fcbesia
Anëtar i Respektuar
ME STUDENTثT NGA RRETHET / Të gatshëm të bëjnë gjithçka për të qëndruar në Tiranë pas shkollës. Bisedë me dy prej tyre, Malvinën nga Lushnja dhe Elvisin nga Shkodra
Ndoshta ne të rinjtë lindur e rritur në Tiranë, kurrë nuk e kemi ditur se çdo të thotë të jesh vetëm, të mos kesh familjen pranë, të jesh pa para në xhep, të të përplasin ndoshta derën në fytyrë...
Nuk na ka munguar shtrati i ngrohtësisë familjare, lodrave të fëmijërisë, rehatia e së ëmblës shtëpi ku mund të shtrihesh sa gjatë e gjerë pa çarë kokën se nga momenti në moment qiramarrësi do të shkundë derën nga të ulëriturat.
Gjithmonë darkave vonë, në “hotelin” tonë orar pa orar, e kemi gjetur një pjatë gjellë të rregulluar për merak. Po kështu në mëngjes, kemi pasur dikë që na ka hekurosur, ushqyer e përcjellë te porta, duke pritur me sy sa të humbasim në fundin e rrugicës.
Kjo na ka bërë të jemi shpeshherë më pak kërkues ndaj vetes, sesa ata të cilët në zhargonin urban i quajmë, shpesh “jabanxhinj”.
Ne tiranasve, qenia në “tokën tonë” na ka kthyer jo rrallëherë në qenie të vetëkënaqura, pa identitet vetjak, pa liri ekonomike, të ndrydhur në trysninë e prindërve, gjë që na ka bërë në më të shumtët e herëve të jemi inferiorë në aspektin e lirisë së veprimit karshi individëve që bujtin në Tiranë për një jetë më të mirë. Ne nuk e njohim vuajtjen e të qenit vetëm. Ata po. Janë të përgatitur mirë psikologjikisht qysh në nisje se një jetë e vështirë i pret përpara. Dinë se nëse një vendali duhet të bëjë vetëm pak përçapje për të gjetur punë, ata vetë duhet të heqin 10-fishin e vuajtjeve deri sa të arrijnë qëllimin.
Të qenit i lindur dhe i rritur në një qytet jashtë metropolit kryesor e mos më keq në qendra banimi të vogla që kanë humbur me vakt rëndësinë e dikurshme është një shkak më shumë për të rinjtë e rretheve, për të mos u dorëzuar kurrë në arritjen e objektivit, që është qëndrimi në kryeqytet.
*****
Malvina, studente nga Lushnja, sapo është diplomuar në degën e Historisë në Universitetin e Tiranës. Ajo as që e mendon të rikthehet pas në qytetin e saj të lindjes.
“Do të ishte katastrofë”, - thotë.
Me këtë mendim në kokë u nis që kur mësoi se fitoi të drejtën e studimit 5 vite më parë, dhe po kaq e bindur mbetet edhe sot kur i duhet të trokasë derë më derë për nëj vend pune. Kohë më parë fill pas përfundimit të studimeve, Malvina mori një ofertë pune, në arkivin e qytetit të Lushnjës. Nuk pranoi. Pasi u mendua gjatë, vendosi më mirë te jetonte në Tiranë, paçka se jo në profesionin për të cilin është diplomuar. Ajo momentalisht punon në dixhitalizimin e hartave. Por kjo pak rëndësi ka. Qëllimi për momentin është të ketë një punë çfarëdo, një pagë për të shlyer detyrimet mujore, ushqim, veshmbathje, qira, ujë, energji, dhe më vonë nëse del varianti i zanatit, do të marrë në konsideratë mundësitë që do t’i ofrohen.
