Esat Mekuli

CoNNecT

Administrator
Esat Mekuli
Lindi më 1916 në Pllavë dhe vdiq më 1993. Shkollën e mesme e kreu në Pejë, të lartën në Beograd, në Fakultetitn e Veterinarisë. U shqua si poet që në vitet '30. Ka botuar përmbledhjet me poezi "Për ty", "Avsha ada" etj. ثshtë marrë edhe me përkthime të letërsisë artistike. Për disa vjet me radhë ka drejtuar revistën letrare "Jeta e Re".
 
Titulli: Esat Mekuli

ثshtë lindur në Plavë më 1916, ku kreu edhe shkollën fillore. Të mesmen e përfundoi në Pejë, dhe më pas studjoi në Beograd, Zagreb e Itali për veteriner.
Gjatë viteve të Luftës II Botërore merr pjesë aktive si antifashist, ndaj dhe u burgos shumë herë. Qysh në ato vite i kushtohet publiçistikës ilegale tek gazeta "Liria" për të mos iu ndarë këtij profesioni edhe pas çlirimit. Për dhjetra vjet ka qenë kryeredaktor i revistës "Jeta e re".
Ai ka qenë kryetari i parë i Akademisë së Arteve të Kosovës.
Me krijimtari poetike filloi të merret qysh në shkollën e mesme. Në fillim shkroi në gjuhën serbokroate, pas luftës botoi shqip në Kosovë e Maqedoni.
Në moshën 40 vjeç ai botoi librin e parë "Për ty" (1955), (i cili ka patur edhe tre ribotime), me vetëm 50 vjersha, i cili shënon jo vetëm një kulm poetik për autorin, por me të ai i bën një vend nderi vetes në poezinë shqipe. Mekuli është gjithashtu autor i disa vëllimeve të tjera poetike, i mjaft përkthimeve nga letërsia jugosllave si dhe përkthime në serbisht të mjaft librave nga letërsia shqiptare.
Në librin e parë e më të spikatur të tij, "Për ty", mungojnë motivet e përjetshme të poezisë si ai i vdekjes, i dashurisë; ai është poet i popullit dhe i problemeve të tij më qenësore, poet i problemeve historike dhe shoqërore. E mbase bash për këtë R. qosja thekson se Mekuli edhe pse nuk ka shkruar shumë, "fama e tij mund të matet me famën e Majakovskit, Apolinerit, Lorkës o Eseninit në vendet e tyre" dhe e quan "tribunus plebis" (tribun popullor). Poezia e tij mbart brenda ngjarjet dhe trazimet që kaluan kosovarët në luftën e tyre për ekzistencë në trojet e veta. Ja si gjëmon Esad Mekuli me vargun e tij në poezinë "A asht fajtor shqiptari?", e shkruan më 1938, kur mësoi për Memorandumin famëkeq të اubrilloviqit, i cili bënte thirrje për dëbimin e qindra mij shqiptarëve etnikë nga Kosova për në Turqi:
"...A asht fajtor shqitpari pse, si të tjerët, po don
të jetojnë si Njeri në të vetat sot e përjetë?
A asht fajtor pse përkundër dhunës qindron
Nën qiellin e Kosovës loke, në trollin e të parëve të vet!"
Poezitë e veta Mekuli i ndan në tre grupe që i përkasin tri periudhave historike të popullit: të para luftës, të luftës e të mbas luftës. اdo kohë në poezinë e tij është sintezë e asaj peshe sociale e psikologjike që breznitë i lënë njëra-tjetrës. Pra, poeti është bërë lajmëtar i kohës dhe për nga misioni afrohet shumë me Migjenin. Esad Mekuli dhe Migjeni janë një brez. Të dy studiuan jo për letërsi, por në krijmtari tematikat i kanë shoqërore. Të dy e shikojnë realitetin të vrazhdë e të padurueshëm. Shpresojnë tek e nesërmja dhe shfaqen romantikë. Ata në poezinë e tyre kanë lajtmotiv rininë. Edhe në pikëpamje të stilit Migjeni dhe Esad Mekuli janë të afërt. Ata nuk i kanë limuar sa duhet vargjet e tyre dhe vjersaht mbajnë më tepër material se ç'mund të durojnë. Në fillim të krijmtarisë së tyre shfaqen romantikë, për t'u paraqitur më vonë analizues të plagëve sociale e morale të shoqërisë. E kështu edhe Mekuli u bë poet i tragjikes historike, i mërgimtarit, i lypësit, i skamnorit, i fshatarit të shfrytëzuar e të rjepur nga polici, etj. Tematika e tij është tematikë e vlimeve dhe e kthesave të mëdha në jetë. E midis tyre spikat vjersha "Kush i pari bani", e cila, sipas R. Qoses "...me poemën e Migjenit kushtuar mjerimit janë dy kryevepra të literaturës sociale shqipe"
Esad Mekuli, ky poet që për jetën shqiptare në viset ku jetoi shfaqet si portretist, psikolog, sociolog e mbi të gjitha si humanist ipashoq, vdiq në vitin 1993.


