, ujit, orteqeve dhe forcave të tjera madhore,
ndodhen në tokën e tij apo janë bashkuar me sende të tij.
Pronari mund të mos lejojë hyrjen kur merr përsipër të
dorëzojë vetë sendin e ndodhur në tokën e tij. Kur është rasti
pronari i tokës shpërblehet për dëmin e shkaktuar.

Neni 279

Personi që do të kalojë në tokën e tjetrit, duhet të paguajë
vleftën e tokës që zihet, pa zbritur tatimet e barrët e tjera që
lidhen me tokën, si dhe shpërblimin për dëmin që shkaktohet duke
përfshirë edhe dëmin që vjen nga ndërprerja e tokës, nga
mospërdorimi i saj, nga depozitimi i lëndëve të nxjerra e hedhja e
mbeturinave. Pronari i tokës shërbyese ka të drejtë të largojë këto
të fundit dhe ta përdorë sipërfaqen e tokës, por gjithnjë pa
dëmtuar ushtrimin normal të servitutit.

Servituti për vendosjen e gypave, kabllove e telave
Neni 280


Pronari duhet të lejojë persona të tjerë që të ndërtojnë në
pronën e tij të paluajtshme kanale ose të vendosin gypa për kalimin
e ujit ose të gazit, si dhe kabllo e tela telegrafikë ose elektrikë
dhe instalime të tjera të kësaj natyre, por vetëm kur këto vepra
nuk kanë mundësi të kryhen ndryshe ose pa u bërë shpenzime të
mëdha. Pronari, kur i shkaktohet dëm, ka të drejtë të shpërblehet.

KREU III
SERVITUTET VULLNETARE

Neni 281


Pronari mund të krijojë mbi pronat e veta ose në dobi të tyre,
çdo lloj servituti, me kusht që të mos jetë në kundërshtim me
rendin juridik.
Servitutet vullnetare krijohen me kontratë ose me testament.

Neni 282

Servitutet janë vijuese kur ushtrimi i tyre bëhet pa qenë
nevoja për veprime të herëpasherëshme të njeriut, siç janë vijat e
ujit, pikat e strehëve e të tjera të kësaj natyre.
Servitutet janë jo vijuese, kur në ushtrimin e tyre kërkohet
kryerja e veprimeve të tashme të njeriut, siç janë e drejta për të
marrë ujë, për kullotjen e bagëtive e të tjera të kësaj natyre.
Servitutet mund të jenë të dukshme e të padukshme.
Të padukshme janë servitutet për të cilat nuk nevojiten punime
të dukshme ose të përhershme, që janë të nevojshme për ushtrimin e
tyre.

Neni 283

Servitutet vijuese e të dukshme krijohen me titull ose me
parashkrimin dhjetë vjeçar. Servitutet vijuese të padukshme dhe
servitutet jo vijuese, të dukshme ose jo, nuk mund të krijohen
veçse me titull.

Neni 284

Kur dy prona pushojnë së qëni në pronësinë e një personi,
servituti konsiderohet se ekziston në mënyrë aktive apo pasive në
dobi ose kundër secilës nga pronat e veçuara, përveç kur ka
marrëveshje të kundërt.

KREU IV
MENYRAT E USHTRIMIT TE SERVITUTEVE

Neni 285

E drejta e servitutit përfshin çdo gjë që është e nevojshme
për ta përdorur atë.

Neni 286

Pronari, pa pëlqimin e uzufruktarit, nuk mund të ngarkojë
pronën me servitute që cënojnë të drejtat e uzufruktarit.

Neni 287

Servituti mbi një pronë që u përket disa personave në
bashkëpronësi mund të krijohet vetëm me miratimin e gjithë
bashkëpronarëve. Servituti i krijuar nga vetëm një ose disa
bashkëpronarë, hyn në fuqi kur bashkëpronarët e tjerë bashkarisht
apo veçmas, kanë dhënë miratimin për krijimin e tij.

Neni 288

Personi që ka një të drejtë servituti, duhet ta përdorë atë
sipas titullit të tij ose të posedimit të tij. Kur ka dyshime rreth
shtrirjes dhe mënyrës së ushtrimit të tij, quhet se servituti është
krijuar në mënyrë të tillë që të plotësojë nevojat e pronës
dominuese, duke rënduar sa më pak pronën shërbyese.

Neni 289

E drejta e servitutit duhet të ushtrohet në kohën dhe në
mënyrën që sjell më pak vështirësi e shqetësime për pronarin e
pronës shërbyese.

Neni 290

Kur prona në dobi të së cilës është krijuar një servitut
pjestohet, servituti do t'i shërbejë secilës pjesë, me kusht që
barra e pronës shërbyese të mos rëndohet.