Si Malvina, mendojnë shumica e të rinjve nga rrethet, që marrin valixhet për të vazhduar jetë më të mirë në Tiranë. “Mundohem t’ia dal vetë. Unë e di se çdo të thotë të çash përpara, pa pasur njeri në krah. Kam mësuar të eci vetëm, që kur u largova nga familja”. Malvinës i pëlqen jeta e re në Tiranë. Ajo dëshiron të jetë e pavarur nga ana ekonomike. Deri dje është mbajtur me para nga familja, kurse sot kërkon që gjithçka ta nxjerrë me forcat e veta, pa sforcuar më prindërit.
“Po unë jam e zonja të shkëputem ekonomikisht nga prindërit. Deri më tani nuk e kam bërë pasi ka qenë dëshira e tyre, që unë të mbaroja fillimisht shkollën, por në momentin që do të gjej një punë të mirë patjetër që do kem jetën time, e pavarur nga familja”.
Për një të re të ardhur nga rrethet, qëndrimi në Tiranë është sa i vështirë aq edhe i lehtë, në kuptimin e përkujdesjes vetjake. Një vajzë di të gatuajë, të lajë rrobat, të kujdeset për higjenën vetjake, të ruajë ekuilibrat në shpenzimin e të ardhurave. Më e vështirë është për një mashkull...
*****
Elvisi, i sapodiplomuar në degën e Pisikologjisë në Universitetin e Tiranës, rrëfen se në këtë aspekt meshkujt hasen me vështirësi më të shumta. Nuk ka kush t’u hekurosë, t’u lajë rrobat, t’u bëjë për të ngrënë. Për një të ri që ka familjen pranë, këto nevoja të ngutshme të ditës, nuk do të ishin kurrë kaq therëse. “Fakt është që këtu je vetëm dhe për gjithçka duhet të përballesh me forcat e tua. Kur je në rreth familjar, shoqëror, gjithçka e bën vetë ose të ndihmojnë të tjerët, kurse kur je larg njerëzve që të duan, të gjitha problemet të bien mbi kokë, në një moshë, kur ndoshta nuk je i përgatitur të luftosh kaq ashpër me jetën”.
Elvisi vjen nga qyteti i Shkodrës, qendra më e madhe urbane në veri të vendit. Ashtu si Malvina dhe të rinjtë e tjerë nga rrethet, ai po përpiqet të nisë një jetë të re larg familjes, me shpresën për të gjetur punë në kryeqytet. Edhe ai e ndjen se nuk është e lehtë. Madje për të, paragjykimi i të qenit nga rrethet është ai që vret më shumë për një të ri, që nuk ka jetuar në Tiranë. “Problemet janë në fillim që në gjuhë. Janë paragjykime të pashmangshme, krahinore, që lidhen me formimin kulturor të individëve. Kur ndryshon vend duhet të përshtatesh me mentalitetin e ri që është krejt i ndryshëm nga i yti deri edhe i kundërt. Kështu që fillimisht njeriu kur vjen në Tiranë ndihet në shok, shikon përplasjen e madhe të botëkuptimit”.
Dalëngadalë njeriu përpiqet të kuptojë, se duhet t’i përshtatet shoqërisë së re. Duhet të veprojë si ata. Duhet të rrijë në kafe me ta, edhe sikur ta ftojnë 10 herë. Janë disa norma, që paçka se nuk mund të pëlqejnë, duhet t’i gëlltisësh me pahir, për të qenë edhe t’i njëri nga ata. Liria ka koston e vet. Ajo kushton, është e shtrenjtë, dhe kur e humbet ndjen dhimbje sikur të kishin ngulur beftas një kaçavidë në kofshë. “Në këtë rast ne mundohemi të gjejmë balanca lirie. Ne e dimë sesi është realiteti shqiptar sot. Ekzistojnë struktura të cilat t’i ke shumë vështirësi për të hyrë brenda. Tirana është e shtrenjtë, por ia vlen të rrezikosh”.