--------------------
A është fajtor Shqiptari

A është fajtor shqiptari pse në këtë qiell jeton,
nën këtë qiell në trojet e të parëve të vet ?
A është fajtor pse është,
e përkundër të gjithëve qëndron shqiptari,
rob e njeri, që do i vetvetës të jetë ?!

A është fajtor shqiptari, pse si të tjerët don
të jetojë si njeri në të vetat sot e përditë ?
A është fajtor pse, përkundër dhunës - rron e qëndron
nën qiellin e Kosovës loke, në truallin e të parëve të vet

-----------------------------------------------------
Porosia e Nanës

Për ke në dritë ju qita,
o djelm!
Për ke ju rrita,
o bij`?
Pse u gëzova unë në jetë?
— Nanën po e leni sot
kur kryet
me mburrje për ju e ngrita;
kur futën e zezë e hoqa;
kur zjarmin në votër
pa frigë e ndezim në mbramje —
kur sofrën ma thatë s`e shtrojmë!
Në dheun e huaj shkoni?
Atje —
ku vesh s`ju marrin:
ku vllau të vllanë
me bisht të synit shikon
e punën e vet soll kqyrë!
Atje —
ku bima ndër ara
thahet nën hanë;
ku grizhlat sqep-mprehta
frytet e vjeshtës s`parit shkretojnë!

Atje —
ku dheu i zi
randë do t`ju peshojë mbi rreshtna
pa etnit tuej për bri!
Unë be po u qes,
bre djelm —
në trollin
që shkelët si fëmi,
në eshtnat e të parëve,
në gjakun e derdhun për liri,
në fatlumninë tuej e të nipave,
në tamblin e gjive të mi` —
m`i terni lotët që t`harroj çdo dhimbë:
mos me u nda
prej prehnit tim
--------------------------------------------
Andrra e vajzës

Shushuritja e leht'e e t'panjohtunit me treti fare
dhe agime t'kalterta andrrova..

E neper kuror lakmish per' limtare-
si lulja q'i jep qiellit lulzimin,
rinin ia dhurova.
Shkelqyeshem yjet e qiellit si syt e tije
te thelle dhe te ndritshm
dhe u shafit nen te kerthnezta fuqi-

Sonte shushuritja e leht' e t'panjohtunit
me treti fare
dhe agimet e kalterta andrrova.
------------------------------------------------
Mengjesi

Zbehet qielli n’agim dhe rete e purpurta,
Perparese te kuqe varen n’largesi-
Si n’anderr, dikur…Gurbetqaret ofshajne, tue dale
prej birucave n’periferine e larget e t’piklluemshme
dhe trupat e derrmueme ua lemon fresku i veses,
puhija e pare mengjesore…

Mengjesi per ta asht - anderr e shartueme
ne zhgjander t’zeze e t’mundimshme,
thirrje e pameshirshme per derdhjen e djerses
e t’gjakut –
qyteteve te largeta, rrugeve… per kafshaten e thate-
ai asht zgjim i idhet, plot andrrime per buke,
pse – cdo mengjes asht mundim i ri, perbuzje e perulje,
dita qe ka me sjelle tundime te reja, ma te randa,
shperthen ne mendje si agim’ i purpurt
mbi nenkresen e shkyeme,
si thirrjet e largeta, t’kuqrremta…
Sepse – cdo mengjes asht nji thirrje e dhimbshme:
- Buke per sot, o jete, pse shume buze presin prej meje!

…Dhe vetem nganjihere, n’mbrendi, botnat e reja vetojne
hareshem: dit’ ma t’lumtuna u bijne atehere ne t’pame
dhe rruget bardhoshe, si ame lumenjsh,
shkrihen, burojne n’vetedije dhe vizllojne para syve:
-Buke do te kete…dhe pune…-peshperisin
buzet e dridhshme.
-Voter te nxehte per te gjithe! – dhe shikimi
deperton ne’thellesi, zbulon botnat e meshehuna,
dhe dalin para syve –
fushat
qytetet
njerezit…

Zbulohet jeta e deshrueme!…

Mengjesi per ta asht anderr e kputun ne zhgjanderr
T’zeze e t’mundishme,
thirrje e pameshirshme per derdhjen e djerses
e t’gjakut
Qyteteve t’largeta, rrugeve…per kafshaten e thate
ai asht zgjim i idhte, plot andrrime per buke.
 

Konkursi Letërsisë

  • 1-Kur flet shpirti.

    Votat: 6 27.3%
  • 2-Buzëqeshje Maskuar.

    Votat: 12 54.5%
  • 3-Jam femër.

    Votat: 2 9.1%
  • 4-Je ti Nënë.

    Votat: 1 4.5%
  • 5-Ne duart e kohes.

    Votat: 1 4.5%
Back
Top