Neni 291

Pronari nuk duhet që me veprimet ose mosveprimet e tij të
pakësojë përdorimin e servitutit ose ta bëjë atë më të vështirë.
Megjithë këtë, në qoftë se kanë ndryshuar kushtet dhe pronari
i pronës shërbyese rëndohet ose pengohet në ushtrimin e të drejtave
të pronësisë, mund t'i kërkojë pronarit, në dobi të të cilit është
vënë servituti, ndërrimin e vendit të servitutit.
Këtë të drejtë e ka edhe pronari i pronës tjetër, kur provohet
se ky ndërrim sjell dobi dhe nuk dëmton pronën shërbyese.

Mbrojtja e servitutit
Neni 292


Personi që ushtron një servitut, ka të drejtë të kërkojë
gjyqësisht nga kushdo që kundërshton këtë të drejtë, duke kërkuar
sipas rastit rivendosjen e plotë të saj, pushimin e cënimit që i
bëhet si edhe shpërblimin e dëmit të shkaktuar.

KREU V
SHUARJA E SERVITUTEVE

Neni 293

Servitutet shuhen:
a) Kur në një
person të vetëm bashkohet pronësia e pronës
mbizotëruese me atë të pronës shërbyese.
b) Kur nuk përdoret për më shumë se dhjetë vjet.
Afati i parashkrimit për servitutet jo vijuese fillon të ecë
nga dita kur servituti ka pushuar së përdoruri, ndërsa për
servitutet vijuese nga dita kur është kryer një vepër ose është
vërtetuar një fakt që pengon ushtrimin e servitutit. Për efekt të
shuarjes së servitutit, llogaritet edhe koha që ai është ushtruar
nga titullari i mëparshëm.
c) Kur sendet dëmtohen ose konsumohen deri në një shkallë sa
nuk mund të përdoren për qëllimin e tyre.
Rikthimi në një gjendje që mund të përdoren sjell si rrjedhim
edhe rivendosjen e servituteve, përveç kur kjo e drejtë është
parashkruar.

Neni 294

Kur prona mbizotëruese është në bashkëpronësi, përdorimi i
servitutit nga njëri prej bashkëpronarëve, ndërpret parashkrimin
edhe ndaj bashkëpronarëve të tjerë.

Neni 295

Pezullimi ose ndërprerja e parashkrimit në favor të njërit nga
bashkëpronarët, ka efekt edhe në favor të të tjerëve.

TITULLI VII
MBROJTJA E PRONESISE


Padia për kërkimin e sendit
Neni 296

Pronari ka të drejtë të ngrejë padi për të kërkuar sendin e
tij nga çdo posedues ose mbajtës. Këtë të drejtë e ka edhe çdo
bashkëpronar për sendin e përbashkët, me qëllim që ai t'u dorëzohet
gjithë bashkëpronarëve.

Të drejtat e poseduesit për të ardhurat
Neni 297


Poseduesit me mirëbesim i takojnë frutat natyrore të veçuara
dhe frutat civile të vjela që janë bërë të kërkueshme deri në ditën
që ka marrë dijeni se është posedues i paligjshëm, ose që i është
njoftuar padia e pronarit për kërkimin e sendit. Ai nuk detyrohet
të shpërblejë pronarin për humbjen, dëmtimin ose pamundësinë e
kthimit të sendit për çdo shkak tjetër, por pas kësaj dite ai
përgjigjet për frutat e vjela ose që duhet të kish vjelur, duke
vepruar me përkujdesje deri në kohën e kthimit të sendit, për
shpërblimin për përdorimin e sendit, si dhe për humbjen, dëmtimin
ose pamundësinë e kthimit për faj të tij.

Neni 298

Poseduesi me keqbesim për gjithë kohën e posedimit të tij,
detyrohet t'i kthejë pronarit bashkë me sendin edhe frutat natyrore
të veçuara e frutat civile të vjela ose që janë bërë të kërkueshme,
dhe të ardhurat e tjera që duhej të vilte, si dhe të
shpërblejëpronarin për përdorimin e sendit dhe për humbjen,
dëmtimin ose pamundësinë e kthimit të sendit qoftë dhe pa fajin e
tij.
Ai shkarkohet nga përgjegjësia kur provon se dëmi do të
shkaktohej edhe sikur të kishte dorëzuar sendin në kohën e duhur,
përveç kur ai është marrë me anë vepre penale.
 

Konkursi Letërsisë

  • 1-Kur flet shpirti.

    Votat: 6 27.3%
  • 2-Buzëqeshje Maskuar.

    Votat: 12 54.5%
  • 3-Jam femër.

    Votat: 2 9.1%
  • 4-Je ti Nënë.

    Votat: 1 4.5%
  • 5-Ne duart e kohes.

    Votat: 1 4.5%
Back
Top