*****
Të jetosh vetëm sot në metropolin kryesor shqiptar është shumë më e vështirë se vite më parë. Një shtëpi me qira, dhomë e guzhinë, në periferi kushton 20 mijë lekë, ndërsa në qendër 25-30 mijë lekë. Të marrësh një të tillë vetëm, për një të ri nga rrethet është thuajse e pamundur. Malvina jeton në shtëpi me qira. Po kështu edhe Elvisi. Ata kanë gjetur shokë për të ndarë shtëpitë, dhe çdo muaj u duhet të derdhin 5 mijë lekë secili për shlyerjen e qirasë, pa përfshirë faturën e ujit, energjisë dhe shpenzimet vetjake. Malvina thotë se për të jetuar mirë, pa luks, në Tiranë duhen të paktën të kesh një pagë prej 30 mijë lekësh, kurse Elvisi, diku te 35-40 mijë lekë.
Por dy të rinjtë kanë mendim disi të kundërt përsa i përket vendimit për t’u kthyer ose jo pas në vendin e origjinës. Malvina shprehet prerazi me një Jo të fortë, ndërsa Elvisi është më i lëkundur në qëndrimin e tij.
“Kthimi në Shkodër, varet nga mundësitë që do të më ofrohen. Unë nuk do ta kisha problem të kthehesha në vendlindje, sikur të kisha një punë brenda profesionit tim. Por qëllimi kur kam ardhur me studime në Tiranë ka qenë që të rri këtu, nëse më krijohen mundësitë ekonomike”.
Djaloshi shpreson, por mohon që për hir të qëndrimit në Tiranë, të lidhet me një vajzë vendalie. Ndryshe mendon Malvina. “Pse jo, nëse do të më pëlqejë mund të lidhem edhe me një djalë që banon këtu”.
***
Shumë vajza e kanë bërë tashmë një zgjedhje të tillë. Interesi reciprok në këtë rast, krahas pëlqimit nuk ka pse të fshihet. Për qëndrimin në Tiranë, janë të gatshëm të sakrifikojnë edhe dëshirat e prindërve.
“Jo unë dua ta zgjedh vetë njeriun e jetës. Nëse ai do të banonte në Tiranë, aq më mirë. Trysninë e prindërve, për t’u kthyer në shtëpi nuk e kam pasur kurrë. Gjithmonë më kanë thënë shiko për të mirën tënde, mendo si është më e mira për ty. Sepse ata e dinë se çfarë vështirësish janë atje”.
Këta të rinj janë mësuar me jetën në Tiranë. Dinë se ç’është pavarësia, në një shoqëri që vuan nga patologji të vjetra. Në qytetin nga ata vijnë, i gjithë aktiviteti shoqëror, kulturor, social fiket me rënien e muzgut. Tirana është gjë tjetër, dhe këta të rinj e kanë kuptuar më së miri se kthimi prapa do të ishte mallkim. Ndonjëherë edhe gënjejnë familjet. U thonë se janë mirë, kanë para të mjaftueshme, por në krahun tjetër rrojnë me borxhe. Në fakt për fare pak liri, çdo person do sajonte një gënjeshtër të tillë, edhe sikur kostoja të ishte shumë e lartë...
Të jetosh i vetëm në Tiranë
20 mijë qira shtëpie (në periferi)
4 banorë / 5 mijë lekë personi
Energji dhe Ujë /8 mijë lekë
4 banorë / 2 mijë lekë personi
Ushqime, veshmbathje 17 mijë lekë në muaj personi
Kafe /3 mijë lekë, në muaj (nëse nuk qeras dhe pi një në ditë)
Cigare 4 mijë lekë në muaj (Nëse pi një paketë në ditë, dhe nuk dorovit shokët)
Pube/12 mijë lekë në muaj
(Nëse frekuenton të paktën një herë në javë, dhe nuk qeras)
Totali 45 mijë lekë në muaj
Shifra
70 për qind e studentëve nga rrethet, nuk kthehen në shtëpi pas përfundimit të studimeve
20 për qind e tyre, gjejnë punë në profesion
80 për qind, përshtaten
15 për qind i binden urdhërit familjar për t’u kthyer në shtëpi
Ndoshta ne të rinjtë lindur e rritur në Tiranë, kurrë nuk e kemi ditur se çdo të thotë të jesh vetëm, të mos kesh familjen pranë, të jesh pa para në xhep, të të përplasin ndoshta derën në fytyrë...
Nuk na ka munguar shtrati i ngrohtësisë familjare, lodrave të fëmijërisë, rehatia e së ëmblës shtëpi ku mund të shtrihesh sa gjatë e gjerë pa çarë kokën se nga momenti në moment qiramarrësi do të shkundë derën nga të ulëriturat.
Gjithmonë darkave vonë, në “hotelin” tonë orar pa orar, e kemi gjetur një pjatë gjellë të rregulluar për merak. Po kështu në mëngjes, kemi pasur dikë që na ka hekurosur, ushqyer e përcjellë te porta, duke pritur me sy sa të humbasim në fundin e rrugicës.
Kjo na ka bërë të jemi shpeshherë më pak kërkues ndaj vetes, sesa ata të cilët në zhargonin urban i quajmë, shpesh “jabanxhinj”.
Ne tiranasve, qenia në “tokën tonë” na ka kthyer jo rrallëherë në qenie të vetëkënaqura, pa identitet vetjak, pa liri ekonomike, të ndrydhur në trysninë e prindërve, gjë që na ka bërë në më të shumtët e herëve të jemi inferiorë në aspektin e lirisë së veprimit karshi individëve që bujtin në Tiranë për një jetë më të mirë. Ne nuk e njohim vuajtjen e të qenit vetëm. Ata po. Janë të përgatitur mirë psikologjikisht qysh në nisje se një jetë e vështirë i pret përpara. Dinë se nëse një vendali duhet të bëjë vetëm pak përçapje për të gjetur punë, ata vetë duhet të heqin 10-fishin e vuajtjeve deri sa të arrijnë qëllimin.
Të qenit i lindur dhe i rritur në një qytet jashtë metropolit kryesor e mos më keq në qendra banimi të vogla që kanë humbur me vakt rëndësinë e dikurshme është një shkak më shumë për të rinjtë e rretheve, për të mos u dorëzuar kurrë në arritjen e objektivit, që është qëndrimi në kryeqytet.
*****
Malvina, studente nga Lushnja, sapo është diplomuar në degën e Historisë në Universitetin e Tiranës. Ajo as që e mendon të rikthehet pas në qytetin e saj të lindjes.
“Do të ishte katastrofë”, - thotë.
Me këtë mendim në kokë u nis që kur mësoi se fitoi të drejtën e studimit 5 vite më parë, dhe po kaq e bindur mbetet edhe sot kur i duhet të trokasë derë më derë për nëj vend pune. Kohë më parë fill pas përfundimit të studimeve, Malvina mori një ofertë pune, në arkivin e qytetit të Lushnjës. Nuk pranoi. Pasi u mendua gjatë, vendosi më mirë te jetonte në Tiranë, paçka se jo në profesionin për të cilin është diplomuar. Ajo momentalisht punon në dixhitalizimin e hartave. Por kjo pak rëndësi ka. Qëllimi për momentin është të ketë një punë çfarëdo, një pagë për të shlyer detyrimet mujore, ushqim, veshmbathje, qira, ujë, energji, dhe më vonë nëse del varianti i zanatit, do të marrë në konsideratë mundësitë që do t’i ofrohen.
Si Malvina, mendojnë shumica e të rinjve nga rrethet, që marrin valixhet për të vazhduar jetë më të mirë në Tiranë. “Mundohem t’ia dal vetë. Unë e di se çdo të thotë të çash përpara, pa pasur njeri në krah. Kam mësuar të eci vetëm, që kur u largova nga familja”. Malvinës i pëlqen jeta e re në Tiranë. Ajo dëshiron të jetë e pavarur nga ana ekonomike. Deri dje është mbajtur me para nga familja, kurse sot kërkon që gjithçka ta nxjerrë me forcat e veta, pa sforcuar më prindërit.
“Po unë jam e zonja të shkëputem ekonomikisht nga prindërit. Deri më tani nuk e kam bërë pasi ka qenë dëshira e tyre, që unë të mbaroja fillimisht shkollën, por në momentin që do të gjej një punë të mirë patjetër që do kem jetën time, e pavarur nga familja”.
Për një të re të ardhur nga rrethet, qëndrimi në Tiranë është sa i vështirë aq edhe i lehtë, në kuptimin e përkujdesjes vetjake. Një vajzë di të gatuajë, të lajë rrobat, të kujdeset për higjenën vetjake, të ruajë ekuilibrat në shpenzimin e të ardhurave. Më e vështirë është për një mashkull...
*****
Elvisi, i sapodiplomuar në degën e Pisikologjisë në Universitetin e Tiranës, rrëfen se në këtë aspekt meshkujt hasen me vështirësi më të shumta. Nuk ka kush t’u hekurosë, t’u lajë rrobat, t’u bëjë për të ngrënë. Për një të ri që ka familjen pranë, këto nevoja të ngutshme të ditës, nuk do të ishin kurrë kaq therëse. “Fakt është që këtu je vetëm dhe për gjithçka duhet të përballesh me forcat e tua. Kur je në rreth familjar, shoqëror, gjithçka e bën vetë ose të ndihmojnë të tjerët, kurse kur je larg njerëzve që të duan, të gjitha problemet të bien mbi kokë, në një moshë, kur ndoshta nuk je i përgatitur të luftosh kaq ashpër me jetën”.
Elvisi vjen nga qyteti i Shkodrës, qendra më e madhe urbane në veri të vendit. Ashtu si Malvina dhe të rinjtë e tjerë nga rrethet, ai po përpiqet të nisë një jetë të re larg familjes, me shpresën për të gjetur punë në kryeqytet. Edhe ai e ndjen se nuk është e lehtë. Madje për të, paragjykimi i të qenit nga rrethet është ai që vret më shumë për një të ri, që nuk ka jetuar në Tiranë. “Problemet janë në fillim që në gjuhë. Janë paragjykime të pashmangshme, krahinore, që lidhen me formimin kulturor të individëve. Kur ndryshon vend duhet të përshtatesh me mentalitetin e ri që është krejt i ndryshëm nga i yti deri edhe i kundërt. Kështu që fillimisht njeriu kur vjen në Tiranë ndihet në shok, shikon përplasjen e madhe të botëkuptimit”.
Dalëngadalë njeriu përpiqet të kuptojë, se duhet t’i përshtatet shoqërisë së re. Duhet të veprojë si ata. Duhet të rrijë në kafe me ta, edhe sikur ta ftojnë 10 herë. Janë disa norma, që paçka se nuk mund të pëlqejnë, duhet t’i gëlltisësh me pahir, për të qenë edhe t’i njëri nga ata. Liria ka koston e vet. Ajo kushton, është e shtrenjtë, dhe kur e humbet ndjen dhimbje sikur të kishin ngulur beftas një kaçavidë në kofshë. “Në këtë rast ne mundohemi të gjejmë balanca lirie. Ne e dimë sesi është realiteti shqiptar sot. Ekzistojnë struktura të cilat t’i ke shumë vështirësi për të hyrë brenda. Tirana është e shtrenjtë, por ia vlen të rrezikosh”.
*****
Të jetosh vetëm sot në metropolin kryesor shqiptar është shumë më e vështirë se vite më parë. Një shtëpi me qira, dhomë e guzhinë, në periferi kushton 20 mijë lekë, ndërsa në qendër 25-30 mijë lekë. Të marrësh një të tillë vetëm, për një të ri nga rrethet është thuajse e pamundur. Malvina jeton në shtëpi me qira. Po kështu edhe Elvisi. Ata kanë gjetur shokë për të ndarë shtëpitë, dhe çdo muaj u duhet të derdhin 5 mijë lekë secili për shlyerjen e qirasë, pa përfshirë faturën e ujit, energjisë dhe shpenzimet vetjake. Malvina thotë se për të jetuar mirë, pa luks, në Tiranë duhen të paktën të kesh një pagë prej 30 mijë lekësh, kurse Elvisi, diku te 35-40 mijë lekë.
Por dy të rinjtë kanë mendim disi të kundërt përsa i përket vendimit për t’u kthyer ose jo pas në vendin e origjinës. Malvina shprehet prerazi me një Jo të fortë, ndërsa Elvisi është më i lëkundur në qëndrimin e tij.
“Kthimi në Shkodër, varet nga mundësitë që do të më ofrohen. Unë nuk do ta kisha problem të kthehesha në vendlindje, sikur të kisha një punë brenda profesionit tim. Por qëllimi kur kam ardhur me studime në Tiranë ka qenë që të rri këtu, nëse më krijohen mundësitë ekonomike”.
Djaloshi shpreson, por mohon që për hir të qëndrimit në Tiranë, të lidhet me një vajzë vendalie. Ndryshe mendon Malvina. “Pse jo, nëse do të më pëlqejë mund të lidhem edhe me një djalë që banon këtu”.
***
Shumë vajza e kanë bërë tashmë një zgjedhje të tillë. Interesi reciprok në këtë rast, krahas pëlqimit nuk ka pse të fshihet. Për qëndrimin në Tiranë, janë të gatshëm të sakrifikojnë edhe dëshirat e prindërve.
“Jo unë dua ta zgjedh vetë njeriun e jetës. Nëse ai do të banonte në Tiranë, aq më mirë. Trysninë e prindërve, për t’u kthyer në shtëpi nuk e kam pasur kurrë. Gjithmonë më kanë thënë shiko për të mirën tënde, mendo si është më e mira për ty. Sepse ata e dinë se çfarë vështirësish janë atje”.
Këta të rinj janë mësuar me jetën në Tiranë. Dinë se ç’është pavarësia, në një shoqëri që vuan nga patologji të vjetra. Në qytetin nga ata vijnë, i gjithë aktiviteti shoqëror, kulturor, social fiket me rënien e muzgut. Tirana është gjë tjetër, dhe këta të rinj e kanë kuptuar më së miri se kthimi prapa do të ishte mallkim. Ndonjëherë edhe gënjejnë familjet. U thonë se janë mirë, kanë para të mjaftueshme, por në krahun tjetër rrojnë me borxhe. Në fakt për fare pak liri, çdo person do sajonte një gënjeshtër të tillë, edhe sikur kostoja të ishte shumë e lartë...
Të jetosh i vetëm në Tiranë
20 mijë qira shtëpie (në periferi)
4 banorë / 5 mijë lekë personi
Energji dhe Ujë /8 mijë lekë
4 banorë / 2 mijë lekë personi
Ushqime, veshmbathje 17 mijë lekë në muaj personi
Kafe /3 mijë lekë, në muaj (nëse nuk qeras dhe pi një në ditë)
Cigare 4 mijë lekë në muaj (Nëse pi një paketë në ditë, dhe nuk dorovit shokët)
Pube/12 mijë lekë në muaj
(Nëse frekuenton të paktën një herë në javë, dhe nuk qeras)
Totali 45 mijë lekë në muaj
Shifra
70 për qind e studentëve nga rrethet, nuk kthehen në shtëpi pas përfundimit të studimeve
20 për qind e tyre, gjejnë punë në profesion
80 për qind, përshtaten
15 për qind i binden urdhërit familjar për t’u kthyer në shtëpi
Shekulli
